Με μια αιχμηρή ανακοίνωση κατά του Υπουργείου Πολιτισμού, το ελληνικό τμήμα του ICOMOS προειδοποιεί για τον κίνδυνο ανεπανόρθωτης καταστροφής στο μεγάλης σημασίας μνημείο, που αποκαλύφθηκε στον λόφο Παπούρα.
«Για άλλη μια φορά -τονίζει η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού- με όργανο το ΚΑΣ ως νομιμοφανή ασπίδα, παραβιάζει κατάφωρα τον αρχαιολογικό νόμο 4858-2021 και το άρθρο 24 του Συντάγματος, βλάπτοντας αρχαιολογικά μνημεία και τεκμήρια και καταστρέφοντας την αυθεντικότητα του αρχαιολογικού τοπίου».
Αναλυτικά η ανακοίνωση του ICOMOS:
«Το ελληνικό ΙCOMOS εκφράζει την έντονη ανησυχία του για την τύχη του μοναδικού και μεγάλης σημασίας κυκλικού μνημείου που αποκαλύφθηκε στον λόφο Παπούρα, κατά την αρχαιολογική έρευνα στο Πλαίσιο του έργου, Νέος Διεθνής Αερολιμένας Ηρακλείου.
Το μνημείο είναι τοποθετημένο σε κορυφή λόφου, εποπτεύοντας την πεδιάδα στο Καστέλλι και, πέραν αυτής, τους χαρακτηριστικούς ορεινούς σχηματισμούς της Κρήτης. Ήταν σε χρήση από το 3200 έως το 1800 π.Χ., με επανάχρηση κατά τον 7ο αιώνα π.Χ. Μια κυκλική κατασκευή διαμορφώνεται ως λαβύρινθος, με υψηλή κατασκευαστική ακρίβεια στην χάραξη δακτυλίων και την διαμόρφωσή τους σε επίπεδα διαφορετικής στάθμης μεταξύ τους. Η ύπαρξη, στα πρανή του λόφου, μινωικού ανακτορικού συγκροτήματος, λατρευτικού σπηλαίου και διαμορφωμένου μονοπατιού, δείχνει ότι πρόκειται για έργο με τελετουργική και θρησκευτική χρήση.
Η κατασκευή είναι μοναδική κι ανοίγει νέα πεδία στην μελέτη και γνώση του μινωικού πολιτισμού. Για να ερμηνευθούν πλήρως τα έως τώρα ευρήματα, πρέπει η έρευνα να συνεχιστεί και να επεκταθεί, καθώς είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προκύψουν νέα δεδομένα. Όταν η έρευνα συμπληρωθεί, ο τόπος μπορεί να αποτελέσει σπουδαία ενότητα, που πρέπει να αποδοθεί στην επιστήμη και το κοινό.
Η ειλημμένη «απόφαση» του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) «εγκρίνει» προτεινόμενες και πολύ μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις στον λόφο Παπούρα, με σκοπό την εγκατάσταση συστημάτων αεροναυτιλίας, για τις ανάγκες του νέου διεθνούς αερολιμένα Ηρακλείου. Οι βαριές δραστηριότητες για την οικοδόμησή τους, με χρήση εκρηκτικών, θέτουν σε κίνδυνο ό,τι έχει αποκαλυφθεί, αλλά και όσα δεν έχουν ακόμη αποκαλυφθεί.
Η κατασκευή οικοδομών μεγάλης κλίμακας για την εγκατάσταση ραντάρ, ύψους δεκάδων μέτρων, πύργων ελέγχου κι άλλων βοηθητικών κτηρίων, με εκτενείς διαμορφώσεις – ταπεινώσεις του λόφου, θα βλάψει ανεπανόρθωτα το μνημείο και τον περιβάλλοντα χώρο, ακυρώνοντας την ολοκλήρωση της έρευνας στην περιοχή και την διαμόρφωση επισκέψιμου αρχαιολογικού πάρκου.
Για άλλη μια φορά η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, με όργανο το ΚΑΣ ως νομιμοφανή ασπίδα, παραβιάζει κατάφωρα τον αρχαιολογικό νόμο 4858-2021 και το άρθρο 24 του Συντάγματος, βλάπτοντας αρχαιολογικά μνημεία και τεκμήρια και καταστρέφοντας την αυθεντικότητα του αρχαιολογικού τοπίου.
