Δεν υπάρχει κάτοικος αλλά και επισκέπτης του Ηρακλείου που να μην έχει περάσει από μπροστά τους. Πολλοί δε, Ηρακλειώτες και ξένοι, αναρωτιούνται για την ιστορία των τριών ή μάλλον «τρίδυμων» κτηρίων που καλύπτουν όλο σχεδόν το μήκος της λεωφόρου Δικαιοσύνης. Σήμερα στεγάζουν διαφορετικές δημόσιες υπηρεσίες. Το ανατολικότερο, με μέτωπο στην Πλατεία Ελευθερίας, στεγάζει την κεντρική διοίκηση της Περιφέρειας Κρήτης (γνωστό για δεκαετίες ως “νομαρχία”), το μεσαίο αποτελεί το Δικαστικό Μέγαρο Ηρακλείου, ενώ το δυτικότερο φιλοξενούσε μέχρι πρότινος υπηρεσίες των υπουργείων Δικαιοσύνης και Εθνικής Άμυνας (γνωστό , όμως πλέον παραμένει κενό από δραστηριότητα λόγω της κακής του κατάστασης.
Η ιστορία των κτηρίων ανάγεται στην περίοδο της Ενετοκρατίας και κατασκευάστηκαν ως στρατώνες για τις δυνάμεις της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας. Από τα πιο επιβλητικά κτίσματα ολόκληρου του «Βασιλείου της Κρήτης» ήταν οι στρατώνες του Αγίου Γεωργίου. Το κτήριο έχει υποστεί διάφορες μεταλλάξεις και παρεμβάσεις από την εποχή της Τουρκοκρατίας και έπειτα. Σήμερα στεγάζει διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, ανάμεσά τους και τα Δικαστήρια της πόλης του Ηρακλείου.
Οι στρατώνες αυτοί ήταν ένα τεράστιο οικοδομικό συγκρότημα στα ανατολικά της παλαιάς πόλης, έξω από το παλαιό βυζαντινό τείχος, στον χώρο που καταλάμβανε προηγουμένως η τάφρος· ξεκινούσε από την πλατεία μπροστά από την Πύλη του Αγίου Γεωργίου και έφτανε μέχρι την πύλη Voltone, την κεντρική πύλη του παλαιού τείχους. Με το έργο αυτό δόθηκε λύση σε ένα πάγιο πρόβλημα, που ήταν η στέγαση των στρατευμάτων. Ιδιαίτερα από τα μέσα του 15ου αιώνα, όταν η οθωμανική απειλή γινόταν ολοένα πιο αισθητή, αυξάνονταν αναγκαστικά ο μισθοφορικός στρατός και μαζί του οι ανάγκες στέγασής του. Τέτοια έργα εντάσσονταν σε μια γενικότερη στρατηγική της Βενετίας να αναβαθμίσει την αμυντική ικανότητα των φρουρίων του νησιού. Στρατώνες κατασκευάστηκαν σε διάφορα σημεία κοντά στους προμαχώνες του νέου τείχους, ωστόσο οι μεγαλύτεροι και μεγαλοπρεπέστεροι ολόκληρης της Κρήτης ήταν εκείνοι του Αγίου Γεωργίου.
Ο πρώτος σχεδιασμός του έργου έγινε το 1565, και μέσα σε είκοσι περίπου χρόνια είχε ολοκληρωθεί. Γύρω στο 1625, όταν το αξίωμα του Γενικού Προνοητή (Provveditore Generale) το κατείχε ο ποολύ γνωστός Francesco Morosini, έγιναν διάφορα συμπληρωματικά έργα, το οποία είχε αναλάβει ένας από τους ικανότερους μηχανικούς της Κρήτης, ο Francesco Basilicata. Το σχέδιό του Basilicata που το δημοσίευσε πρώτος ο Ιταλός ερευνητής G. Gerola στις αρχές του 20ού αι. αποτελεί ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών γι’ αυτό το οικοδόμημα, το οποίο έχει χάσει πλέον τον αρχικό του χαρακτήρα. Στο σχέδιο διακρίνει κανείς ξεκάθαρα τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του κτίσματος. Το επίμηκες διώροφο κτήριο, εκτός από το ότι εξασφάλιζε κατάλυμα σε εκατοντάδες στρατιώτες, διέθετε επίσης αποθηκευτικούς χώρους καθώς και διαμερίσματα για τους αξιωματικούς.
Στον στρατώνα προστέθηκε και μια τεράστια δεξαμενή ανάμεσα στους στρατώνες και το τείχος, την οποία επίσης αποτύπωσε σε σχέδιό του ο Basilicata, όταν ολοκληρώθηκε το έργο, το 1629, υπό την επίβλεψή του. Όπως φαίνεται από το σχέδιο αυτό, η τεράστια υπόγεια δεξαμενή, με διαστάσεις 76,70 x 24,50 μ., διέθετε τρία στρογγυλά στόμια, καθώς και μια σειρά από οχτώ πεσσούς στο κέντρο για την καλύτερη στήριξη του θόλου της κατασκευής. Προφανώς η συγκέντρωση τόσων πολλών ατόμων στα συγκροτήματα των στρατώνων έκανε αναγκαία την ύπαρξη τέτοιων εγκαταστάσεων για την παροχή νερού. Στην δεξαμενή, που βρίσκεται σήμερα κάτω από τα κτήρια, στη βόρεια πλευρά της σημερινής οδού Δικαιοσύνης, είχε κατέβει με σχοινί ο Gerola, ο οποίος διαπίστωσε ότι ήταν ακόμα γεμάτη νερό.
