Την έντονη αντίθεσή του στην τοποθέτηση ραντάρ σε επαφή με το μινωικό μνημείο του λόφου Παπούρα στο Καστέλλι, εκφράζει με ανακοίνωσή του ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων.
Ο ΣΕΑ καλεί μάλιστα σε κινητοποίηση την Τετάρτη 9/7/2025 στις 5 μμ στην Αθήνα στο κτίριο του Υπουργείο Πολιτισμού (Μπουμπουλίνας 20-22) και στο Ηράκλειο στην πλατεία Λιονταριών.
«Πρόκειται για ένα μνημείο μείζονος σημασίας, κατά τον ορισμό του αρχαιολογικού νόμου, που γοητεύει ειδικούς και μη» σχολιάζει σε άλλο σημείο της ανακοίνωσής του ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων.
Αναλυτικά η ανακοίνωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων
Ο ΣΕΑ για την τοποθέτηση ραντάρ σε επαφή με το μινωικό μνημείο του λόφου Παπούρα
Στο πλαίσιο του έργου του Νέου Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου η ανασκαφική έρευνα στον λόφο «Παπούρα» έφερε στο φως κυκλική κατασκευή διαμέτρου 48-50μ., που αποτελεί μοναδική ανακάλυψη στον Αιγαιακό χώρο τόσο για την αρχιτεκτονική σύλληψη και επιμελή κατασκευή της όσο για την περίοπτη θέση πάνω από την πεδιάδα του Καστελίου. Πρόκειται για κτίσμα με δαιδαλώδη διάρθρωση επάλληλων λιθόκτιστων δακτυλίων σε διαφορετικά υψομετρικά επίπεδα, με διαπιστωμένη χρήση στην Προανακτορική έως την πρώιμη Παλαιοανακτορική περίοδο.
Η ανασκαφή, που θα συμβάλλει στην ερμηνεία του πολύ σημαντικού μνημείου, δεν έχει ολοκληρωθεί. Είναι δεδομένο όμως για όλους τους ερευνητές ότι το μνημείο αυτό είναι μοναδικό και η δημοσίευσή του θα αλλάξει άρδην τα αρχαιολογικά δεδομένα για την Εποχή του Χαλκού στην Κρήτη και στο Αιγαίο. Πρόκειται για ένα μνημείο μείζονος σημασίας, κατά τον ορισμό του αρχαιολογικού νόμου, που γοητεύει ειδικούς και μη.
Σημειώνουμε ότι η ύπαρξη αρχαιολογικής θέσης στο λόφο Παπούρα ήταν γνωστή στη βιβλιογραφία, πολύ πριν τον σχεδιασμό του νέου αερολιμένα. Η περιοχή της Πεδιάδας είναι μια περιοχή με ιδιαίτερα πλούσιο αρχαιολογικό ορίζοντα. Επιφανειακές αρχαιολογικές έρευνες είχαν τεκμηριώσει πολλές θέσεις με αρχαιολογικά ευρήματα. Οι δοκιμαστικές τομές και οι ανασκαφές, και μάλιστα σε διαπιστωμένες θέσεις, οφείλουν να γίνονται πριν την έναρξη της κατασκευής του εκάστοτε έργου. Δυστυχώς αυτό δεν ακολουθήθηκε στην περίπτωση του νέου αερολιμένα.
Είναι προφανές ότι η τοποθέτηση του ραντάρ του αεροδρομίου στον λόφο όπου δεσπόζει το μινωϊκό μνημείο είναι απολύτως απαγορευτική για οποιαδήποτε ανάδειξη του μνημείου. Κι όμως, αυτή η αδιανόητη «πρόταση» εισάγεται την Τετάρτη 9/7/2025 στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο!
Παρότι ένα χρόνο πριν το Υπουργείο Πολιτισμού και το Υπουργείο Υποδομών είχαν ανακοινώσει ότι θα βρουν εναλλακτική θέση για το ραντάρ και τα συνοδά έργα, καμία μελέτη εναλλακτικής χωροθέτησης, καμία μελέτη αεροναυτιλίας δεν εκπονήθηκε ως τώρα. Αντιθέτως, μετά από έναν χρόνο αδράνειας, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ και του ΥΠΟΜΕ εμφανίζουν ως «λύση» την τοποθέτηση των εγκαταστάσεων των ραδιοβοηθημάτων (ραντάρ, κεραία, συνοδά έργα) εκατέρωθεν του μνημείου, στον ίδιο λόφο και σε απόσταση 20 μ!
