Έχουν περάσει τέσσερα χρόνια από τον ισχυρό σεισμό που έπληξε τον Δήμο Μινώα Πεδιάδας στις 27 Σεπτεμβρίου 2021, αφήνοντας πίσω του καταστροφές, ξεσπιτωμένους ανθρώπους και μια καθημερινότητα γεμάτη δυσκολίες. Παρά τις υποσχέσεις και τις δεσμεύσεις της Πολιτείας, πολλά προβλήματα παραμένουν άλυτα μέχρι και σήμερα.
Ο Σύλλογος Σεισμοπλήκτων Δήμου Μινώα Πεδιάδας «Η Ελπίδα» εκφράζει την αγωνία και την απογοήτευση των κατοίκων, που νιώθουν πως έχουν εγκαταλειφθεί.
Σε σύγκριση με άλλες περιοχές που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές, ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας έχει αντιμετωπιστεί με άνιση τρόπο, χωρίς τα ίδια μέτρα στήριξης και αποκατάστασης.
Υπόμνημα για την κατάσταση των σεισμόπληκτων στο Δήμο Μινώα Πεδιάδας στην Γ.Γ. Αποκεντρωμενης Διοικησης Κρήτης
Ο Σύλλογος Σεισμοπλήκτων Δήμου Μινώα Πεδιάδας «Η Ελπίδα», εκπροσωπώντας τους πληγέντες κατοίκους της περιοχής μας, θα ήθελε να εκφράσει την έντονη ανησυχία μας για τη μη ικανοποίηση των δίκαιων αιτημάτων μας και ζητούμε από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης να παρέμβει θεσμικά, ώστε να διασφαλιστεί ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων των σεισμόπληκτων συμπολιτών μας και η ισότιμη μεταχείριση σε σχέση με άλλες πληγείσες περιοχές της χώρας.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, η αποκατάσταση της περιοχής δεν φαίνεται να έχει ξεκινήσει καν τέσσερα χρόνια μετά τον σεισμό αφού κανένα σπίτι δεν έχει ακόμη αποκατασταθεί μέσω του προγράμματος κρατικής αρωγής.
Πεντακόσιοι (500) άνθρωποι εξακολουθούν να διαμένουν σε προσωρινά καταλύματα (οικίσκους) για 4ο συναπτό έτος και περίπου επτακόσιοι (700) μαθητές εξακολουθούν να κάνουν μάθημα σε προκάτ αίθουσες (κοντέινερ) σε δύο (2) Δημοτικά Σχολεία και (1) Γυμνάσιο. Η πλειοψηφία των κόκκινων κτιρίων παραμένουν ακατεδάφιστα αποτελώντας κίνδυνο για την ασφάλεια και την ζωή των κατοίκων ενώ η πολιτεία έχει -με σειρά αποφάσεων και νόμων- εξαιρέσει την σεισμόπληκτη περιοχή από χρηματοδοτικά εργαλεία και ευνοϊκές ρυθμίσεις.
Παρακάτω παρατίθεται ενδεικτική συγκριτική επισκόπηση, που τεκμηριώνει λεπτομερώς τις διαφορές ανάμεσα στις παρεμβάσεις της Πολιτείας σε άλλες πρόσφατα πληγείσες περιοχές και σε εκείνες (ή την έλλειψή τους) στο σεισμόπληκτο Δήμο Μινώα Πεδιάδας.
Τρία (3) σχολεία σε κοντέινερ τέσσερα χρόνια μετά τον σεισμό:
Τέσσερα ολόκληρα χρόνια μετά τον καταστροφικό σεισμό, τρία σχολεία του Δήμου μας εξακολουθούν να στεγάζονται σε κοντέινερ: το 1ο Δημοτικό Σχολείο Αρκαλοχωρίου, το Δημοτικό Σχολείο Θραψανού – κτίριο που έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο από την αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη – καθώς και το Γυμνάσιο Αρκαλοχωρίου. Την ίδια στιγμή, σε άλλες περιοχές της χώρας όπου σχολικές μονάδες επλήγησαν πρόσφατα, οι διαδικασίες κινήθηκαν άμεσα και μέσα σε ελάχιστο χρόνο χτίστηκαν καινούργια, ασφαλή σχολεία. Στον Δήμο μας, αντιθέτως, δεν έχει ξεκινήσει ούτε η κατασκευή ούτε η επισκευή κανενός από τα τρία σχολεία. Η μοναδική εξέλιξη που μπορεί να αναφερθεί είναι η αγορά ενός οικοπέδου και η αόριστη πρόθεση χρηματοδότησης. Είναι αδιανόητο, ύστερα από τέσσερα χρόνια, μαθητές και εκπαιδευτικοί να εξακολουθούν να ζουν και να μορφώνονται σε πρόχειρες αίθουσες κοντέινερ, χωρίς καμία ουσιαστική πρόοδο για την αποκατάσταση των σχολικών υποδομών.
