Το ελαιόλαδο είναι ίσως το μοναδικό προϊόν που καταναλώνεται και διακινείται στον κόσμο και παράλληλα είναι τόσο συνδεδεμένο με μία γεωγραφική περιοχή, τη Μεσόγειο. Στη Μεσόγειο παράγεται πάνω από το 90% της παγκόσμιας παραγωγής, οι δε κάτοικοί της το έχουν συνδέσει με την καθημερινή τους διατροφή, τις παραδόσεις τους, τη θρησκεία τους και την ιστορία τους. Σήμερα ταυτίζεται με την υγιεινή διατροφή, την ευεξία και με θεραπευτικές ιδιότητες.
Αποτυπώνοντας την εικόνα της διεθνούς αγοράς ελαιολάδου, όπως διαμορφώθηκε το 2021, για πληρέστερη εικόνα καταγράφουμε την παγκόσμια παραγωγή, τις εισαγωγές/εξαγωγές της Ιταλίας και της Ισπανίας, τις εξαγωγές της Ελλάδος, καθώς και τις εξαγωγές ελαιολάδου από την Κρήτη.
Παγκόσμια Παραγωγή
Στον πίνακα 1 δίνεται η παγκόσμια παραγωγή ελαιολάδου την τελευταία 5ετία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Ελαιολάδου, και κυμαίνεται από 2,5 με 3,4 εκατ. τόνους περίπου, ετησίως. Την ελαιοκομική περίοδο 2020/2021 η Ισπανία παρήγαγε το 46,1% της παγκόσμιας παραγωγής, η Ελλάδα και η Ιταλία το 9,1% εκάστη, η Τουρκία 7%, η Τυνησία 4,6%, το Μαρόκο 5,3%.
Παρατηρείται επίσης ότι την περυσινή ελαιοκομική περίοδο η χώρα μας ήταν 2η σε παραγωγή παγκοσμίως με 1000 τόνους περισσότερους από την Ιταλία, ενώ στον μέσο όρο της τελευταίας 5ετίας υπολείπεται κατά 10 χιλ. τόνων της Ιταλίας.
Εξαγωγές ελληνικού ελαιολάδου 2021
Το 2021 η αξία του συνόλου εξαγωγών του ελληνικού ελαιολάδου ανήλθε σε 573 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση κατά 15,7% σε σχέση με το 2020. Εξήχθηκε σε 98 χώρες με πρώτη την Ιταλία με 330,2 εκατ. ευρώ και τελευταίες τα νησιά Μάρσαλ με 197 ευρώ και τα νησιά Κέυμαν με 78 ευρώ.
Όπως δείχνει ο πίνακας 2, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, από τις 98 χώρες οι έξι πρώτες εισήγαγαν το 82,2% του συνόλου σε αξία (470,321 εκατ. ευρώ) και το 84,8% του συνόλου των κιλών (135 χιλ. τόνους), με μέση τιμή 3,6 ευρώ το κιλό.
Σημειώνεται ότι στη στατιστική καταγραφή της διεθνούς διακίνησης του ελαιολάδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υφίσταται διάκριση εάν το ελαιόλαδο που εισάγεται/εξάγεται είναι τυποποιημένο ή σε χύμα διάθεση. Ως γνωστόν όμως, στην Ιταλία εξάγονται ολόκληρες σχεδόν οι ποσότητες του ελληνικού ελαιολάδου σε χύμα μορφή, όπως και στην Ισπανία. Χώρες αυτές, πέραν της παραγωγής τους, εισάγουν τεράστιες ποσότητες ελαιολάδου και από άλλες χώρες, προκειμένου οι εταιρείες τους να καλύψουν τις ανάγκες των αγορών τους.