Τα ανυπόγραφα σχέδια που έχουν δει το φως της δημοσιότητας σκιαγραφούν κάτι εφιαλτικό. Κι όμως, αυτά τα σχέδια, με την ονομασία «προμελέτη εγκατάστασης ραδιοβοηθημάτων», χωρίς να συνοδεύονται από κανονική μελέτη, χωρίς να έχουν εξεταστεί εναλλακτικές τοποθέτησης των ραδιοβοηθημάτων, εισάγονται αύριο με συνοπτικές διαδικασίες στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, παρά την εκπεφρασμένη αντίθεση σύσσωμης της αρχαιολογικής κοινότητας και της τοπικής κοινωνίας.
Ακόμη χειρότερη όμως είναι η πλάνη που επιχειρεί το Υπουργείο με της διατύπωσης του θέματος 5 της συνεδρίας του ΚΑΣ ως «προστασία, συντήρηση και ανάδειξη των αρχαίων καταλοίπων που αποκαλύφθηκαν στην κορυφή του λόφου Παπούρα». Πρόκειται για έναν ψευδεπίγραφο τίτλο: καμία μελέτη δεν έχει εκπονηθεί για την συντήρηση ή στερέωση του μνημείου, του οποίου η ανασκαφή είναι ακόμη σε εξέλιξη! Μάλιστα, η ευάλωτη τοιχοποιία του μνημείου επιτάσσει την στέγαση του, που δεν μπορεί να συνυπάρξει με την κατασκευή ραντάρ, για λόγους ασφαλείας του αεροδρομίου. Το να βαφτίζεται «ανάδειξη» ο εγκιβωτισμός του μνημείου ανάμεσα σε περιφράξεις, κεραίες και υποσταθμούς, είναι τουλάχιστον προκλητικό!
Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι σε κανένα τεχνικό πρόβλημα εν έτει 2025 δεν υπάρχει μόνο μία τεχνική λύση. Είναι προϋπόθεση της νομοθεσίας σε κάθε Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων να εμφανίζονται το λιγότερο 3 εναλλακτικές. Αυτό που το ΥΠΠΟ και το ΥΠΟΜΕ ζητούν από κάθε ιδιώτη, δεν το εφαρμόζουν τα ίδια τα Υπουργεία και μάλιστα για ένα μεγάλο έργο του δημοσίου.
Απαιτούμε:
Να αποσυρθεί το θέμα 5 από την ημερήσια διάταξη της συνεδρίασης του ΚΑΣ.
Να αποσυρθεί η προμελέτη ως απαράδεκτη.
Να εισαχθεί άμεσα στο ΚΑΣ για απόφαση η οριοθέτηση ολόκληρου του λόφου ως αρχαιολογικού χώρου και ο χαρακτηρισμός του μνημείου ως «μείζονος σημασίας».
Να αναγκαστεί το ΥΠΟΜΕ και η ΥΠΑ να μελετήσουν εναλλακτικές λύσεις για την χωροθέτηση του συνόλου των έργων του ραντάρ, με επιστημονική τεκμηρίωση και κοστολόγηση, και να τις παρουσιάσουν δημόσια.
Το μοναδικό σε μέγεθος, σχήμα, αρχιτεκτονική σύλληψη και εκτέλεση, μνημείο της Παπούρας να προστατευθεί, να μελετηθεί, να συντηρηθεί και να αναδειχθεί σε επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο, με τις κατάλληλες διαμορφώσεις (πχ στέγαστρο) και να μην υπονομευθεί με κανένα τρόπο η ακεραιότητά του, ο ευρύτερος περιβάλλων χώρος του καθώς και η μελλοντική επισκεψιμότητά του.
Καλούμε σε κινητοποίηση την Τετάρτη 9/7/2025 στις 5 μμ
ΑΘΗΝΑ: κτίριο του ΥΠΠΟ, Μπουμπουλίνας 20-22
ΗΡΑΚΛΕΙΟ: πλατεία Λιονταριών