Μια αποκαλυπτική έρευνα ιδιωτικού χημικού εργαστηρίου, φέρνει στο φως συγκλονιστικά στοιχεία για την ποιότητα του πόσιμου νερού του Ηρακλείου, από την οποία προκύπτει ότι σε ποσοστό πάνω από το 40% της πόλης του Ηρακλείου πληθυσμιακά, εμφανίζει τιμές χλωριούχων εκτός των επιτρεπόμενων ορίων!
Η εικόνα αυτή παραπέμπει σε υφάλμυρο νερό, το οποίο προέρχεται από γεωτρήσεις στις περιοχές της Τυλίσσου και της Κέρης σύμφωνα με την έρευνα, από την οποία προκύπτει ότι οι σημαντικότερες υπερβάσεις στα επιτρεπτά όρια εντοπίστηκαν σε συγκεκριμένες περιοχές της πόλης, όπως το Ατσαλένιο, ο Μασταμπάς, η Θέρισος, τα Τρία Πεύκα, το Μετόχι του παπά Τίτου, οι Πατέλες και η Αγία Αικατερίνη.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι βάσει των ελέγχων που έγιναν οι παραπάνω περιοχές τροφοδοτούνται… με υφάλμυρο νερό.
Η έρευνα αυτή έρχεται σε μια εξαιρετικά δύσκολη χρονική συγκυρία, όπου η Περιφερειακή Ενότητα του Ηρακλείου βρίσκεται στη δίνη της λειψυδρίας και ειδικά η πόλη του Ηρακλείου μαστίζεται από το οξύτατο πρόβλημα επάρκειας νερού, αφού οι ποσότητες που έρχονται από το φράγμα Αποσελέμη είναι δραστικά μειωμένες και όλο το σύστημα υδροδότησης της πόλης στηρίζεται στις γεωτρήσεις.
Όπως τονίζεται στην έρευνα, που φέρει την υπογραφή του χημικού οινολογικού εργαστηρίου βιομηχανικής έρευνας – εφαρμογών παραγωγής Γιάννη Μπαλαχούτη, οι επιπτώσεις δεν είναι αμελητέες – απειλούν τη δημόσια υγεία, φθείρουν τις υποδομές, επιβαρύνουν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και, τελικά, επηρεάζουν αρνητικά την ίδια την οικονομική και κοινωνική ζωή της περιοχής.
Ο χημικός Γιάννης Μπαλαχούτης
Γιατί έγινε η έρευνα
Το ζήτημα της ποιότητας του πόσιμου νερού αφορά την υγεία όλων μας και απαιτεί εγρήγορση, διαφάνεια και επιστημονική τεκμηρίωση, τονίζει ο χημικός Γιάννης Μπαλαχούτης, ο οποίος πραγματοποίησε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ελέγχου δειγμάτων νερού από το δίκτυο ύδρευσης με στόχο να διασφαλιστεί, με επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο, ότι το νερό που φτάνει στη βρύση μας είναι απολύτως ασφαλές.
Ο ίδιος εξηγεί ότι «το νερό, είναι κάτι πολύ περισσότερο από έναν απλό φυσικό πόρο – είναι θεμελιώδες κοινωνικό αγαθό και βασικό ανθρώπινο δικαίωμα σύμφωνα και με τον ΟΗΕ. Η ποιότητά του επηρεάζει άμεσα την υγεία μας, την καθημερινότητά μας, αλλά και την ευημερία της κοινωνίας συνολικά. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που η ευρωπαϊκή και η εθνική νομοθεσία θέτουν αυστηρά και σαφή όρια για τις φυσικοχημικές και μικροβιολογικές παραμέτρους που πρέπει να πληροί το νερό, ώστε να είναι απόλυτα ασφαλές για κατανάλωση.
Ταυτόχρονα, η ενημέρωση των πολιτών για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του δεν αποτελεί απλώς υποχρέωση, αλλά μια ουσιαστική πράξη σεβασμού προς το δημόσιο συμφέρον και το δικαίωμα όλων μας να γνωρίζουμε τελικά τι νερό καταλήγει στις βρύσες μας.
Με αφετηρία τα παραπάνω και με ισχυρό αίσθημα ευθύνης το εργαστήριό μας θεώρησε υποχρέωσή του να συμβάλει ενεργά στην υπεύθυνη και τεκμηριωμένη ενημέρωση των πολιτών του Ηρακλείου όσο αφορά την ποιότητα του νερού ύδρευσης από τα δίκτυα της ΔΕΥΑ Ηρακλείου».
