Είναι ο τομέας, που όλες οι κυβερνήσεις υποστηρίζουν ότι ποντάρουν τα ρέστα τους. Ωστόσο, οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις είναι τέτοιες που τελικά η πολυπόθητη επένδυση δεν τραβάει… Ο λόγος για την έρευνα που, όπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες, αντιμετωπίζει πολλά εμπόδια από την πλήρη εφαρμογή των νομοθετικών ρυθμίσεων (Ν.4485/2017) για την ένταξη των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) των Πανεπιστημίων και Ερευνητικών κέντρων στο δημόσιο λογιστικό.
Το τελευταίο δεκαήμερο μεγάλος αριθμός Ελλήνων πανεπιστημιακών και ερευνητών υπέγραψε ψήφισμα (https://www.ipetitions.com/petition/elke) με το οποίο ζητά από την πολιτική ηγεσία την έξοδο των ΕΛΚΕ από το Δημόσιο Λογιστικό και τη σημαντική απλούστευση της διαχείρισης των κονδυλίων της έρευνας, καθώς το υπάρχον καθεστώς αποτελεί τροχοπέδη για την ομαλή υλοποίηση ερευνητικών έργων και την επίτευξη
αριστείας στα ελληνικά Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.
Εκπρόσωποι από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το ΕΛΚΕΘΕ και το ΙΤΕ τονίζουν πως το ισχύον καθεστώς τού δένει τα χέρια και πρέπει να αλλάξει.
«Χρειάζεται απλοποίηση των διαδικασιών»
Ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης, κ. Κωνσταντίνος Σπανουδάκης, τονίζει πως «θα ήταν ιδανικό οι καθηγητές ή οι ερευνητές του Ιδρύματος να έρχονταν όσο το δυνατόν λιγότερο αντιμέτωποι με τα γραφειοκρατικά προβλήματα, γιατί η αποστολή τους δεν είναι να εκτελούν διοικητές πράξεις αλλά να προωθούν την έρευνα στην οποία είναι ταγμένοι». Αναφέρει ακόμα, «Επομένως, η απλοποίηση των διαδικασιών, η μείωση της γραφειοκρατίας είναι ακριβώς προς τη σωστή κατεύθυνση.
Είναι το ζητούμενο για να αυξηθεί η δραστηριότητα στην έρευνα». Σε ερώτηση αν το Πανεπιστήμιο Κρήτης αντιμετωπίζει προβλήματα από το ισχύον καθεστώς, απαντά πως το ίδιο συμβαίνει σε όλα τα Ιδρύματα της χώρας.
«Ο πλέον περιοριστικός παράγοντας»
Ο πρώην διευθυντής στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών του ΕΛΚΕΘΕ, δρ. Αντώνης Μαγουλάς , εξηγεί ότι «η γραφειοκρατία έχει καταλήξει, τελικά, να είναι ένας από τους πιο περιοριστικούς παράγοντες που αντιμετωπίζει η έρευνα στην χώρα μας». αναφέρει πως το πρόβλημα έχει επιδεινωθεί κυρίως από την 1η Ιανουαρίου, οπότε οι διαδικασίες όλες που έχουν να κάνουν με θέματα, όπως την έγκριση δαπανών, έχουν ενταχθεί πλήρως στο δημόσιο λογιστικό. «Η έρευνα απαιτεί πολύ συχνά τη λήψη γρήγορων αποφάσεων που να ανταποκρίνονται σε έκτακτες συνθήκες», αναφέρει και προσθέτει πως δεν υπάρχει η δυνατότητα να δαπανά κανείς μεγάλο χρονικό διάστημα για να πάρει αποφάσεις έστω και αν πρόκειται για τη δαπάνη ενός μικρού ποσού. Το πρόβλημα είναι εντονότερο στο ΕΛΚΕΘΕ που είναι ένα κέντρο με επιχειρησιακό χαρακτήρα, έχει αποστολές στη θάλασσα, στο πεδίο, εκεί αντιμετωπίζει απρόβλεπτες καταστάσεις, επομένως δεν μπορεί να περιμένει μία βδομάδα για να εγκριθούν αποφάσεις, όπως δαπάνες. Μπορεί μία ερευνητική ομάδα να έχει προγραμματίσει να κάνει μία αποστολή και ο καιρός να μην το επιτρέπει , οπότε αναχωρεί την επόμενη ή μεθεπόμενη μέρα. Ο κ. Μαγουλάς αναφέρει πως έγιναν κάποια βήματα από την προηγούμενη κυβέρνηση, ωστόσο, εξακολουθεί να είναι δύσκολος ο τρόπος έγκρισης δαπανών.
«Στραγγαλίζεται η έρευνα»
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, κ. Μιχάλης Λυγεράκης, τονίζει πως «με το τωρινό καθεστώς στραγγαλίζεται η έρευνα, δεν μπορεί να λειτουργήσει με αυτούς τους κανόνες». Εξηγεί ότι στην έρευνα δεν ισχύει ό,τι και στον υπόλοιπο δημόσιο τομέα, όπου υπάρχουν τα χρονικά περιθώρια για να προκηρυχθούν, για παράδειγμα, διαγωνισμοί και να γίνουν προμήθειες.
Στην έρευνα «τρέχουν» προγράμματα που έχουν συγκεκριμένες ημερομηνίες λήξεως και πρέπει να είναι κανείς ευκίνητος, να έχει τη δυνατότητα να κινείται λίγο εκτός αυτών των σφικτών κανόνων του δημόσιου τομέα.
Ιδιαίτερα, οι ερευνητές πνίγονται από τη γραφειοκρατία στην εφαρμογή του δημόσιου λογιστικού συστήματος, όπου χρειάζεται να γίνονται συνεχώς εγγραφές στα λογιστήρια, να κατατίθενται προϋπολογισμοί, να επισημαίνονται οι αλλαγές, ακόμα και αν πρόκειται απλώς για μία βίδα. Όπως λέει, από την αρχή του έτους, το ΙΤΕ έχει αντιμετωπίσει πρακτικά προβλήματα και η προηγούμενη κυβέρνηση είχε δείξει μία πρόθεση να τα λύσει.
Ωστόσο, είναι ένα θέμα που αφορά στο Γενικό Λογιστήριο του κράτους εμπλέκονται πολλά υπουργεία, συνεπώς είναι λίγο πολύπλοκο να δοθεί μία απάντηση. Ελπίζουν πως η νέα κυβέρνηση θα ανταποκριθεί στα αιτήματα των ερευνητών.