Το τιμολόγιο της ΔΑΕΦΚ δεν λαμβάνει υπόψιν τον πληθωρισμό
Η έγκριση του νέου ενιαίου τιμολογίου υπολογισμού της δαπάνης επισκευής για κτίρια που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές (ΦΕΚ 4663/5.9.2022) αποδεικνύεται στην πράξη ανεπαρκής και εκτός πραγματικότητας. Το τιμολόγιο της ΔΑΕΦΚ εξακολουθεί να βασίζεται σε τιμές του 2011, την ώρα που λόγω του πληθωρισμού οι τιμές των οικοδομικών υλικών έχουν αυξηθεί τουλάχιστον κατά 30–40%. Η ίδια η Πολιτεία αναγνωρίζει αυτές τις αυξήσεις στα δημόσια έργα (υπ’ αρ. 359881/2021 απόφαση Υπουργού Υποδομών για αναθεώρηση τιμών) αλλά και σε άλλα προγράμματα, όπως το «Εξοικονομώ–Αυτονομώ», όπου εφαρμόστηκε αναπροσαρμογή στις πραγματικές τιμές της αγοράς. Παράλληλα, δεν έχει ληφθεί καμία ευνοϊκή ρύθμιση για τον ΦΠΑ στις επισκευές και ανακατασκευές, γεγονός που επιβαρύνει ακόμη περισσότερο το τελικό κόστος για τους σεισμόπληκτους. Στην πράξη, οι πολίτες συχνά κατηγορούνται ότι δεν ολοκληρώνουν τους φακέλους τους, ενώ όλοι ομολογούν ότι το υφιστάμενο χρηματοδοτικό σχήμα δεν «βγαίνει» και είναι αδύνατο να εφαρμοστεί, ιδίως σε μια κοινωνία βαθιά πληγείσα και κοινωνικά αποστερημένη, όπως καταγράφεται από το Περιφερειακό Παρατηρητήριο Κοινωνικής Ένταξης της Περιφέρειας Κρήτης. Αντίθετα, για τους πολίτες του Δήμου Μινώα Πεδιάδας, το τιμολόγιο της ΔΑΕΦΚ παραμένει εκτός πραγματικότητας, με αποτέλεσμα το χρηματοδοτικό σχήμα (κρατική επιδότηση και άτοκο δάνειο) να είναι απολύτως μη βιώσιμο. Οι πολίτες καλούνται να καλύψουν από την τσέπη τους τεράστια ποσά που δεν διαθέτουν, με συνέπεια να μην μπορούν να ανακατασκευάσουν ή να επισκευάσουν τα σπίτια τους. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, οι σεισμόπληκτοι εξακολουθούν να κατοικούν σε χαρακτηρισμένα κίτρινα ή και κόκκινα κτίρια, θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή, επειδή η Πολιτεία αρνείται πεισματικά παρόλο που από τις πρώτες μέρες επισημάνθηκε η ανάγκη διόρθωσης του λάθους, να προσαρμόσει το τιμολόγιο και να λάβει ουσιαστικά μέτρα. Πρόκειται για κατάφωρη αδικία και πλήρη εγκατάλειψη των πληγέντων, που συνεπάγεται ευθεία παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, έλλειψη σεβασμού στο Σύνταγμα της χώρας και ευθεία αντίθεση με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές συνθήκες στις οποίες η Ελλάδα έχει δεσμευθεί.
Αναστολή πλειστηριασμών και ρυθμίσεις οφειλών
Μετά από μεγάλες φυσικές καταστροφές, η Πολιτεία επέβαλε παρατάσεις στην αναστολή πλειστηριασμών για παρατεταμένα διαστήματα. Ενδεικτικά, στις πλημμυροπαθείς περιοχές της Θεσσαλίας από την κακοκαιρία «Daniel» (9/2023) δόθηκε συνολικά 18μηνη αναστολή κάθε πράξης αναγκαστικής εκτέλεσης (κατασχέσεις, πλειστηριασμοί κ.λπ.) σε βάρος των πληγέντων. Αντίστοιχα, για τους πυρόπληκτους της Ανατολικής Αττικής (φωτιά στο Μάτι, 7/2018) θεσπίστηκε αναστολή πλειστηριασμών μέχρι και το 2025. Επιπλέον, στους πληγέντες του μεσογειακού κυκλώνα «Ιανός» (μεγάλες πλημμύρες 9/2020) παρασχέθηκε με νόμο ετήσια αναστολή πλειστηριασμών έως τέλους Σεπτεμβρίου 2021. Πέρα από την προσωρινή προστασία, θεσπίστηκαν ειδικές διευκολύνσεις για τις οφειλές των πληγέντων: στις πλημμυροπαθείς επιχειρήσεις της Θεσσαλίας και Μαγνησίας δόθηκε η δυνατότητα εξόφλησης των αναβληθέντων ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων σε 72 άτοκες δόσεις, σύμφωνα με σχετικές αποφάσεις (π.χ. Α.1148/2024, Α.1196/2024) και εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας. Η ρύθμιση αυτή παρείχε στους πληγέντες σημαντική ανάσα ρευστότητας χωρίς τόκο.
Σε αντίθεση με τα παραπάνω, για τους σεισμόπληκτους του Δήμου Μινώα Πεδιάδας, αρχικά παραχωρήθηκε μόνο εξάμηνη αναστολή πλειστηριασμών, η οποία έληξε ήδη τον Μάρτιο του 2022. Δεν δόθηκε καμία περαιτέρω παράταση μετά τη λήξη του εξαμήνου, με αποτέλεσμα από τον Απρίλιο 2022 να επανεκινήσουν οι διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης. Ήδη μέχρι τον Δεκέμβριο 2023 είχαν επιδοθεί τουλάχιστον 55 κατασχετήρια σε ακίνητα σεισμόπληκτων στους Δήμους Μινώα Πεδιάδας και Αρχανών-Αστερουσίων. Παρά τις εκκλήσεις του Συλλόγου (Αρ. Πρ.: 41, 15/12/2022, Αρ. Πρ.: 58, 06/ 03 /2024 & επιστολή υπ. Αριθμ.61, ημ/νια 12/ 03 / 61) και σχετικές επίσημες αναφορές στη Βουλή, δεν υπήρξε ανταπόκριση για νέα παράταση της απαγόρευσης πλειστηριασμών – σε πλήρη αντίθεση με ό,τι έγινε σε άλλες περιοχές. Επίσης, δεν προβλέφθηκε καμία ειδική ρύθμιση πολλαπλών δόσεων για τις οφειλές των σεισμόπληκτων. Οι επιχειρήσεις και οι πολίτες του Δήμου Μινώα Πεδιάδας πήραν μόνο μια αρχική αναστολή πληρωμών για λίγους μήνες, χωρίς δυνατότητα αποπληρωμής σε 72 δόσεις όπως στη Θεσσαλία. Ο Σύλλογος Σεισμοπλήκτων έχει επανειλημμένα ζητήσει να ενταχθούν και οι σεισμόπληκτοι της Κρήτης στην ευνοϊκή ρύθμιση των 72 άτοκων δόσεων για ασφαλιστικές εισφορές και λοιπές οφειλές που προέκυψαν μετά τον σεισμό (επιστολή υπ.αριθμ 107, ημ/νια 29/06/2025), χωρίς όμως ανταπόκριση. Η άνιση αυτή μεταχείριση αφήνει τους πληγέντες του Δήμου Μινώα Πεδιάδας χωρίς αντίστοιχη προστασία στην αποπληρωμή των χρεών τους.
