Ήταν 27 Σεπτεμβρίου 2021, ένα πρωινό που κανείς δεν θα ξεχάσει ποτέ.
Ο σεισμός των 6 Ρίχτερ συγκλόνισε την Κρήτη και κυρίως το Αρκαλοχώρι, αφήνοντας πίσω του συντρίμμια, πόνο και αβεβαιότητα. Μία ανθρώπινη ζωή χάθηκε, δεκάδες τραυματίστηκαν, ενώ εκατοντάδες σπίτια έγιναν ακατοίκητα.
Οι γειτονιές που κάποτε έσφυζαν από ζωή, σήμερα μοιάζουν με φαντάσματα, καθώς η κανονικότητα μοιάζει πιο μακρινή από ποτέ.
«Ζώντας ξανά την ίδια μέρα»
«Οι κάτοικοι ζουν καθημερινά σαν να βιώνουν ξανά εκείνη την τραγική ημέρα», λέει στην «Π» ο Κώστας Γκαντάτσιος, πρόεδρος του Συλλόγου σεισμόπληκτων «Ελπίδα» του Δήμου Μινώα Πεδιάδας.
Παρά τις δεσμεύσεις και τα εξαγγελθέντα έργα αποκατάστασης, η αργή και γραφειοκρατική διαδικασία έχει παγώσει κάθε πρόοδο. Περίπου 500 άνθρωποι εξακολουθούν να διαμένουν σε κοντέινερ, χωρίς κάποιο ουσιαστικό σχέδιο μετεγκατάστασης ή επιστροφής στα σπίτια τους.
«Από τις 3.300 αιτήσεις για επισκευές κίτρινων κτηρίων, έχει εκδοθεί άδεια μόλις για 350», εξηγεί ο κ. Γκαντάτσιος. «Κανένα σπίτι δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα με τη διαδικασία αρωγής Τριαντόπουλου».
Η έλλειψη προσωπικού είναι επίσης εμφανής: λιγότεροι από 25 υπάλληλοι, με την υποστήριξη 9 οκταμηνιτών, προσπαθούν να διαχειριστούν ένα τεράστιο όγκο εργασίας, που καθυστερεί δραματικά την αποκατάσταση.
Το σχέδιο του Δήμου για την ανασυγκρότηση
Παρά τις δυσκολίες, ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας δεν μένει αδρανής. Ο δήμαρχος Βασίλης Κεγκέρογλου τονίζει πως, παρά τις υποσχέσεις, η πρόοδος στην ανοικοδόμηση είναι απογοητευτικά αργή. Παρόλα αυτά, έχει ήδη εκπονηθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανασυγκρότησης, που δίνει έμφαση τόσο στα ιδιωτικά κτήρια όσο και στις δημόσιες υποδομές.
Για παράδειγμα, έχει ξεκινήσει η μελέτη για το νέο κτήριο του Γυμνασίου Αρκαλοχωρίου, ενώ για το 1ο Δημοτικό Σχολείο έχει ήδη αγοραστεί οικόπεδο και έχει ανατεθεί η σχετική μελέτη. Επιπλέον, η προετοιμασία για την αποκατάσταση του Δημοτικού Σχολείου Θραψανού βρίσκεται στο τελικό στάδιο, με την ανάδειξη αναδόχου να αναμένεται μέσα στο 2025.
Κατεδαφίσεις και χρηματοδοτήσεις
Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην ανασυγκρότηση είναι οι κατεδαφίσεις των «κόκκινων» κτηρίων, δηλαδή αυτών που έχουν κριθεί ακατάλληλα προς χρήση. Η διαδικασία αυτή είναι ζωτικής σημασίας για να απελευθερωθούν χώροι και να προχωρήσει η ανοικοδόμηση των περιοχών που έχουν πληγεί.
Ο Δήμος έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση 1 εκατομμυρίου ευρώ από το Υπουργείο Εσωτερικών και Κλιματικής Κρίσης, προκειμένου να επιταχυνθούν οι κατεδαφίσεις. Ωστόσο, ο δήμαρχος υπογραμμίζει πως απαιτούνται γρήγορες και αποφασιστικές κινήσεις σε όλα τα επίπεδα.