Σε αυτό το πλαίσιο υλοποιήθηκε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ελέγχου δειγμάτων νερού από το δίκτυο ύδρευσης, με στόχο να διασφαλιστεί, με επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο, ότι το νερό που φτάνει στη βρύση μας είναι απολύτως ασφαλές.
Οι αναλύσεις πραγματοποιήθηκαν με τεκμηριωμένες εργαστηριακές μεθόδους κατά APHA 2017, υπό την επιστημονική ευθύνη του χημικού Ιωάννη Ν. Μπαλαχούτη, στο Χημικό Εργαστήριο Βιομηχανικής Έρευνας – Εφαρμογών Παραγωγής, το οποίο μετρά τριάντα τρία χρόνια λειτουργίας.
Ο ίδιος ο κ. Μπαλαχούτης, ξεκαθαρίζει ότι η καταγραφή αποκλίσεων από τα προβλεπόμενα πρότυπα δεν στοχεύει στο να προκαλέσει ανησυχία, αλλά στην έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση, καθώς και στη στήριξη κάθε προσπάθειας για τη βελτίωση και ορθολογική αξιοποίηση κάθε φυσικού υδάτινου πόρου από τους αρμόδιους φορείς της πολιτείας.
Η αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων δεν μπορεί να περιορίζεται στην εξασφάλιση της ποσότητας – απαιτείται εξίσου σοβαρή μέριμνα και για την ποιότητα. Άλλωστε, διαβιώνοντας στο τέταρτο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου και στην τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, έχουμε όχι μόνο το δικαίωμα, αλλά και την αυτονόητη απαίτηση να καταναλώνουμε νερό φυσικής προέλευσης, άριστης ποιότητας.
Τι δείχνει η έρευνα
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε το διάστημα από 17.5.2025 έως 22.7.2025, στο πλαίσιο του οποίου έγινε λήψη δειγμάτων από διάφορα σημεία της πόλης του Ηρακλείου. Για την ακρίβεια χρησιμοποιήθηκαν δείγματα νερού από τριανταπέντε διαφορετικές παροχές από τις περιοχές Άνω και Κάτω Ν. Αλικαρνασσός, Κατσαμπάς, Πόρος, Μετόχι του παπά Τίτου, Φορτέτσα, Μεσαμπελιές, Μπεντεβή, Τρία Πεύκα, κέντρο του Ηρακλείου (περιοχή εντός των τειχών), Ατσαλένιο, Μασταμπάς, Θέρισος, Δειλινά, Καμίνια, Γιόφυρο, Αγάκου Μετόχι, Πατέλες, Αγία Αικατερίνη και Νέα Αλάτσατα.
Αθροιστικά συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν 50 δείγματα νερού ύδρευσης του δικτύου της ΔΕΥΑ Ηρακλείου. Μάλιστα, σύμφωνα με τον κ. Μπαλαχούτη, σε ορισμένες περιοχές όπου διαπιστώθηκαν αποκλίσεις από τα νόμιμα προβλεπόμενα όρια στην τιμή των χλωριόντων, έγινε επανάληψη δειγματοληψιών και αναλύσεων σε διαφορετικές ημερομηνίες, προκειμένου να ελεγχθεί αν οι εκτός ορίων μετρήσεις των δειγμάτων επαναλαμβάνονται.
Σε ποιες περιοχές καταγράφηκαν αποκλίσεις
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των χημικών αναλύσεων, προέκυψε ότι δείγματα από πολλές περιοχές και συγκεκριμένα 31 από τα 50 αναλυόμενα, που καλύπτουν πάνω από το 40% της πόλης του Ηρακλείου πληθυσμιακά, εμφανίζουν τιμές χλωριούχων εκτός των επιτρεπόμενων ορίων, με αποκλίσεις από 30%, 50%, υπερβαίνοντας ακόμη και το 100% του ανώτατου αποδεκτού ορίου.
Οι σημαντικότερες υπερβάσεις στα επιτρεπτά όρια εντοπίστηκαν σε συγκεκριμένες περιοχές της πόλης, όπως το Ατσαλένιο, ο Μασταμπάς, η Θέρισος, τα Τρία Πεύκα, το Μετόχι του παπά Τίτου, οι Πατέλες και η Αγία Αικατερίνη. Πρόκειται για γειτονιές όπου οι αναλύσεις έδειξαν τιμές χλωριόντων που ξεπερνούσαν τα προβλεπόμενα όρια, γεγονός που καταγράφεται με σαφήνεια.