Επιδότηση ενοικίου και προσωρινή στέγαση
Το κράτος μετά από φυσικές καταστροφές παρείχε αφενός προσωρινή στέγαση (οικίσκους/κοντέινερ) και αφετέρου οικονομική επιδότηση ενοικίου/συγκατοίκησης για τη μίσθωση κατοικίας έως την αποκατάσταση των ζημιών. Ωστόσο, σε πρόσφατες καταστροφές εφαρμόστηκαν και εμπροσθοβαρής καταβολές της επιδότησης: συγκεκριμένα, μετά τις πλημμύρες του 2023, εκδόθηκε απόφαση (ΦΕΚ Β’ 5443/30.09.2024) που προέβλεψε την προκαταβολική καταβολή των επόμενων τριμήνων της επιδότησης στέγασης στους πληγέντες, δηλαδή να λάβουν εφάπαξ τα επιδόματα ενοικίου για αρκετούς μήνες, ώστε να καλυφθούν άμεσα οι στεγαστικές τους ανάγκες. Η ρύθμιση αυτή ίσχυσε για τις Περιφέρειες Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας και Αττικής (πλημμυρόπληκτες περιοχές από τον «Daniel»), παρέχοντας ένα σημαντικό χρηματικό βοήθημα προκαταβολικά στους δικαιούχους.
Σε αντίθεση με τα παραπάνω στους σεισμόπληκτους του Δήμου Μινώα Πεδιάδας, δεν προβλέφθηκε καμία εμπροσθοβαρή καταβολή όπως συνέβη στις άλλες περιοχές. Η απόφαση του 2024 εξαιρούσε αδικαιολόγητα την περιοχή μας από τις ευεργετικές διατάξεις της προκαταβολικής καταβολής ενοικίου. Έτσι, οι δικαιούχοι στο Δήμο Μινώα Πεδιάδας λαμβάνουν το επίδομα ενοικίου τμηματικά (ανά τρίμηνο) και με τις συνήθεις καθυστερήσεις, χωρίς την άμεση οικονομική ανάσα που δόθηκε αλλού. Ο Σύλλογος Σεισμοπλήκτων διαμαρτυρήθηκε επίσημα (επιστολή υπ. Αριθμ 82 ημ/νια 23/01/2025) για την εξαίρεση αυτή, τονίζοντας ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην ισχύσει και στην Κρήτη η εμπροσθοβαρής επιδότηση, αφού και εδώ οι ανάγκες στέγασης παραμένουν κρίσιμες τέσσερα χρόνια μετά τον σεισμό. Συνεπώς, η μη εφαρμογή της άμεσης καταβολής επιδότησης ενοικίου στο Δήμο Μινώα Πεδιάδας συνιστά σαφή άνιση μεταχείριση σε σχέση με περιοχές όπως η Θεσσαλία, όπου οι πληγέντες έλαβαν προκαταβολικά το βοήθημα στέγασης.
Ορισμός συντονιστών αποκατάστασης
Η Πολιτεία θέσπισε τη δυνατότητα διορισμού ειδικών Συντονιστών Αποκατάστασης και Ανασυγκρότησης σε περιοχές με εκτεταμένες καταστροφές, ώστε να επιβλέπουν και να επιταχύνουν το έργο της ανασύνταξης. Νομοθετικά προβλέφθηκε (άρθρο 27, ν. 4797/2021, όπως ισχύει) ότι «σε εξαιρετικές περιπτώσεις με σημαντικές και εκτεταμένες ζημιές δύναται να συστήνεται θέση Συντονιστή Αποκατάστασης». Πράγματι, μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2023 στον Έβρο, ιδρύθηκε θέση Συντονιστή με έδρα την Αλεξανδρούπολη και έγινε επίσημος διορισμός Συντονιστή Αποκατάστασης Έβρου (ΦΕΚ Β’ 5169/15.09.2024). Ανάλογος συντονιστής προβλέφθηκε και για τη Θεσσαλία μετά τις μεγάλες πλημμύρες του 2023, ώστε να εποπτεύσει την ανασυγκρότηση των πληγεισών περιοχών. Ο ρόλος του συντονιστή είναι κρίσιμος: λειτουργεί ως ενιαίο κέντρο ευθύνης για την προώθηση των έργων αποκατάστασης, την άρση γραφειοκρατικών εμποδίων και τον συντονισμό μεταξύ υπουργείων, περιφέρειας και δήμων.