Ζητούμενα και προσδοκίες
Ο κ. Κεγκέρογλου επιμένει πως η Πολιτεία πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της, εφαρμόζοντας άμεσα fast-track διαδικασίες για τις επισκευές και τις κατεδαφίσεις, ώστε να δώσουν τέλος στην ατέρμονη αναμονή. Ο ίδιος δηλώνει ξεκάθαρα: «Δεν γίνεται να χαθεί άλλος πολύτιμος χρόνος. Οι κάτοικοι θέλουν να επιστρέψουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια στα σπίτια τους».
Μέσα στον Οκτώβριο αναμένεται επίσης να προωθηθεί ρύθμιση που αφορά την εφάπαξ αποζημίωση για τα κίτρινα κτίρια που δεν έχουν ζημιές στον φέροντα οργανισμό, με ποσά από 100 έως 150 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, υπό την προϋπόθεση ότι έχει κατατεθεί εμπρόθεσμα ο φάκελος.
Παράλληλα, ο προϋπολογισμός για την αποκατάσταση πρόκειται να αυξηθεί κατά 10%, λόγω της ένταξης των νέων αδειών στην νησιωτικότητα, γεγονός που θα προσφέρει επιπλέον πόρους στους σεισμόπληκτους.
Η κρατική αδιαφορία και η ανάγκη για αλλαγή
Η ουσιαστική καθυστέρηση δεν οφείλεται μόνο σε τεχνικούς ή χρηματοδοτικούς λόγους, αλλά και στην απουσία πολιτικής βούλησης και σοβαρής στρατηγικής. Παρά την τοποθέτηση νόμιμου προϊσταμένου στο ΤΑΕΦΚ Ηρακλείου, χωρίς σταθερή και γρήγορη εφαρμογή των διαδικασιών, οι ρυθμοί δεν αναμένεται να βελτιωθούν ουσιαστικά.
Προτάσεις για άμεση ενίσχυση και αποκατάσταση
Ο Σύλλογος «Ελπίδα» προτείνει την άμεση ενίσχυση των μηχανικών και άλλων αρμόδιων υπαλλήλων του Δήμου Μινώα Πεδιάδας με μόνιμο προσωπικό, καθώς οι υπάρχοντες υπάλληλοι δεν επαρκούν για τον έκτακτο όγκο δουλειάς. Επίσης, ζητείται η χορήγηση άτοκων δανείων για τους σεισμόπληκτους, ώστε να μπορέσουν να ανακατασκευάσουν τα σπίτια τους, καθώς και η δημιουργία επιδοτήσεων για ανέργους και μικρές επιχειρήσεις, προκειμένου να μην χρειαστεί να επωμιστούν το κόστος της αποκατάστασης εξ ολοκλήρου από την τσέπη τους.
«Ο χρόνος περνά και η κατάσταση στο Αρκαλοχώρι γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Ο κόσμος έχει εξαντληθεί και οι υποσχέσεις δεν αρκούν πια. Η κατάσταση απαιτεί άμεση και ουσιαστική βοήθεια», αναφέρει ο Κώστας Γκαντάτσιος.
Η ανάγκη για άμεση δράση
Η περιοχή του Αρκαλοχωρίου, ένα από τα πιο πληγείσα μέρη της Κρήτης, έχει μείνει «ξεχασμένη» από την πολιτεία, παρά την ανάλογη στήριξη που προσφέρθηκε σε άλλες περιοχές της χώρας. Η αναστάτωση των κατοίκων και οι ανάγκες για ανασυγκρότηση απαιτούν άμεση δράση και επιτάχυνση των διαδικασιών, προκειμένου να μπορέσει η τοπική κοινωνία να ξανασταθεί στα πόδια της και να προχωρήσει προς το μέλλον.
Μέχρι τότε, οι κάτοικοι του Αρκαλοχωρίου συνεχίζουν να περιμένουν, με την ελπίδα ότι οι υποσχέσεις που έχουν δοθεί θα γίνουν τελικά πράξη, πριν η καταστροφή αφήσει μόνιμο σημάδι στην κοινωνική και οικονομική ζωή της περιοχής.
Όμως, όσο η γραφειοκρατία και η αδιαφορία κρατούν τα ηνία, η πληγωμένη αυτή περιοχή θα συνεχίσει να βρίσκεται σε αδιέξοδο, μακριά από το μέλλον που της αξίζει.