Καθώς πλησιάζει ο Δεκαπενταύγουστος, το βήμα των πιστών στρέφεται και πάλι προς έναν τόπο που μοιάζει να στέκει έξω από τον χρόνο: την Ιερά Μονή Κουδουμά, στα νότια του Νομού Ηρακλείου. Εκεί, στη σκιά του Κόφινα και μπροστά στο απέραντο γαλάζιο του νότιο Κρητικούς πελάγους, χιλιάδες προσκυνητές ετοιμάζονται να τιμήσουν την Κοίμηση της Θεοτόκου – τη μεγάλη γιορτή της Μονής.
Ο ναός της Μονής, με το ιερό του σμιλεμένο σε σπήλαιο, είναι αφιερωμένος στην Παναγία και συγκεντρώνει πλήθος κόσμου κάθε Δεκαπενταύγουστο. Από τον 14ο αιώνα καταγράφεται μοναστική ζωή στον Κουδουμά, ενώ η επανίδρυση της Μονής έγινε στα τέλη του 19ου αιώνα από τους Οσίους Παρθένιο και Ευμένιο. Το καθολικό, σταυρόσχημο με οκταγωνικό τρούλο και ενσωματωμένο το σπήλαιο, εγκαινιάστηκε το 1897 και παραμένει ζωντανό προσκύνημα μέχρι σήμερα.
Η Μονή υπήρξε πνευματικό κέντρο ήδη από τα βυζαντινά χρόνια. Σύμφωνα με τον Ιωσήφ Φιλάγρη, στον Κουδουμά λειτουργούσε σχολή ελληνικών γραμμάτων και θεολογίας. Εκεί δίδασκαν μορφές όπως ο ίδιος αλλά και ο Δομέτιος Καππαδόκης, μεταλαμπαδεύοντας φιλοσοφία και ρητορική στους μοναχούς και τους νέους της εποχής.
Πέρα όμως από το πνευματικό και ιστορικό της βάθος, η Μονή Κουδουμά είναι συνδεδεμένη και με θαυμαστά σημεία. Η πιο γνωστή είναι η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Ελεούσας του Κύκκου, η οποία δώρισε το 1957 η ευσεβής Ελένη Σκανδαλάκη, ύστερα από θεία παρέμβαση. Η εικόνα, που βρέθηκε με αναμμένες λαμπάδες σε υπόγεια κρύπτη στα Γιάννενα, θεωρείται μέχρι σήμερα εφέστια προστασία της Μονής και αντικείμενο μεγάλης ευλάβειας.
Άλλο χαρακτηριστικό θαύμα συνδέεται με την εικόνα της Υπαπαντής, η οποία φυλάσσεται στο ομώνυμο παρεκκλήσι. Το 1940, Γερμανοί κατακτητές εγκαταστάθηκαν στη Μονή. Όταν ένας στρατιώτης προσπάθησε να βεβηλώσει την Αγία Τράπεζα, η Θεοτόκος εμφανίστηκε, τον ράπισε και σταμάτησε τις σφαίρες που εκτόξευσε κατά της εικόνας. Οι οπές από τις σφαίρες παραμένουν αδιάψευστο σημάδι του θαύματος.
Σήμερα, το Μοναστήρι λειτουργεί ως κοινόβιο και φιλοξενεί προσκυνητές, προσφέροντας όχι μόνο πνευματική τροφή, αλλά και ηρεμία μέσα στην άγρια κρητική φύση. Η πρόσβαση, αν και απαιτεί προσπάθεια – περίπου 24 χιλιόμετρα χωματόδρομος από τις Στέρνες – ανταμείβει τον επισκέπτη με μοναδική θέα, σιωπή και ουράνια γαλήνη.
Η Ιερά Μονή Κουδουμά δεν είναι απλώς ένα μοναστήρι. Είναι σημείο συνάντησης ουρανού και γης, πίστης και θαύματος, ανθρώπου και Θεού.Η Μονή Κουδουμά δεν είναι μόνο προορισμός για την Παναγία· είναι τόπος για να αφήσεις πίσω σου τον κόσμο και να συναντήσεις την ψυχή σου. Και αν υπάρχει μία φορά τον χρόνο που αυτό το κάλεσμα γίνεται πιο δυνατό από ποτέ, είναι τώρα – τον Δεκαπενταύγουστο.