Παρά το γεγονός ότι ο σεισμός της 27ης Σεπτεμβρίου 2021 προκάλεσε τεράστιες ζημιές – τις μεγαλύτερες σε αριθμό κτιρίων που έχει υποστεί περιοχή στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες – δεν ορίστηκε ποτέ Συντονιστής για την αποκατάσταση του Δήμου Μινώα Πεδιάδας. Η Πολιτεία δεν προχώρησε στη σύσταση ειδικής θέσης συντονιστή ανασυγκρότησης στην Κρήτη, αφήνοντας ουσιαστικά τον συντονισμό του έργου αποκατάστασης στους υπάρχοντες μηχανισμούς (Υπουργείο Υποδομών/ΔΑΕΦΚ, Περιφέρεια, Δήμος), χωρίς ένα ενιαίο υπεύθυνο πρόσωπο με αρμοδιότητα να επιταχύνει τις διαδικασίες. Η έλλειψη συντονιστή στο Δήμο Μινώα Πεδιάδας ερμηνεύεται ως σοβαρή παράλειψη, ιδίως σε σύγκριση με το παράδειγμα του Έβρου. Πρόκειται για άνιση μεταχείριση, καθώς μια τόσο πληγείσα περιοχή της Κρήτης δεν έτυχε της ίδιας οργανωτικής στήριξης για την ανασυγκρότηση. Ο Σύλλογος Σεισμοπλήκτων έστειλε επιστολή για το θέμα (υπ. Αριθμ. 84 ημ/νια 04/02/2025) χωρίς να λάβει απάντηση.
Ένταξη στον Αναπτυξιακό Νόμο και ειδικά καθεστώτα ενίσχυσης
Στο νέο Αναπτυξιακό Νόμο (ν. 4887/2022) και τις τροποποιήσεις του 2025, η Πολιτεία συμπεριέλαβε ορισμένες περιοχές που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές σε ειδικό καθεστώς αυξημένων ενισχύσεων. Για παράδειγμα, μετά τις τεράστιες ζημιές από τις πλημμύρες του 2023, η Θεσσαλία καθώς και άλλες πληγείσες περιοχές εντάχθηκε ως περιοχή ειδικής ενίσχυσης – προβλέφθηκαν αυξημένα ποσοστά επιδότησης και κίνητρα για επενδύσεις στην περιοχή, μέσω ειδικού καθεστώτος στον Αναπτυξιακό Νόμο. Συγκεκριμένα, με τον Ν. 5184/2025 (ΦΕΚ Α’ 34/6.3.2025), άρθρο 43, καθορίστηκαν φορολογικές και άλλες διευκολύνσεις σε επιχειρήσεις των περιοχών που επλήγησαν από την κακοκαιρία Daniel, ενώ η Θεσσαλία χαρακτηρίστηκε ρητά ως πληγείσα περιφέρεια με προτεραιότητα.
Σε αντίθεση με την παραπάνω ευνοϊκή ρύθμιση, δεν υπάρχει καμία ειδική μνεία ή ένταξη του σεισμόπληκτου Δήμου Μινώα στον Αναπτυξιακό Νόμο υπό καθεστώς ειδικής ενίσχυσης. Στον πρόσφατο νόμο-πλαίσιο για τις αναπτυξιακές ενισχύσεις, ο Δήμος Μινώα δεν συμπεριλαμβάνεται στις περιοχές με αυξημένα κίνητρα, σε αντίθεση με τη Θεσσαλία που ονομαστικά χαρακτηρίζεται ως πληγείσα ζώνη προτεραιότητας. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις και οι επενδυτικές προσπάθειες στον σεισμόπληκτο Δήμο δεν απολαμβάνουν τα φορολογικά και χρηματοδοτικά πλεονεκτήματα που παρέχονται αλλού ως μέτρα ανάκαμψης. Πρόκειται για μια σαφή ανισότητα: ενώ άλλες περιοχές που επλήγησαν από θεομηνίες απέκτησαν πρόσβαση σε ευνοϊκά επενδυτικά προγράμματα (ειδικές φοροαπαλλαγές, αυξημένες επιδοτήσεις μέσω Αναπτυξιακού Νόμου), ο Δήμος Μινώα έμεινε εκτός τέτοιων ρυθμίσεων. Το αποτέλεσμα είναι να δυσχεραίνεται η οικονομική αναζωογόνηση της σεισμόπληκτης περιοχής, συγκριτικά με άλλες περιπτώσεις όπου δόθηκαν έξτρα κίνητρα ανάκαμψης. Ο Σύλλογος Σεισμοπλήκτων με επιστολή του (υπ. Αριθμ. 103 ημ/νια 26/05/2025) ζήτησε την άρση αυτής της αδικίας χωρίς να λάβει καν απάντηση.
Πρόσβαση σε προγράμματα απασχόλησης
Μετά από μεγάλες φυσικές καταστροφές, υλοποιήθηκαν ειδικά προγράμματα στήριξης για ανέργους και πληττόμενους εργαζόμενους στις πληγείσες ζώνες. Για παράδειγμα, στη Θεσσαλία και στον Έβρο, μετά τις πλημμύρες και πυρκαγιές του 2023, η ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ) ανακοίνωσε νέα προγράμματα επιδότησης θέσεων εργασίας και κοινωφελούς απασχόλησης για τους κατοίκους που έχασαν τις δουλειές τους ή αντιμετωπίζουν οικονομική δυσπραγία. Συγκεκριμένα, τέθηκαν σε εφαρμογή δράσεις όπως: η δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας με επιδότηση μισθού σε πληγείσες επιχειρήσεις, προγράμματα πρόσληψης ανέργων σε δημόσια έργα αποκατάστασης, καθώς και ειδικά προγράμματα νεανικής επιχειρηματικότητας στις πλημμυρόπληκτες περιοχές (συνολικού ύψους δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ). Χαρακτηριστικά, εξαγγέλθηκαν προγράμματα όπως: προεργασία 3.000 ανέργων 18-30 ετών στις Περιφέρειες Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας, Β. Αιγαίου και ΑΜΘ, επιχορήγηση επιχειρήσεων για 5.000 νέες προσλήψεις σε πληγείσες περιοχές, και ειδικό πρόγραμμα νεοφυούς επιχειρηματικότητας 1.000 ανέργων στη Θεσσαλία. Αυτές οι δράσεις στόχευσαν στη συγκράτηση του πληθυσμού και την ανακούφιση της τοπικής αγοράς εργασίας μετά το πλήγμα από τις θεομηνίες.
Σε αντίθεση με τις παραπάνω ευνοϊκές πρωτοβουλίες, στο Δήμο Μινώα Πεδιάδας δεν υλοποιήθηκε κανένα αντίστοιχο ειδικό πρόγραμμα απασχόλησης ή κοινωνικής στήριξης από τη ΔΥΠΑ για τη σεισμόπληκτη περιοχή, παρά το γεγονός ότι και η τοπική οικονομία υπέστη σοβαρό πλήγμα. Ο Σύλλογος Σεισμοπλήκτων έχει αποστείλει για το θέμα αυτό επιστολή (υπ.αριθμ. 21 ημ/νια 2022, υπ, αρ. 75,76,77 στις 13/11/2024 & 79 στις 04/12/2024) ζητώντας την εφαρμογή προγραμμάτων για την περιοχή (όπως έγινε στη Θεσσαλία και τον Έβρο). Δεν θεσπίστηκε κανένα ειδικό σχέδιο πρόσληψης ανέργων σεισμόπληκτων, ούτε πρόγραμμα κοινωφελούς εργασίας για έργα αποκατάστασης, αφήνοντας πολλούς κατοίκους χωρίς ευκαιρίες απασχόλησης στη φάση ανάκαμψης. Η διαφορά είναι εμφανής: περιοχές που επλήγησαν από πλημμύρες/πυρκαγιές έλαβαν κρατική μέριμνα για την εργασία και την κοινωνική συνοχή (π.χ. επιδοτούμενες δουλειές, κατάρτιση, επιδόματα), ενώ ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας δεν έλαβε αντίστοιχη πρόνοια που είχε σαν αποτέλεσμα τη μη αναστρέψιμη διαρροή πληθυσμού που επηρεάζει αρνητικά την κοινωνία και την οικονομία του Δήμου. Αυτό δημιουργεί αισθήματα εγκατάλειψης στους σεισμόπληκτους, ιδίως σε σύγκριση με τους πλημμυροπαθείς της Θεσσαλίας ή τους πυρόπληκτους του Έβρου που είδαν επιπλέον ευκαιρίες μέσω ειδικών προγραμμάτων.
Ενδεικτικά χρηματοδοτικά εργαλεία που ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας αποκλείστηκε σε σχέση με άλλες πληγείσες περιοχές
Χαρακτηριστικό παράδειγμα άνισης μεταχείρισης αποτελεί η Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων (αρ. πρωτ. 119311/8.5.2025, ΦΕΚ Β’ 1162/5.3.2025), όπου προβλέπεται ειδική προσαύξηση ενίσχυσης αποκλειστικά για τη Θεσσαλία και την Π.Ε. Έβρου, αφήνοντας εκτός τον σεισμόπληκτο Δήμο Μινώα Πεδιάδας. Παράλληλα, από το 2021 θεσπίστηκαν ειδικά τουριστικά pass (North Evia–Samos Pass, Thessaly–Evros Pass, Rodos Pass) για την οικονομική τόνωση περιοχών που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές, χωρίς ωστόσο να υπάρξει καμία αντίστοιχη πρόνοια για τη δική μας περιοχή. Στην ίδια κατεύθυνση, το πρόγραμμα «Ψηφιακά Εργαλεία ΜΜΕ Β’» όρισε συγκεκριμένες «πληγείσες περιοχές» που δικαιούνταν αυξημένη επιχορήγηση, περιλαμβάνοντας Θεσσαλία και Εύβοια, αλλά όχι τις επιχειρήσεις του Δήμου μας που υπέστησαν σοβαρές ζημιές από τον σεισμό του 2021. Το γεγονός αυτό επισημάνθηκε ρητά στην επιστολή του Συλλόγου Σεισμόπληκτων (υπ’ αρ. 80/10.12.2024), η οποία κατήγγειλε την παράλειψη και ζήτησε την αποκατάσταση αυτής της αδικίας. Η συστηματική εξαίρεση του Δήμου Μινώα Πεδιάδας από στοχευμένα χρηματοδοτικά εργαλεία, την ώρα που άλλες πληγείσες περιοχές απολαμβάνουν ειδική μεταχείριση, συνιστά κραυγαλέα ανισότητα εις βάρος της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας.
Έκτακτη οικονομική ενίσχυση οικοσκευής και πρώτων αναγκών
Η Πολιτεία παρέχει, στο πλαίσιο της κρατικής αρωγής, εφάπαξ οικονομική ενίσχυση στα πληγέντα νοικοκυριά για την κάλυψη πρώτων βιοτικών αναγκών (π.χ. βασικά είδη διαβίωσης) και για την αντικατάσταση κατεστραμμένης οικοσκευής. Σε ορισμένες περιπτώσεις έγιναν πρόσθετες κινήσεις ώστε να καλυφθούν πληρέστερα οι δικαιούχοι: μετά τις μεγάλες πλημμύρες του 2023, εκδόθηκε ΚΥΑ (ΦΕΚ Β’ 6008/30.10.2024) που έδωσε τη δυνατότητα αναδρομικής καταβολής των επιδομάτων πρώτων αναγκών και οικοσκευής σε πληγέντες που αρχικά δεν τα είχαν λάβει. Δηλαδή, σε όσους για διάφορους λόγους δεν είχαν αποζημιωθεί στον πρώτο γύρο, επετράπη να υποβάλουν αίτηση εκ των υστέρων και να λάβουν την ενίσχυση αυτή. Επίσης, για να επιταχυνθεί η διαδικασία και να φτάσει πιο γρήγορα η βοήθεια στους πολίτες, τροποποιήθηκαν οι διαδικασίες: με απόφαση του 2023 (ΦΕΚ Β’ 5072/16.08.2023) δόθηκε η αρμοδιότητα σε ειδικές επιτροπές των πληγέντων δήμων (π.χ. Δήμοι Ρόδου, Λέσβου, Μαραθώνα) να αξιολογούν και να εγκρίνουν σε τοπικό επίπεδο τις αιτήσεις για χορήγηση της οικονομικής ενίσχυσης οικοσκευής στους πυρόπληκτους/πλημμυροπαθείς κατοίκους τους. Αυτή η αποκέντρωση (τροποποίηση της υπ’ αρ. 33862/2019 απόφασης) συνέβαλε στο να διανεμηθούν πιο γρήγορα οι αποζημιώσεις στους πληγέντες δήμους. Συνολικά, σε πρόσφατες καταστροφές, το κράτος ενίσχυσε σημαντικά τα νοικοκυριά: για τον μεσογειακό κυκλώνα «Ιανό» (2020) δόθηκαν 5.000 € ανά κατοικία ως επίδομα πρώτων αναγκών, και μέσω του Υπουργείου Εσωτερικών διατέθηκαν μεγάλα κονδύλια στους δήμους αποκλειστικά για αποζημίωση οικοσκευής (στην περίπτωση του «Ιανού» ~17,1 εκατ. € συνολικά).
Σε αντίθεση με τις πλημμυροπαθείς περιοχές, δεν δόθηκε στο Δήμο Μινώα Πεδιάδας η δυνατότητα αναδρομικής διεκδίκησης της ενίσχυσης οικοσκευής για όσους έμειναν εκτός των αρχικών καταβολών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα αρκετά νοικοκυριά (περίπου 300) να μην έχουν λάβει ακόμη την αποζημίωση που αντίστοιχοι πληγέντες σε άλλες περιοχές έλαβαν. Ο Σύλλογος Σεισμοπλήκτων με επιστολή του (υπ. Αριθμ.111 ημ/νια 06/08/2025) επισημαίνει την άνιση αυτή αντιμετώπιση: οι πλημμυροπαθείς της Θεσσαλίας μπόρεσαν το φθινόπωρο του 2024 να αποζημιωθούν ακόμη και εκ των υστέρων, ενώ οι σεισμόπληκτοι της Κρήτης δεν συμπεριλήφθηκαν σε ανάλογη ρύθμιση και συνεχίζουν να αναμένουν λύσεις για τις εκκρεμότητες.
Απλούστευση και επιτάχυνση διαδικασιών αποκατάστασης κτιρίων
Σε περιπτώσεις εκτεταμένων ζημιών, το κράτος έλαβε μέτρα για να απλουστεύσει και να επιταχύνει τις διαδικασίες αποκατάστασης των κτιρίων. Μετά τον σεισμό στην Ελασσόνα (2021) –και κυρίως μετά τις πλημμύρες στη Θεσσαλία (2023)–θεσπίστηκαν απλοποιημένες διαδικασίες για μικρής κλίμακας επισκευαστικές εργασίες. Συγκεκριμένα, στη Θεσσαλία δόθηκε η δυνατότητα στους πληγέντες να υποβάλουν αιτήσεις για μικροεπισκευές με ταχύτερη διαδικασία και λιγότερα δικαιολογητικά, με προθεσμία που παρατάθηκε έως 12/09/2025. Παράλληλα, αναγνωρίζοντας ότι πολλοί ιδιοκτήτες ακινήτων αδυνατούσαν να συγκροτήσουν πλήρεις φακέλους μόνοι τους το Υπουργείο Υποδομών/ΔΑΕΦΚ ανέλαβε δράση: στη Θεσσαλία στάλθηκαν μηχανικοί της ΔΑΕΦΚ για να βοηθήσουν στη σύνταξη των φακέλων αποκατάστασης των κτιρίων. Με αποφάσεις (ΦΕΚ Β’ 4278/22.07.2024 και ΦΕΚ Β’ 5813/04.10.2023) δόθηκε η αρμοδιότητα σε κλιμάκια μηχανικών να υποβοηθήσουν τους πληγέντες στη γραφειοκρατία, ουσιαστικά αναλαμβάνοντας οι ίδιοι τη μελέτη/διεκπεραίωση αιτήσεων στεγαστικής συνδρομής στη θέση των πολιτών όπου χρειαζόταν.
Αντιθέτως, οι σεισμόπληκτοι του Δήμου Μινώα Πεδιάδας βρέθηκαν αντιμέτωποι με πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες χωρίς καμία ειδική απλούστευση όπως συνέβη σε άλλες περιοχές.
Επίσης, δεν δόθηκαν ανάλογες παρατάσεις στις αρχικές προθεσμίες: η προθεσμία υποβολής αιτήσεων για στεγαστική συνδρομή στον σεισμό του 2021 στο Δήμο Μινώα Πεδιάδας έληξε χωρίς να προβλεφθεί μακρά παράταση όπως σε άλλους σεισμούς ή πλημμύρες – σημειώνεται ότι για παλαιότερους σεισμούς (π.χ. Κεφαλονιά 2014, Λέσβος 2017 κ.ά.) δόθηκαν επανειλημμένες παρατάσεις με υπουργικές αποφάσεις, ενώ για τον σεισμό της Κρήτης δεν υπήρξε αντίστοιχη μέριμνα. Η εικόνα αυτή αντανακλά την άνιση αντιμετώπιση σε σχέση με άλλες περιοχές, όπου υπήρξε ταχύτερη και πιο οργανωμένη ανταπόκριση της Πολιτείας.
Μη εφαρμογή εξαγγελίας για το Άτοκο Δάνειο πληγέντων
Η Διεύθυνση Αποκατάστασης Επιπτώσεων από Φυσικές Καταστροφές (ΔΑΕΦΚ) αιτήθηκε την παροχή εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου, προς κάλυψη των χορηγούμενων άτοκων δανείων, από την αρμόδια Υπηρεσία (Διεύθυνση Κρατικών Εγγυήσεων και Κίνησης Κεφαλαίων). Κατόπιν αυτού, εκδόθηκε η αριθ. 2/86599/0025/15-03-2022 (Β’1257) απόφαση Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών, με την οποία δόθηκε η δυνατότητα παροχής εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου σε ποσοστό́ 75% και μέχρι ποσού́ έως 21.913.680,00€, για την χορήγηση άτοκων δάνειων (επιτόκιο επιδοτούμενο κατά́ 100% από́ τον λογαριασμό́ του ν.128/1975) σε φυσικά́ πρόσωπα προς αποκατάσταση κτηριακών ζημίων που προκληθήκαν από́ τους σεισμούς της 24ης Ιουλίου και 27ης Σεπτεμβρίου 2021, σε περιοχές της Περιφερειακής Ενότητας Ηράκλειου της Περιφέρειας Κρήτης.
Από τη μία όμως η ολιγωρία της Πολιτείας και από την άλλη η «αδυναμία» της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών να αντιληφθεί την υποχρέωσή της να χορηγούν άτοκα δάνεια σε πληγέντες, όπως προβλέπει η Κοινή Υπουργική Απόφαση Αριθμ. Δ.Α.Ε.Φ.Κ.-Κ.Ε./16446/Α325/2021, ΦΕΚ 4646/Β/7-10-2021 καιο νόμος ΦΕΚ Β 1257/17.03.2022», φτάσαμε στο εξής παράδοξο, εδώ και καιρό δεκάδες συμπολίτες μας καταγγέλλουν επώνυμα, όσοι κατάφεραν και ξεπέρασαν τον σκόπελο της γραφειοκρατίας, προσφεύγοντας στα Τραπεζικά Ιδρύματα και ζητώντας την εφαρμογή της παραπάνω ανακουφιστικής διάταξης συναντούν πρωτίστως την άγνοια των υπαλλήλων, την αδιαφορία των υπευθύνων και τέλος την άρνηση των Τραπεζών να συμμετέχουν στο εν λόγω «προϊόν» όπως το αποκαλούν. Αξίζει δε να σημειωθεί έγκαιρα πως το ίδιο καθεστώς στεγαστικής συνδρομής και αποκατάστασης των ζημιών διέπει και τους πληγέντες συμπολίτες μας στην Θεσσαλία, ΦΕΚ Β 5813/04/10/2023, Έβρο, ΦΕΚ Β 5413/ 12/09/2023, Ρόδο, ΦΕΚ Β 6017/17/10/2023, Εύβοιας, ΦΕΚ Β 3898/20/08/2021 κ.α που σύντομα θα τους φέρει αντιμέτωπους με το ίδιο πρόβλημα αν αυτό δεν επιλυθεί άμεσα.
Η Ελληνική Ένωση Τραπεζών αναφέρει σε επίσημη απάντηση της που στάλθηκε προς το Σύλλογο πως «ουδέποτε εμπλέκεται στις σχέσεις Τραπεζών – Μελών της. Όπως καταλαβαίνετε με την ομόφωνη αυτή άρνηση των Τραπεζικών Ιδρυμάτων και κάτω από τις δύσκολες αυτές συνθήκες, με το κόστος των υλικών να βρίσκεται σε δυσθεώρητα ύψη, οι πληγέντες κάτοικοι βρίσκονται σε απόγνωση και μπροστά σε ένα νέο αδιέξοδο καθιστώντας πλέον πρακτικά αδύνατον να αποκαταστήσουν τα σπίτια τους ακόμη και αν αυτά έχουν μικρές ζημιές. Το γεγονός αυτό το οποίο δεν θα βοηθήσει τις πληγείσες κοινωνίες να ορθοποδήσουν και να επιστρέψουν άμεσα στην κανονικότητα όπως αυτό έχει καταγγελθεί στην Ένωση Ελληνικών Τραπεζών από το Σύλλογό μας, στις 25/04/2023 με αρ. πρ 48, & Αρ. Πρ.: 6508/ 07 /2024 αλλά και στον συνήγορο του καταναλωτή και από πληγέντες συμπολίτες μας.
Συμπερασματικά, από όλα τα παραπάνω προκύπτει ξεκάθαρα ότι οι σεισμόπληκτοι του Δήμου Μινώα Πεδιάδας έχουν τύχει δυσμενέστερης αντιμετώπισης συγκριτικά με πληγέντες άλλων περιοχών. Σε κάθε τομέα –είτε πρόκειται για τη διάρκεια προστασίας από πλειστηριασμούς, είτε για τις οικονομικές διευκολύνσεις, τα ειδικά χρηματοδοτικά εργαλεία, την οργάνωση της αποκατάστασης ή την κοινωνική στήριξη– εντοπίζεται υστέρηση ή παράλειψη μέτρων υπέρ των σεισμόπληκτων της Κρήτης. Οι διαφορές αυτές είναι πλήρως τεκμηριωμένες (βάσει νομοθεσίας, ΦΕΚ και επίσημων αποφάσεων) και συνιστούν παραβίαση της αρχής της ισότητας, αφού πολίτες που δοκιμάστηκαν από μια φυσική καταστροφή δεν έλαβαν την ίδια έκταση μέτρων αρωγής που έλαβαν άλλοι σε ανάλογες ή και ηπιότερες περιστάσεις. Απαιτείται η άμεση άρση αυτής της ανισότητας, με την επέκταση όλων των ευεργετικών ρυθμίσεων και στο σεισμόπληκτο Δήμο Μινώα Πεδιάδας, ώστε να υπάρξει ίση μεταχείριση και δίκαιη στήριξη όλων των πληγέντων ανεξαρτήτως περιοχής.