Το νερό δεν πληροί τις απαιτούμενες προδιαγραφές
Σύμφωνα με τον κ. Μπαλαχούτη, τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τις αναλύσεις είναι ανησυχητικά και αναδεικνύουν μια δυσάρεστη πραγματικότητα: το νερό που φτάνει σε αρκετές περιοχές του Ηρακλείου μέσω του δικτύου της ΔΕΥΑΗ δεν πληροί τις απαιτούμενες προδιαγραφές για πόσιμη χρήση, καθώς οι συγκεντρώσεις χλωριόντων σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν το όριο των 250 mg/L.
«Η εικόνα αυτή παραπέμπει σε υφάλμυρο νερό, δηλαδή νερό με υψηλή συγκέντρωση χλωριόντων, από γεωτρήσεις στις περιοχές της Τυλίσσου και της Κέρης, υπόθεση η οποία στηρίζεται σε παλαιότερες μετρήσεις του εργαστηρίου μας. Το φαινόμενο της υφαλμύρωσης φαίνεται να επιδεινώνεται σταδιακά, λόγω της υπεράντλησης νερού.
Οι επιπτώσεις δεν είναι αμελητέες: απειλούν τη δημόσια υγεία, φθείρουν τις υποδομές, επιβαρύνουν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και, τελικά, επηρεάζουν αρνητικά την ίδια την οικονομική και κοινωνική ζωή της περιοχής.
Στη σημερινή πραγματικότητα, όπως αυτή διαμορφώνεται από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τη συνεχιζόμενη λειψυδρία, η πόλη του Ηρακλείου δεν αντιμετωπίζει μόνο το οξύ πρόβλημα επάρκειας νερού, αλλά και ένα εξίσου σημαντικό θέμα που αφορά την ποιότητα και την καταλληλότητά του για ανθρώπινη κατανάλωση. Το ζήτημα της ποιότητας του πόσιμου νερού αφορά την υγεία όλων μας και απαιτεί εγρήγορση, διαφάνεια και επιστημονική τεκμηρίωση».
Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τις μετρήσεις που έγιναν στο πλαίσιο της έρευνας και τις αποκλίσεις που καταγράφηκαν οι οποίες είναι πραγματικά εντυπωσιακές
Αναστάτωση στη ΔΕΥΑΗ: Τι απάντησε για την ποιότητα του νερού
Τα όσα αποκαλύφθηκαν από την έρευνα, προκάλεσαν την έκδοση ανακοίνωσης από τη ΔΕΥΑΗ σχετικά με τις προδιαγραφές του νερού ύδρευσης, και για να μην δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις, η ΔΕΥΑΗ διευκρινίζει μεταξύ άλλων ότι «η περιοδική υπέρβαση της τιμής της τιμής χλωριόντων, προκύπτει εξαιτίας της πίεσης που υφίσταται ο υδροφόρος ορίζοντας, ως αποτέλεσμα της λειψυδρίας. Επίσης σύμφωνα με την υπ’ αριθμό Δ1(δ)/ΓΠ οικ. 44532/25-08-2023 Εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας, για την παρακολούθηση της ποιότητας του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης αναλύονται οι παράμετροι του Παραρτήματος Ι της προαναφερόμενης Υ.Α. που διακρίνονται σε “υποχρεωτικές” (παράμετροι Μέρους Α και Β του Παραρτήματος Ι) και “ενδεικτικές” (παράμετροι Μέρους Γ του Παραρτήματος Ι). Οι ανώτατες τιμές μόνο των υποχρεωτικών παραμέτρων, στις οποίες δεν περιλαμβάνονται ούτε η αγωγιμότητα ούτε τα χλωριούχα, είναι αυστηρότατα καθορισμένες και οποιαδήποτε υπέρβασή τους πρέπει να ανακοινώνεται στο κοινό και να διακόπτεται, υπό προϋποθέσεις, αμέσως η παροχή του νερού».
Αναλυτικότερα, στην ανακοίνωση της ΔΕΥΑΗ αναφέρονται τα παρακάτω:
«Στο πλαίσιο της προστασίας της δημόσιας υγείας, η παρακολούθηση της ποιότητας του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης είναι ζωτικής σημασίας και προτεραιότητα για τη ΔΕΥΑΗ. Η διαδικασία περιλαμβάνει τη συστηματική λήψη και ανάλυση δειγμάτων νερού από διάφορα σημεία του δικτύου ύδρευσης για να διασφαλιστεί ότι πληροί τις απαιτούμενες προδιαγραφές για την ασφάλεια και την υγιεινή.
