Ως ένα από τα πλέον σοβαρά δυστυχήματα των τελευταίων ετών στον Στρατό Ξηράς χαρακτηρίζεται η έκρηξη αμυντικής χειροβομβίδας στο πεδίο βολής Αφάντου στη Ρόδο, με θύμα έναν 19χρονο ΕΠΟΠ στρατιώτη και έναν 39χρονο ΕΠΟΠ επιλοχία πυροτεχνουργό σοβαρά τραυματία.
Το Γενικό Επιτελείο Στρατού έχει ήδη διατάξει Ένορκη Διοικητική Εξέταση και ειδικό κλιμάκιο αξιωματικών βρίσκεται στο νησί, προκειμένου να φωτίσει κάθε πτυχή της τραγωδίας στη Ρόδο, με την χειροβομβίδα που κόστισε την ζωή στον 19χρονο Ραφαήλ.
Την ίδια ώρα, οι Ένοπλες Δυνάμεις τελούν σε τριήμερο πένθος, με εντολή του ΥΕΘΑ Νίκου Δένδια, ενώ ο 39χρονος επιλοχίας μεταφέρθηκε αργά χθες το απόγευμα στο 401 ΓΣΝΑ, μετά από βαριά τραύματα και ακρωτηριασμό του δεξιού άνω άκρου.
Το χρονικό της τραγωδίας στο πεδίο βολής Αφάντου
Το δυστύχημα σημειώθηκε το πρωί της Τετάρτης, στο πεδίο βολής κοντά στο χωριό Αφάντου, όπου είχε προγραμματιστεί εκπαιδευτική δραστηριότητα βολής χειροβομβίδων για στελέχη και οπλίτες Τάγματος Εθνοφυλακής.
Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες, στο πεδίο βολής είχαν μεταφερθεί χειροβομβίδες αμυντικού τύπου από τη μονάδα, όπως προβλέπεται – κάθε Μονάδα που εκτελεί βολή έχει την ευθύνη μεταφοράς των πυρομαχικών της. Αφού τα κιβώτια με τις χειροβομβίδες έφτασαν στην περιοχή, ξεκίνησε η προβλεπόμενη διαδικασία ελέγχου από τους πυροτεχνουργούς.
Υπεύθυνοι για τον έλεγχο ήταν ο 39χρονος επιλοχίας, έμπειρος πυροτεχνουργός με 20 χρόνια υπηρεσίας – τα πέντε τελευταία στη Ρόδο – και ο 19χρονος ΕΠΟΠ, επίσης πυροτεχνουργός, που είχε μόλις τοποθετηθεί σε Μονάδα Υλικού Πολέμου στο νησί.
Ο 19χρονος ΕΠΟΠ είχε ολοκληρώσει τη βασική του εκπαίδευση στο «Σχολείο Μαχητή» στον Αυλώνα και στη συνέχεια το Σχολείο Πυροτεχνουργών στο ΚΕΥΠ Λαμίας, πριν μετατεθεί στη Ρόδο.
Το γεγονός ότι ο 39χρονος έχει ακρωτηριαστεί στο δεξί του χέρι παραπέμπει πιθανότατα στο ενδεχόμενο να κρατούσε τη χειροβομβίδα τη στιγμή της έκρηξης με τον 19χρονο να βρίσκεται σε πολύ κοντινή απόσταση, σχεδόν στο κέντρο της θραυσματικής δέσμης, με αποτέλεσμα να δεχθεί τον κύριο όγκο των θραυσμάτων και να χάσει τη ζωή του ακαριαία.
Τι είναι η «αμυντική» χειροβομβίδα
Ο Στρατός Ξηράς διαθέτει δύο βασικούς τύπους αμυντικών χειροβομβίδων: ελληνικής κατασκευής χειροβομβίδες τύπου ARGES και παλαιότερες αμερικανικές χειροβομβίδες M-61. Πληροφορίες αναφέρουν ότι στη συγκεκριμένη δραστηριότητα επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν αμερικανικής κατασκευής χειροβομβίδες.
Με τον όρο «αμυντική χειροβομβίδα» περιγράφεται μια μικρή βομβίδα, που ρίπτεται με το χέρι και είναι σχεδιασμένη να διασπείρει θραύσματα σε σημαντική ακτίνα γύρω από το σημείο έκρηξης.
Η κατασκευή της – με μεταλλικό σώμα ή ειδικό μανδύα που θρυμματίζεται ελεγχόμενα – την καθιστά ιδιαίτερα θανατηφόρα σε ανοικτό χώρο.
Γι’ αυτό και θεωρείται «αμυντική»: ο χειριστής βρίσκεται σε κάλυψη όπως μέσα σε χαρακώματα τη στιγμή που εκρήγνυται, ενώ ο αντίπαλος εκτίθεται στη φονική θραυσματική δράση.
Πώς λειτουργεί η χειροβομβίδα – Κίνδυνοι και μέτρα ασφαλείας
Η αρχή λειτουργίας μιας σύγχρονης χειροβομβίδας μάχης είναι σχετικά απλή σε επίπεδο θεωρίας, αλλά εξαιρετικά απαιτητική στην πράξη, ακριβώς επειδή το λάθος δεν συγχωρεί.
Στο σώμα της χειροβομβίδας βρίσκεται το κύριο εκρηκτικό γέμισμα και ο μανδύας θραυσμάτων, ενώ στο επάνω μέρος προσαρμόζεται ο πυροδοτικός μηχανισμός
Πριν από τη χρήση, η χειροβομβίδα είναι ασφαλισμένη με μεταλλικό πείρο και συχνά πρόσθετα στοιχεία ασφαλείας. Ο στρατιώτης κρατά σφιχτά τον μοχλό ασφάλισης (λαβή).
Όταν αφαιρεθεί ο πείρος και αφεθεί ο μοχλός, ενεργοποιείται εσωτερικός μηχανισμός: ένα ελατήριο απελευθερώνει επικρουστήρα, ο οποίος χτυπά καψύλλιο, το οποίο με τη σειρά του πυροδοτεί μια γόμωση καθυστέρησης.
Μετά από ορισμένα δευτερόλεπτα, η καθυστέρηση ανάβει τον κύριο πυροκροτητή και ακολουθεί η έκρηξη, που διασκορπίζει τα θραύσματα με τεράστιες ταχύτητες.
Οι κίνδυνοι είναι προφανείς:
- οποιαδήποτε λανθασμένη κίνηση (ακούσια απασφάλιση, απώλεια λαβής, πτώση της χειροβομβίδας σε λάθος σημείο),
- αστοχία στον πυροσωλήνα ή στο σύστημα καθυστέρησης,
- θραύσματα που επιστρέφουν λόγω βράχων ή σκληρών επιφανειών στο πεδίο,
- μπορούν να οδηγήσουν σε βαρύτατους τραυματισμούς ή και σε θάνατο, όχι μόνο του ρίπτη αλλά και όσων βρίσκονται κοντά του.
Γι’ αυτό τα μέτρα ασφαλείας είναι εξαιρετικά αυστηρά:
- αυστηρή τήρηση διαδικασιών απόλυτης ασφάλειας κατά τη μεταφορά και αποθήκευση,
- απόσταση ασφαλείας μεταξύ προσωπικού,
- ρίψη μόνο από προκαθορισμένες θέσεις και με τον εκπαιδευτή να έχει πλήρη έλεγχο,
- επιθεώρηση κάθε παρτίδας χειροβομβίδων πριν από τη χρήση,
- ειδική εκπαίδευση πυροτεχνουργών και συνεχείς επανεκπαιδεύσεις.
Η προβλεπόμενη διαδικασία ελέγχου πυρομαχικών
Το πρωτόκολλο ασφαλείας στις βολές χειροβομβίδας είναι σαφές:
- Μεταφορά των κιβωτίων με απόλυτη ασφάλεια από τη Μονάδα στο πεδίο βολής.