Η κατάσταση στο Δήμο Μινώα Πεδιάδας συνιστά, επιπλέον, σοβαρή παραβίαση θεμελιωδών συνταγματικών και διεθνών υποχρεώσεων της Πολιτείας. Ειδικότερα, τίθεται θέμα μη συμμόρφωσης με το Άρθρο 21 παρ. 4 του Συντάγματος που ορίζει ότι «η απόκτηση κατοικίας από αυτούς που τη στερούνται ή στεγάζονται ανεπαρκώς αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας του Κράτους». Στην περίπτωση των σεισμόπληκτων, το Κράτος όφειλε να παράσχει άμεση προστασία, εξασφαλίζοντας τόσο προσωρινή στέγαση όσο και τις προϋποθέσεις μόνιμης αποκατάστασης της κατοικίας τους. Σήμερα, στην περιοχή του Δήμου Μινώα Πεδιάδας υπάρχουν παιδιά που μεγαλώνουν τα πρώτα τους μαθητικά χρόνια σε κοντέινερ και ηλικιωμένοι που ζουν ακόμα χωρίς αξιοπρεπή στέγη. Η μακρόχρονη διαμονή εκατοντάδων ανθρώπων σε πρόχειρα καταλύματα επί τέσσερα έτη και οι συνθήκες εκπαίδευσης εκατοντάδων μαθητών σε λυόμενες αίθουσες αντιτίθενται στις συνταγματικές επιταγές για αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης (Άρθρο 2 §1 Σ), για την προστασία της υγείας (Άρθρο 21 §3 Σ), της παιδείας (Άρθρο 16 Σ) και του περιβάλλοντος (Άρθρο 24 Σ). Πέραν τούτων, υπενθυμίζουμε την υποχρέωση της χώρας να συμμορφωθεί με τις διεθνείς δεσμεύσεις που έχει αναλάβει, ιδίως: i) το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (ICESCR) – που η Ελλάδα έχει κυρώσει με τον Ν. 1532/1985–, το οποίο στο Άρθρο 11 αναγνωρίζει το «δικαίωμα κάθε ανθρώπου σε επαρκές βιοτικό επίπεδο για τον ίδιο και την οικογένειά του, συμπεριλαμβανομένης της επαρκούς στέγασης», ii) τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη (αναθεωρημένο, κυρωθέντα με Ν. 4359/2016), που κατοχυρώνει ρητά το δικαίωμα στη στέγαση στο Άρθρο 31 και υποχρεώνει τα κράτη-μέλη να λαμβάνουν μέτρα για την προώθηση της πρόσβασης σε αξιοπρεπή και κατάλληλη κατοικία, την πρόληψη και μείωση της έλλειψης στέγης με στόχο την εξάλειψή της, και τη διασφάλιση οικονομικά προσιτής κατοικίας για όσους δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους, και iii) τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, ο οποίος στο Άρθρο 34 §3 αναγνωρίζει την υποχρέωση των κρατών για παροχή κοινωνικής και στεγαστικής συνδρομής με σκοπό τη διασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης σε όσους δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους. Η μακροχρόνια παραμονή σεισμόπληκτων οικογενειών σε κοντέινερ, χωρίς ορατή προοπτική αποκατάστασης της κατοικίας τους, συνιστά κατάφωρη αντίθεση προς τις ανωτέρω δεσμεύσεις. Η μη εφαρμογή άμεσων και αποτελεσματικών μέτρων για την αποκατάσταση των σεισμόπληκτων περιοχών εκθέτει τη χώρα όχι μόνο έναντι των πολιτών της, αλλά και έναντι της διεθνούς κοινότητας και των οργανισμών προστασίας δικαιωμάτων όπου λογοδοτεί.
Ο Σύλλογος Σεισμοπλήκτων Δήμου Μινώα Πεδιάδας «Η Ελπίδα», γνωρίζοντας τον θεσμικό ρόλο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης, απευθύνεται σε εσάς ζητώντας την έμπρακτη παρέμβαση και καθοδήγησή σας. Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης, έχει το καθήκον να αναδεικνύει περιπτώσεις όπου παραβιάζονται θεμελιώδη δικαιώματα και αρχές ισότητας και να μεσολαβεί με την Πολιτεία προκειμένου να επιλυθούν τα ζητήματα και να διορθωθούν οι αδικίες.
Με βάση όλα τα ανωτέρω, ζητούμε από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης να σταθεί στο πλευρό μας, να υπερασπιστεί τα δικαιώματά μας και να μας καθοδηγήσει, ώστε ο Σύλλογος να μπορέσει να επιτελέσει τον σκοπό του: την υπεράσπιση των σεισμοπαθών και την προάσπιση των δικαιωμάτων τους, τα οποία βάσει του καταστατικού του οφείλει να υπερασπίζεται και να αγωνίζεται για αυτά απέναντι σε αδικίες, παραλείψεις ή και συμφέροντα. Η εξασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης και στέγασης δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά επιτακτική υποχρέωση της Πολιτείας, βάσει του Συντάγματος και των διεθνών δεσμεύσεων της χώρας. Η πλήρης και ισότιμη αποκατάσταση των πληγέντων είναι ζήτημα σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και αποκατάστασης της κοινωνικής δικαιοσύνης.