Από τα παραπάνω, υπολογίζοντας και τις εξαγωγές προς την Ισπανία 1,88 χιλ. τόνων το 2021, συμπεραίνεται ότι περί τις 52,82 χιλιάδων τόνοι ήταν οι ποσότητες του ελληνικού τυποποιημένου ελαιολάδου που εξήχθησαν στην παγκόσμια αγορά το 2021, είτε με ελληνική επώνυμη ετικέτα ελληνικής εταιρείας είτε με ιδιωτική ετικέτα κυρίως στις αλυσίδες υπεραγορών.
Συνεπώς, όπως φαίνεται σε πίνακες 3 & 4, οι εξαγωγές χύδην στην Ιταλία κάλυψαν το 65,6% των ποσοτήτων και σε αξία το 57,6% των συνολικών εξαγωγών για το 2021, πάντως σε μικρότερα ποσοστά από το 2011 και εμφανώς λιγότερα από το μακρινό 2005.
Όπως και οι εξαγωγές τυποποιημένου ελαιολάδου που, από 22,8 χιλ. τόνους το 2005, ανήλθαν σε 32,6 χιλ. το 2012 και σε 54,8 χιλ. το 2021. Σημειώνεται επίσης και εξαγωγές μας προς την Ισπανία ανήλθαν τα τελευταία δύο χρόνια περί τους 2 χιλ. τόνους ετησίως, που μειώνουν οριακά ποσότητες αυτές.
Ισπανία
Η Ισπανία, πέραν της παραγωγής της 1,389 εκατ. τόνων το 2021, εισήγαγε ακόμη 188 χιλ. τόνους ελαιολάδου, και σε αξία 473 εκατ. ευρώ (κυρίως από την Πορτογαλία 233 εκατ. ευρώ/83,3 χιλ. τόνους, την Τυνησία 161,9 εκατ./ 72,6 χιλ. τόνους και την Ιταλία 32,8 εκατ. ευρώ/ 11 χιλ. τόνους).
Επίσης, το 2021 εξήγαγε 1,06 εκατ. τόνους ελαιολάδου και σε αξία 3,2 δισ ευρώ, εκ των οποίων κυρίως σε Ιταλία 867,6 εκατ. ευρώ/400 χιλ. τόνους, σε Πορτογαλία 368,5 εκατ. ευρώ/137,1 χιλ. τόνους, σε ΗΠΑ 468 εκατ. ευρώ/150 χιλ. τόνους, σε Γαλλία 277,1 εκατ. ευρώ/92,9 χιλ. τόνους, σε Ην. Βασίλειο 106,3 εκατ. ευρώ/37,5 χιλ. τόνους (στοιχεία Ισπανικής Στατιστικής Υπηρεσίας).
Ιταλία
Η Ιταλία εξήγαγε το 2021 ελαιόλαδο αξίας 1,45 δισ. ευρώ και εισήγαγε αξίας 1,59 δισ. ευρώ. Οι εισαγωγές της σε ποσότητες ελαιολάδου ανήλθαν σε 539 χιλ. τόνους (κυρίως από την Ισπανία, την Ελλάδα, την Τυνησία και Πορτογαλία, το 99,6% συνόλου εισαγωγών από αυτές τις χώρες). Οι εξαγωγές 1,45 δισ. ευρώ/344 χιλ. τόνοι, κατά βάση τυποποιημένου ελαιολάδου, κατευθύνθηκαν κυρίως σε ΗΠΑ 446,2 εκατ./104,4 χιλ. τόνοι, Γερμανία 194,2 εκατ. ευρώ/48,5 χιλ. τόνοι, Γαλλία 124,5 εκατ. ευρώ/32,4 χιλ. τόνοι, Ιαπωνία 86,2 εκατ. ευρώ/14,6 χιλ. τόνοι, Ηνωμ. Βασίλειο 67,6 εκατ. ευρώ/14,6 χιλ τόνοι, Καναδάς 66,3 εκατ. ευρώ/15,4 χιλ. τόνοι (στοιχεία ιταλικής στατιστικής υπηρεσίας).