Το Σεπτέμβριο του 1669 ο Χάνδακας αλώθηκε από τους Τούρκους μετά από τη μεγαλύτερη γνωστή πολιορκία στην Ιστορία, που κράτησε 24 ολόκληρα χρόνια. Στην άλωση κάηκαν τα δημόσια κτίρια, μεταξύ αυτών και οι στρατώνες του Αγίου Γεωργίου, που όμως ανακατασκευάστηκαν και λειτούργησαν ως στρατώνες των Τούρκων έως ότου οι στρατώνες αυτοί καταστρέφονται από μεγάλο σεισμό. Μετά την καταστροφή των παλαιών, αποφασίσθηκε η κατασκευή νέων, για να στεγαστούν οι γενίτσαροι. Επί Μεχμέτ Αλή και Μεχμέτ Εμιν Πασά, το 1883, μπήκαν τα θεμέλια του μεγάλου τουρκικού στρατώνα. Οι Τούρκοι ανέθεσαν τα σχέδια στον πρακτικό Ηπειρώτη αρχιτέκτονα Αθανάσιο Μούση, στον οποίο οφείλονται οι σχεδιασμοί και άλλων λαμπρών κτισμάτων, όπως ο Ιερός Ναός του Αγίου Μηνά και το Βεζίρ Τζαμί – ο σημερινός Άγιος Τίτος.
Το νέο κτίριο ήταν και αυτό συνεχές, ξυλόστεγο, αλλά χωρίς το θολωτό διάδρομο του ενετικού. Ηταν πετρόκτιστο, με μεγάλα γωνιακά αγκωνάρια, σύμφωνα με τις πολεοδομικές συνήθειες της εποχής, και είχε ξύλινα πατώματα. Στη βόρεια (κεντρική) είσοδο των νέων στρατώνων, τη σημερινή είσοδο των Δικαστηρίων, εντοιχίστηκε το καλλιμάρμαρο ανάγλυφο θύρωμα της κεντρικής πύλης της Μονής του Αγίου Φραγκίσκου, που βρισκόταν στη θέση του σημερινού Αρχαιολογικού Μουσείου και είχε καταρρεύσει από το σεισμό του 1586. Το περίφημο αυτό θύρωμα, που εντοιχίστηκε όπως είπαμε στους τούρκικους στρατώνες, είχε δωρίσει στη μονή (όπου και διέμενε παλαιότερα) ο πάπας Αλέξανδρος ο Ε΄, που καταγόταν από το Μεραμπέλλο Λασιθίου.
Στο στρατώνα φιλοξενούνταν σημαντικά στρατεύματα, τάγματα γενιτσάρων, πεζικό και πυροβολητές. Αποτελείτο από δύο ορόφους και υπόγειο. Στέγαζε αποθήκες πυρομαχικών, στάβλους, σιταποθήκες και αποθήκες. Υπήρχαν υπόγεια κρατητήρια και βεβαίως γραφεία, όπως το γραφείο του διοικητή και διαμερίσματα Τούρκων αξιωματικών. Ήταν ένα ενιαίο κτίριο, που εκτεινόταν από τη σημερινή οδό Έβανς τελείωνε στην Πλατεία Ελευθερίας. Οι Τούρκοι το αποκαλούσαν “κισλάδες”, δηλαδή στρατώνες.
Κατά την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας, ο στρατώνας φιλοξένησε για μικρό διάστημα τα αγγλικά στρατεύματα και την αγγλική διοίκηση, και στη συνέχεια το “Γυμνάσιον Ηρακλείου”. Το 1921 στέγασε το 2ο Γυμνάσιο της πόλης. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 διαιρέθηκε σε τμήματα με σχέδια του αρχιτέκτονα Δημήτριου Κυριακού, οπότε και υπέστη εκτεταμένες μεταβολές. Χωρίστηκε στα τρία και δημιουργήθηκαν υπαίθριες διαβάσεις.
Το πρώτο τμήμα από την πλευρά της Πλατείας Ελευθερίας απετέλεσε αρχικά διοικητήριο και μεταγενέστερα τη Νομαρχία Ηρακλείου. Το μεσαίο στέγασε το δικαστικό μέγαρο και το τρίτο φιλοξένησε αρχικά το Δημόσιο Ταμείο και τις εφορίες, αργότερα τη Λέσχη Αξιωματικών και το Ειρηνοδικείο Ηρακλείου. Στον κενό χώρο, ανάμεσα στο κτίριο της Νομαρχίας και των δικαστηρίων, στήθηκε το 1939 η προτομή του αρχηγού της Επανάστασης του 1770 Δασκαλογιάννη, που θανατώθηκε μαρτυρικά από τους Τούρκους στις “Τρεις Καμάρες” στις 17/6/1771.