Το σύστημα υδροδότησης της ΔΕΥΑΗ απαρτίζεται από είκοσι Ζώνες Παροχής Νερού (ΖΠΝ) και παρακολουθείται η ποιότητά του σε όλες τις ζώνες παροχής, τόσο στην πόλη του Ηρακλείου, όσο και στα Δημοτικά Διαμερίσματα (ΔΔ) του Δήμου Ηρακλείου, σύμφωνα με αναλύσεις που διεξάγονται σε συνεργασία με εξωτερικά ιδιωτικά διαπιστευμένα εργαστήρια. Η ελάχιστη συχνότητα δειγματοληψίας και αναλύσεων για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης των παραμέτρων (μικροβιολογικές, χημικές, λοιπές) που παρακολουθούνται, προκύπτουν με βάση την ισχύουσα νομοθεσία [Υ.Α. Δ1(δ)/ΓΠ οικ. 27829/2023 (ΦΕΚ 3525/Β` 25.5.2023)] και εξαρτώνται από τον όγκο νερού που διανέμεται ή παράγεται ημερησίως εντός της ζώνης παροχής που ανήκει το εκάστοτε σημείο δειγματοληψίας. Ως ΖΠΝ ορίζεται η περιοχή, εντός της οποίας η ποιότητα του νερού μπορεί να θεωρηθεί ομοιόμορφη. Στο πεδίο «Χημικές Αναλύσεις Νερού» στην ιστοσελίδα της ΔΕΥΑΗ (https://www.deyah.gr/poiotita-nerou/), δίνονται κάθε φορά οι πιο πρόσφατες αναλύσεις ποιότητας νερού σε όλα τα σημεία δειγματοληψίας για την πόλη του Ηρακλείου και των Δημοτικών Διαμερισμάτων του Δήμου Ηρακλείου. Στον χάρτη αποτυπώνονται τα ακριβή σημεία δειγματοληψίας και τα αντίστοιχα αποτελέσματα αναλύσεων νερού. Οι ΖΠΝ στις περιοχές Μασταμπά, Ατσαλένιου, Θερίσου υδροδοτούνται με νερό αυξημένης αγωγιμότητας αλλά σε κάθε περίπτωση <2500 μS/cm, όπως ορίζεται στην Υ.Α. Δ1(δ)/ΓΠ οικ. 27829/2023 (ΦΕΚ 3525/Β` 25.5.2023). Διευκρινίζεται ότι, σύμφωνα με την προαναφερόμενη Υ.Α. περί νερού ανθρώπινης κατανάλωσης, η συγκέντρωση των χλωριούχων, καθώς αυτά δεν αποτελούν άμεση απειλή για την ανθρώπινη υγεία, περιλαμβάνεται στις ενδεικτικές παραμέτρους παρακολούθησης της ποιότητας του νερού, και χρησιμοποιείται ως δείκτης της κατάστασης του υδροφόρου ορίζοντα και της τάσης για υφαλμύρινση. Επομένως, η περιοδική υπέρβαση της τιμής της συγκεκριμένης παραμέτρου προέρχεται εξαιτίας της πίεσης που υφίσταται ο υδροφόρος ορίζοντας, ως αποτέλεσμα της λειψυδρίας. Επίσης, σύμφωνα με την υπ’ αριθμό Δ1(δ)/ΓΠ οικ. 44532/25-08-2023 Εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας, για την παρακολούθηση της ποιότητας του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης, αναλύονται οι παράμετροι του Παραρτήματος Ι της προαναφερόμενης Υ.Α. που διακρίνονται σε “υποχρεωτικές” (παράμετροι Μέρους Α και Β του Παραρτήματος Ι) και “ενδεικτικές”(παράμετροι Μέρους Γ του Παραρτήματος Ι). Οι ανώτατες τιμές μόνο των υποχρεωτικών παραμέτρων, στις οποίες δεν περιλαμβάνονται ούτε η αγωγιμότητα ούτε τα χλωριούχα, είναι αυστηρότατα καθορισμένες και οποιαδήποτε υπέρβασή τους πρέπει να ανακοινώνεται στο κοινό και να διακόπτεται, υπό προϋποθέσεις, αμέσως η παροχή του νερού. Η ΔΕΥΑΗ, με αίσθημα ευθύνης θέτει σε προτεραιότητα την εξασφάλιση επαρκούς ποσότητας νερού στην πόλη Ηρακλείου και τη βέλτιστη παρακολούθηση της ποιότητάς του, μέσω ενός πυκνού πλάνου δειγματοληψιών, παρακολουθεί, με ένα πυκνό πλάνο δειγματοληψιών και αναλύσεων σε διαπιστευμένο εργαστήριο, την διακύμανση, τόσο της αγωγιμότητας όσο και των χλωριούχων, από τα οποία εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα για την υφαλμύρινση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα».