Κορυφαία ποιότητα και ελκυστική τυποποίηση, είναι οι πιο σημαντικές σφραγίδες στο διαβατήριο για τις διεθνείς αγορές του ελαιόλαδου, δεν αρκούν όμως αυτές. Υπάρχουν πολλά περισσότερα τα οποία πρέπει να γνωρίζει ο Έλληνας παραγωγός που θέλει να επεκτείνει την δραστηριότητά του, πέρα από τα σύνορα της χώρας.
«Ο σεβασμός στην ποιότητα του ελαιολάδου πρέπει να ξεκινά από το χωράφι, να συνεχίζει στο ελαιοτριβείο και να τελειώνει στο ίδιο το σημείο πώλησης» λέει στην «Π» η Μαρία Κατσούλη, γενική διευθύντρια του 10ου Διεθνούς Διαγωνισμού Ελαιολάδου Athena, που πραγματοποιήθηκε πριν λίγες μέρες, στο Μεγάλο Αρσενάλι στα Χανιά.
Συμμετείχαν 30 κριτές από την Ελλάδα, τη Χιλή, τη Βραζιλία, μέχρι την Αμερική και εκατοντάδες ελαιοπαραγωγοί από 25 χώρες της Αμερικής, της Ασίας, της Αφρικής και της Ευρώπης, έστειλαν 640 δείγματα, για αξιολόγηση.
Όπως ανακοινώθηκε, για δεύτερη συνεχή χρονιά, το κορυφαίο ελαιόλαδο του διαγωνισμού ήταν το Marcum Coratina από την ποικιλία Κορατίνα (με καταγωγή από τη Νότια Ιταλία), της εταιρείας Marcum Olive, με έδρα την Καλιφόρνια.
Μάλιστα, η Αμερική είναι μια χώρα όπου η ζήτηση για ελαιόλαδο χωρίς φυτοφάρμακα αυξάνεται συνεχώς, όπως επισημάνθηκε στην εκδήλωση που οργανώθηκε στο πλαίσιο του διαγωνισμού με θέμα τις προοπτικές στις εξαγωγές του Ελληνικού ελαιόλαδου, με ομιλητές από την Αμερική, τη Βραζιλία, την Ισπανία, την Ελλάδα.
«Χρυσά» ελληνικά ελαιόλαδα
Η Μαρία Κατσούλη, η οποία βρίσκεται αυτές τις μέρες στην κορυφαία διεθνή έκθεση ελαιόλαδου Expoliva στην Ισπανία εκπροσωπώντας τον Athena, σημείωσε ότι μέσα από τα σχόλια της αξιολόγησης των κριτών που λαμβάνουν όλοι οι συμμετέχοντες στον διαγωνισμό τα τελευταία 10 χρόνια, βοηθήθηκαν σημαντικά στην αναβάθμιση της ποιότητας του ελαιόλαδου, ακολουθώντας σωστές πρακτικές, ειδικά στην ελαιοποίηση.
«Μέσα από τα στατιστικά των 10 ετών της διοργάνωσης, είπε, αποτυπώνεται και εμπράκτως η θετική προσφορά στην αναβάθμιση της ποιότητας του προϊόντος, καθώς τα τελευταία χρόνια ξεχωρίζουν με σημαντικά βραβεία, ‘’διπλό χρυσό’’ με βαθμολογία πάνω από 95/100, ελληνικά ελαιόλαδα!
Ακόμη, έχει βοηθήσει στην ανάδειξη ‘’άγνωστων’’ σχετικά ποικιλιών ελιάς. Επιπλέον οι κριτές του Αthena, μέσα από το υψηλό επίπεδο της διοργάνωσης που εισπράττουν στην Ελλάδα, στις πόλεις που φιλοξενείται ο διαγωνισμός γίνονται πρεσβευτές του ελληνικού ελαιόλαδου αλλά και της χώρας μας στο εξωτερικό.
Η κ. Κατσούλη, μια από τις πρώτες πιστοποιημένες γυναίκες γευσιγνώστριες της Ελλάδας, μοιράζεται μαζί μας τις γνώσεις της για το ελαιόλαδο ποιότητας.
Η ποιότητα του κρητικού ελαιόλαδου
Έχω μεγαλώσει στα Χανιά και οι παιδικές εικόνες, οι γευστικές αναμνήσεις μου είναι γεμάτες ελιά και ελαιόλαδο. Γι’ αυτό και χαίρομαι παράλληλα που το Κρητικό ελαιόλαδο σήμερα δεν έχει καμιά σχέση, με το λάδι των παιδικών μου χρόνων.
Με βεβαιότητα λέω, πως τα τελευταία χρόνια ακολουθεί μια συνεχώς αυξανόμενη ποιοτική πορεία. Αυτό άλλωστε επιβεβαιώνεται και μέσα από τα στατιστικά στοιχεία που διατηρούμε στο αρχείο των διοργανώσεων του διεθνούς διαγωνισμού ελαιολάδου ΑΤΗΕΝΑ, του οποίου είμαι διευθύντρια και συν-ιδρύτριά του μαζί με τον κ. Κωνσταντίνο Στεργίδη.
Η Κρήτη λόγω του μεγέθους της, του ανάγλυφού της και των πολλών διαφορετικών μικροκλιμάτων που επικρατούν από περιοχή σε περιοχή, ξεχωριστά σε κάθε περιφερειακή ενότητα έχει όλες τις δυνατότητες να δώσει υψηλής ποιότητας εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα με διαφορετικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις όλων των διεθνών αγορών και καταναλωτών.
Γι’ αυτό και πιστεύω πως πρέπει να αξιοποιηθούν στο έπακρο τα ελαιόλαδα των περιοχών ΠΟΠ, καθώς αυτά θα είναι οι μπροστάρηδες των διαφορετικών εκφράσεων της κορωνέικης και μπορούν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διεθνή αγορά, συμπαρασύροντας ταυτόχρονα μαζί τους όλη τη φήμη του Κρητικού ελαιόλαδου, και τοποθετώντας το ακόμα πιο υψηλά στη διεθνή αγορά.
Αυτό που παρατηρώ τα τελευταία χρόνια είναι η διαφοροποίηση των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών του από περιοχή σε περιοχή, κάτι πολύ σημαντικό για τον καταναλωτή, το οποίο εκτιμώ μελλοντικά ότι πρέπει να αναδειχθεί ακόμα περισσότερο, μαζί με την αναθάρρηση στην ελαιοκαλλιέργεια των ποικιλιών της Τσουνάτη, και της Χονδρολιάς Κρήτης που δίνουν ξεχωριστά ελαιόλαδα, για αυτό και είμαι υπέρμαχος του ΠΓΕ Κρήτη.
Το κρητικό ελαιόλαδο και ο κρητικός ελαιώνας χωρίς αμφισβήτηση είναι και θα είναι αέναα στοιχεία ταυτότητας του ελληνικού ελαιόλαδου και του ελαικου πολιτισμού.
Πώς βαθμολογεί ο ειδικός
Σε γενικές γραμμές τα στοιχεία όπου δίδουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην αξιολόγηση του ελαιόλαδου είναι το φρουτώδες της ελιάς, η ένταση και πόσο καθάριο είναι (σε αυτό στηρίζεται όλη η γεύση και δομή του ελαιολάδου) και οι γεύσεις πικρού και πικάντικου με τις εντάσεις τους.
Σημαντικό στοιχείο όλων αυτών είναι η γευστική αρμονία και η δομή των τριών στοιχείων μεταξύ τους, ενώ εξίσου σημαντικό είναι το άρωμα του φρουτώδους στη μύτη αλλά και η πολυπλοκότητα του αρώματος του ελαιολάδου σε μύτη και στόμα με την επίγευση ή μετάγευση να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο, ενώ δίνουν μεγάλη σημασία και στη συνολική εικόνα του ελαιολάδου έχοντας υπόψη τους ακόμα και την ποιοτική διάρκεια του ίδιου του ελαιόλαδου στον χρόνο.
Πού μπορεί να οφείλεται ένα ελάττωμα
Μπορεί να οφείλεται σε πολλούς τομείς, μπορεί να ξεκινά από το χωράφι, τις διαδικασίες διαχείρισης καλλιέργειας, κλαδέματος, συγκομιδής, και τη διαχείριση του ίδιου του ελαιοκάρπου από την ημέρα συγκομιδής μέχρι τη ημέρα και τις πρακτικές διαχείρισης για το ελαιοτριβείο.
Αυτό όμως που βρίσκω προσωπικά πολύ λυπηρό είναι όταν το πρόβλημα οφείλεται στον ίδιο το ελαιοτριβείο. Ο σεβασμός στην ποιότητα του ελαιολάδου πρέπει να ξεκινά από το χωράφι να συνεχίζει στο ελαιοτριβείο και να τελειώνει στο ίδιο το σημείο πώλησης. Αυτό που θα συμβούλευα τους παραγωγούς είναι να επενδύουν πρωτίστως στη ποιότητα και κατόπιν στη συσκευασία.
Τι κερδίζει ο παραγωγός που συμμετέχει σε αξιόπιστους διαγωνισμούς
Το πλέον σημαντικό στοιχείο, είναι ότι έχεις μια ευθεία απάντηση στο πώς μπορεί να σταθεί το προϊόν του στη διεθνή αγορά του ελαιολάδου.
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως αποτελούν εφαλτήριο για να τοποθετηθεί το ελαιόλαδό τους στο διεθνή χάρτη ενώ βοηθούν τα μέγιστα στην επικοινωνία – μάρκετινγκ, εάν βεβαίως ο παραγωγός αξιοποιήσει εύστοχα το αποτέλεσμα.
Επιπλέον κάτι που πολλοί δεν γνωρίζουν είναι ότι ακόμα και οι διεθνείς διαγωνισμοί ελαιόλαδου αξιολογούνται, άτυπα μεν αλλά με σοβαρότητα, από τους μεγάλους αγοραστές της διεθνούς αγοράς, για αυτό και στον κύκλο τους υπάρχει μεταξύ τους ένα κριτήριο «α, ναι αυτός είναι σοβαρός διαγωνισμός».
Το ίδιο κριτήριο υπάρχει και σε διεθνούς εμβέλειας κριτές ελαιολάδου, οι οποίοι πλέον επιλέγουν με αυστηρά κριτήρια τις προσκλήσεις που δέχονται για να συμμετέχουν στη κριτική επιτροπή διεθνών διαγωνισμών.
«Τι δεν κάνω καλά»
Τα οφέλη που αποκομίζουν, ακόμα και στην περίπτωση που το αποτέλεσμα δεν είναι ευχάριστο, είναι πολύ περισσότερα από την πρόσκαιρη απογοήτευση ή θυμό που θα νιώσουν. Όλοι επιζητούμε την επιτυχία αλλά και αυτή δεν πρέπει να μας καθησυχάζει, αντίθετα να μας κρατά σε επαγρύπνηση.
Όμως ένα δυσάρεστο αποτέλεσμα αντί για απογοήτευση, πρέπει να τους οδηγήσει σε προβληματισμό «τι δεν κάνω καλά», «που οφείλεται το πρόβλημα» τι πρέπει να διορθώσω» και να προσπαθήσουν ξανά, πιθανόν ακολουθώντας νέες διαδικασίες ή πρακτικές, αλλάζοντας ακόμα και ελαιοτριβείο ή επενδύοντας περισσότερο σε ανθρώπους τόσο για τον ελαιώνα, όσο και στο ελαιοτριβείο.
Η θέση μας στην παγκόσμια αγορά και ο ανταγωνισμός
Η Ελλάδα με την κληρονομιά που έχει στη καλλιέργεια της ελιάς σε συνδυασμό με την ιστορία και τον ελαικό πολιτισμό της, θα έπρεπε να βρίσκεται στη πρώτη θέση και να κυριαρχεί ποιοτικά στις αγορές του κόσμου. Δυστυχώς, ως χώρα καθυστερήσαμε να περάσουμε από το χύμα στο τυποποιημένο ελαιόλαδο, με αποτέλεσμα να γίνουμε ουραγοί.
Ευτυχώς αυτό αλλάζει σταδιακά τα τελευταία χρόνια και πιστεύω πως με την πραγματοποίηση ενός μεθοδικά δομημένου εθνικού στρατηγικού σχεδίου για την ποιοτική αναβάθμιση, προβολή και προώθηση του ελληνικού ελαιολάδου όλα μπορούν να αλλάξουν.
Αυτό κατ’ εμέ είναι μονόδρομος και θα πρέπει να είναι πρωταρχικός στόχος μας ως χώρα, καθώς ο ανταγωνισμός τα επόμενα χρόνια, τόσο από ποσοτικής όσο και ποιοτικής παραγωγής προβλέπεται να είναι αρκετά σκληρός τόσο από τις χώρες της Μεσογείου (Τυνησία, Τουρκία, Πορτογαλία, Αλγερία καραδοκούν) όσο και από τις νέες χώρες (βορείου και νοτίου ημισφαιρίου) που μπαίνουν πολύ μεθοδικά και πολύ δυναμικά στην ελαιοκαλλιέργεια».
Όσα πρέπει να γνωρίζει ο Έλληνας ελαιοπαραγωγός για τις εξαγωγές
Για τον Έλληνα ελαιοπαραγωγό, η επέκταση των δραστηριοτήτων του στις διεθνείς αγορές ανοίγει νέους ορίζοντες και αυξάνει την κερδοφορία του. Ωστόσο, η διαδικασία απαιτεί προσεκτική προετοιμασία και γνώση πολλών παραμέτρων.
- Ποιότητα και τυποποίηση:
Η κορυφαία ποιότητα είναι το διαβατήριο για τις διεθνείς αγορές. Ο ελαιοπαραγωγός πρέπει να διασφαλίσει ότι το ελαιόλαδό του πληροί τις υψηλότερες προδιαγραφές, όσον αφορά την οξύτητα, τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά και την απουσία ελαττωμάτων. Η τυποποίηση είναι εξίσου κρίσιμη. Το ελαιόλαδο πρέπει να συσκευάζεται σε ελκυστικές και λειτουργικές συσκευασίες, με σαφή επισήμανση που να περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες στην γλώσσα της χώρας προορισμού (κατηγορία, ποικιλία, περιοχή προέλευσης, διατροφικά στοιχεία, ημερομηνία λήξης κ.λπ.). Πιστοποιήσεις όπως το PDO (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης) ή το PGI (Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη) μπορούν να προσδώσουν προστιθέμενη αξία στο προϊόν.
- Νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο:
Η γνώση του νομικού και ρυθμιστικού πλαισίου τόσο στην Ελλάδα όσο και στην χώρα προορισμού είναι απαραίτητη. Αυτό περιλαμβάνει:
- Ελληνική νομοθεσία: Κανονισμοί για την παραγωγή, τυποποίηση και εμπορία ελαιολάδου, φορολογικές υποχρεώσεις για εξαγωγές.
- Νομοθεσία της χώρας προορισμού: Εισαγωγικοί δασμοί, φόροι, υγειονομικοί κανονισμοί, απαιτήσεις επισήμανσης, πρότυπα ποιότητας.
- Διεθνείς συμφωνίες: Εμπορικές συμφωνίες μεταξύ της Ελλάδας/Ε.Ε. και της χώρας προορισμού που μπορεί να επηρεάσουν τους δασμούς και τις διαδικασίες.
- Έρευνα αγοράς και επιλογή αγοράς στόχου:
Πριν ξεκινήσει η διαδικασία των εξαγωγών, είναι ζωτικής σημασίας να διεξαχθεί ενδελεχής έρευνα για να εντοπιστούν οι πιο κατάλληλες αγορές στόχοι. Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι:
- Κατανάλωση ελαιόλαδου: Ποια είναι η κατά κεφαλήν κατανάλωση και οι προτιμήσεις των καταναλωτών στην συγκεκριμένη αγορά;
- Ανταγωνισμός: Ποιοι είναι οι κύριοι ανταγωνιστές (εγχώριοι και διεθνείς παραγωγοί); Ποια είναι η τιμολογιακή τους πολιτική;
- Δίαυλοι διανομής: Ποια είναι τα πιο αποτελεσματικά κανάλια διανομής (εισαγωγείς, διανομείς, σούπερ μάρκετ, εξειδικευμένα καταστήματα);
- Πολιτισμικοί Παράγοντες: Υπάρχουν πολιτισμικές ιδιαιτερότητες που επηρεάζουν την κατανάλωση και την προτίμηση συγκεκριμένων τύπων ελαιόλαδου;
- Στρατηγική εισόδου στην αγορά:
Ανάλογα με την αγορά στόχο και τους διαθέσιμους πόρους, ο ελαιοπαραγωγός μπορεί να επιλέξει διαφορετικές στρατηγικές εισόδου:
- Άμεσες εξαγωγές: Πώληση απευθείας σε εισαγωγείς, διανομείς ή λιανοπωλητές στην ξένη αγορά. Απαιτεί περισσότερους πόρους και γνώσεις για την αγορά.
- Έμμεσες εξαγωγές: Συνεργασία με εμπορικούς αντιπροσώπους, μεσίτες ή εταιρείες διαχείρισης εξαγωγών που έχουν ήδη πρόσβαση στην αγορά στόχο.
- Συμμετοχή σε εμπορικές εκθέσεις: Δημιουργία επαφών και προώθηση του προϊόντος σε διεθνείς εκθέσεις τροφίμων και ποτών.
- Διαδικτυακές πωλήσεις (Δημιουργία ηλεκτρονικού καταστήματος για απευθείας πώληση στους καταναλωτές στην ξένη αγορά).
- Δημιουργία δικτύου συνεργατών:
Η δημιουργία ενός αξιόπιστου δικτύου συνεργατών είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία των εξαγωγών. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει:
- Εισαγωγείς και διανομείς: Επιλογή αξιόπιστων συνεργατών με καλή γνώση της τοπικής αγοράς και ισχυρό δίκτυο διανομής.
- Μεταφορικές εταιρείες: Συνεργασία με εταιρείες που ειδικεύονται στις διεθνείς μεταφορές τροφίμων και μπορούν να διασφαλίσουν την ασφαλή και έγκαιρη παράδοση του προϊόντος.
- Τελωνειακοί εκπρόσωποι: Βοήθεια με τις τελωνειακές διαδικασίες και την εκκαθάριση των εμπορευμάτων.
- Σύμβουλοι εξαγωγών και νομικοί σύμβουλοι: Παροχή εξειδικευμένων συμβουλών και υποστήριξης.
- Μάρκετινγκ και δημοσιότητα: Συνεργασία με επαγγελματίες για την προώθηση του προϊόντος στην ξένη αγορά.
- Οικονομική διαχείριση και χρηματοδότηση:
Οι εξαγωγές απαιτούν σημαντική οικονομική επένδυση. Ο ελαιοπαραγωγός πρέπει να έχει ένα καλά σχεδιασμένο επιχειρηματικό πλάνο και να εξετάσει τις διαθέσιμες πηγές χρηματοδότησης, όπως τραπεζικά δάνεια, ευρωπαϊκά προγράμματα ή ιδιωτικά κεφάλαια. Η διαχείριση των συναλλαγματικών ισοτιμιών και των πιστωτικών κινδύνων είναι επίσης σημαντική.