- Οπτικός έλεγχος κάθε χειροβομβίδας για διαβρώσεις, χτυπήματα, παραμορφώσεις, ύποπτες διαρροές ή σημάδια παλαιότητας.
- Έλεγχος στοιχείων παρτίδας και αντιπαραβολή με τα βιβλία πυρομαχικών.
- Το μεγάλο ερώτημα στη Ρόδο είναι σε ποιο ακριβώς στάδιο αυτής της αλυσίδας σημειώθηκε η έκρηξη: Κατά τον οπτικό έλεγχο;
- Τη στιγμή της προετοιμασίας για τη βολή;
Οι μέχρι στιγμής ενδείξεις συγκλίνουν στο ότι η τραγωδία συνέβη ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η διαδικασία ελέγχου από τους δύο πυροτεχνουργούς και πριν ξεκινήσουν οι ρίψεις από τα υπόλοιπα στελέχη της Μονάδας.
Αστοχία υλικού, ανθρώπινο λάθος ή συνδυασμός;
Η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη και εξετάζονται όλα τα ενδεχόμενα με έμφαση:
Αστοχία υλικού – Ενδεχόμενο κατασκευαστικό πρόβλημα στην ίδια τη χειροβομβίδα ή στον πυροσωλήνα, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πρόωρη ενεργοποίηση, ακόμη και χωρίς πλήρη απασφάλιση ή εντός χρόνου μικρότερου από τον προβλεπόμενο.
Λανθασμένος χειρισμός – Ενδεχόμενο στιγμιαίας αστοχίας στη διαδικασία χειρισμού, απώλεια λαβής ή ακούσιας απασφάλισης από έναν εκ των δύο πυροτεχνουργών, κατά τη μεταφορά ή τον έλεγχο.
Συνδυασμός των δύο – Σενάριο στο οποίο αστοχία υλικού ακολουθείται από λανθασμένη αντίδραση.
Κρίσιμη για τη διαλεύκανση της υπόθεσης θα είναι η κατάθεση του 39χρονου επιλοχία, όταν η κατάσταση της υγείας του το επιτρέψει.
Είναι ο μόνος άνθρωπος που βρισκόταν δίπλα στον 19χρονο τη στιγμή της έκρηξης και ο μόνος που γνωρίζει με ακρίβεια ποιος κρατούσε τη χειροβομβίδα, τι κίνηση προηγήθηκε, αν υπήρξε κάποιο ύποπτο σύμπτωμα (π.χ. ασυνήθιστος ήχος, δυσκολία στην ασφάλιση) και αν υπήρξε επαφή με ανώτερους για τυχόν παρατηρήσεις πάνω στην παρτίδα.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι δυο πυροτεχνουργοί τη στιγμή του ελέγχου βρίσκονταν σε απομονωμένο χώρο μακριά από τα στελέχη και τους οπλίτες της Μονάδας που επρόκειτο να εκπαιδευτεί.
Μια σειρά από ερωτήματα ανακύπτουν έπειτα από το τραγικό περιστατικό:
- Υπήρξαν στο παρελθόν ενδείξεις προβλήματος σε συγκεκριμένες παρτίδες χειροβομβίδων;
- Πόσο αυστηρά τηρούνται οι κύκλοι τεχνικού ελέγχου και απόσυρσης παλαιών πυρομαχικών;
- Υπάρχει ανάγκη εκσυγχρονισμού μέρους του αποθέματος χειροβομβίδων, ειδικά των παλαιότερων αμερικανικών;
- Είναι επαρκής η εκπαίδευση και η συνεχής επανεκπαίδευση των πυροτεχνουργών, σε σχέση με το φόρτο υπηρεσιών και τις πραγματικές συνθήκες σε μονάδες πρώτης γραμμής;
Πηγή: OnAlert.gr – Ρεπορτάζ: Κώστας Σαρικάς