Το ελληνικό ICOMOS εκφράζει την απόλυτη αντίθεσή του στις αυθαίρετες πολιτικές του ΥΠΠΟ και στην έλλειψη διαφάνειας και μέριμνας για τις αρχαιότητες, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και τις διεθνείς συμβάσεις. Συγκεκριμένα, για την ορθή διαχείριση των αρχαίων στον λόφο Παπούρα, θεωρεί ότι επιβάλλεται να γίνουν νέες μελέτες για την τοποθέτηση των συστημάτων αεροναυτιλίας του νέου διεθνούς αερολιμένα Ηρακλείου. Οι νέες μελέτες να προβλέπουν τοποθέτηση συστημάτων αεροναυτιλίας σε θέσεις που να επιτρέπουν στο μέλλον την απρόσκοπτη αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή, την ανάδειξη, μελέτη και επισκεψιμότητα των αρχαιοτήτων.
Οι αρχαιότητες στον λόφο Παπούρα συνιστούν ένα σπουδαίο εύρημα κομβικής σημασίας για την μελέτη και κατανόηση του Μινωικού πολιτισμού και των πρώιμων πολιτισμών της Μεσογειακής λεκάνης. Θα πρέπει να διατηρηθεί αλώβητο για χάρη όχι μόνο της επιστήμης, αλλά και της ανθρωπότητας».
«Η απόφαση περιχαράκωσης και ερήμωσης. του μινωικού μνημείου ήταν προειλημμένη»
Ενημέρωση για την τοποθέτηση του στο ΚΑΣ για το θέμα της Παπούρας κάνει ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων – ΣΕΚΑ, τονίζοντας ότι η απόφασή του «συνιστά απαξίωση και ταφόπλακα για τον ρόλο και την αποστολή του ΥΠΠΟ στη σύγχρονη κοινωνία».
«Δεν είναι μόνο το γεγονός -αναφέρει- ότι το όργανο αυτό αποφάσισε να βλάψει το συγκεκριμένο μνημείο χάριν του νέου αλλά και του παλαιότερου, στρατιωτικού, αεροδρομίου, χωρίς να εξετάσει πραγματικά τις εναλλακτικές λύσεις. Ούτε ότι το ΚΑΣ, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, αποδεικνύει ότι έχει μετατραπεί σε πολιτικό εργαλείο, το οποίο εν προκειμένω εναντιώθηκε μάλιστα στην αρνητική εισήγηση που προήλθε από τον θεσμικό φορέα Προστασίας και Ανάδειξης της Τοπικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς, δηλαδή την ΕΦΑΗ. Πολύ περισσότερο είναι ότι τα μέλη του, στην πλειοψηφία τους αρχαιολόγοι, παρότι έχουν τοποθετηθεί στο εν λόγω όργανο θεωρητικώς, όχι με πολιτικά κριτήρια αλλά ως άτομα εγνωσμένου κύρους, στάθηκαν ενάντια στην αρχαιολογική δεοντολογία, όπως αυτή προκύπτει από το Σύνταγμα και την Αρχαιολογική Νομοθεσία. Έπραξαν δηλαδή, και ουσιαστικώς, και τυπικώς, παράνομα.
Για εμάς είναι ξεκάθαρο ότι η απόφαση περιχαράκωσης και ερήμωσης του μινωικού μνημείου ήταν προειλημμένη. Είναι ξεκάθαρο ότι το ΚΑΣ και τα μέλη του θα συνεχίσουν και στο μέλλον να αποφασίζουν για την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς με τα ίδια κριτήρια και με τον ίδιο τρόπο. Είναι, επίσης, ξεκάθαρο ότι όλοι εμείς, που η επιστημονική και η πολιτιστική μας συνείδηση έχει καλλιεργηθεί, τόσο από το πνεύμα της αρχαιολογικής δεοντολογίας και των σπουδών μας όσο και από ανθρώπους, συναδέλφους, που και στο παρελθόν και τώρα πασχίζουν για την διάσωση και την ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ενάντια στη θυσία των μνημείων μας στον βωμό του κέρδους».