Δεδομένου ότι παρήγαγε 275 χιλ. τόνους το 2021, εισήγαγε σχεδόν την διπλάσια ποσότητα 539 χιλ. τόνους, και εξήγαγε 344 χιλ. τόνους, συμπεραίνεται αβίαστα ότι ένα μεγάλο μέρος των εισαγωγών της καταναλώνεται και στην ιταλική αγορά.
Πορτογαλία
Αξιοσημείωτη είναι και η παρουσία της Πορτογαλίας που τα τελευταία χρόνια καταγράφει δυναμική συμμετοχή στη διεθνή αγορά του ελαιολάδου. Το 2021 οι εξαγωγές της ανήλθαν σε 214,1 χιλ. τόνους και σε αξία 694,3 εκατ. ευρώ με κύριους προορισμούς την Ιταλία, την Ισπανία και τη Βραζιλία. Σημειώνεται ότι αρχές της δεκαετίας του 2000 οι εξαγωγές της ανήρχοντο σε 20.000 τόνους περίπου, και οι εισαγωγές στους 51.000 τόνους, σχεδόν αποκλειστικά από την Ισπανία (στοιχεία πορτογαλικής στατιστικής υπηρεσίας).
Εξαγωγές ελαιολάδου από την Κρήτη
Οι εξαγωγές ελαιολάδου από την Περιφέρεια Κρήτης ανήλθαν το 2021 σε αξία 220,7 εκατ. ευρώ και σε 39,34 χιλ. τόνους και εξήχθηκε σε 67 χώρες, με τελευταίο τον Άγιο Μαυρίκιο με 536 κιλά. Πρώτος προορισμός η Ιταλία με το 57,5% της αξίας και το 64,5% των ποσοτήτων, δεύτερος η Γερμανία και τρίτος οι ΗΠΑ και 4ος η Γαλλία, όπως φαίνεται σε πίνακα 5, με το 81,2% των ποσοτήτων να κατευθύνεται μόνο στην Ιταλία και Γερμανία (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ).
Όπως αποτυπώνεται και σε πίνακες 6 & 7, οι εξαγωγές από την Κρήτη κατέγραψαν αύξηση το 2021 κατά 52,8% έναντι του 2020 και κατά 89,5% από το 2019 και σχεδόν τριπλασιασμό από το 2012. Παράλληλα, για το 2021 κατείχαν σε αξία το 38,5% των συνολικών εξαγωγών ελαιολάδου της χώρας μας και το 29,2% το 2020, όπως περίπου και για τις ποσότητες.
Η Ιταλία, όπου εξάγονται οι μεγαλύτερες ποσότητες του ελληνικού ελαιολάδου, αποτελεί μεν μία σταθερή αγορά προορισμού της ελληνικής παραγωγής πλην όμως στερεί τη δυνατότητα προβολής του επώνυμου ελληνικού ελαιολάδου, χάνοντας σημαντική υπεραξία του προϊόντος και περιορίζοντας το ελληνικό brand name και ελληνικά μερίδια στις διεθνείς αγορές. Το ενθαρρυντικό ότι καταγράφεται αύξηση των ποσοτήτων τυποποιημένου ελαιολάδου.
Παράλληλα, η περιοδικότητα του προϊόντος, οι καιρικές συνθήκες που επηρεάζουν την παραγωγή ειδικά στην Ισπανία, η διάρθρωση και το κόστος παραγωγής σε κάθε χώρα, οι τιμές του ελαιολάδου που βγαίνουν στην διεθνή αγορά, η στήριξη για προβολή και διείσδυση στις αγορές, το μέγεθος των ελληνικών εταιρειών σε σχέση με εκείνες των ανταγωνιστριών χωρών και η ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών, η αναγνωρισιμότητα του ελαιολάδου κάθε χώρας, οι αυστηρές ενίοτε προδιαγραφές για είσοδο σε αγορές κ.α, συνθέτουν ένα μίγμα ποικίλων παραγόντων για την κατάκτηση των αγορών που χρήζει ξεχωριστής ανάλυσης.