Η περιοχή του Αμαρίου είναι χωρίς αμφιβολία μια από τις όμορφες και πιο αυθεντικές της ορεινής Κρήτης. Πλούσια, ανόθευτη φύση, πράσινο, νερά και λευκή πέτρα. Μικρά, αυθεντικά χωριά που κρύβουν εκπλήξεις. Μια από αυτές ήταν ο ναός της Παναγίας της. Θρονιώτισσας, η Κοίμηση της Θεοτόκου στο χωριό Θρόνος του Αμαρίου, σε απόσταση 28 χιλιομέτρων από το Ρέθυμνο και λιγότερα από 15 λεπτά μακριά από την Μονή Αρκαδίου, ένα από τα πιο γνωστά και επισκεπτόμενα μνημεία της Κρήτης.
Στρίβοντας σε μια στροφή, στο κέντρο του χωριού, φανερώνεται στα αριστερά ο ναός, που τραβά αμέσως την προσοχή. Η στάση είναι επιβεβλημένη. Ένας ναός μικρός πλέον σήμερα, στις διαστάσεις της νεότερης εκδοχής του, που ανάγεται στα χρόνια της Ενετοκρατίας, όπως μαρτυρούν τα οικόσημα στο υπέρθυρο καθώς και ο ανάγλυφος διάκοσμος στο μεσαιωνικό θύρωμα του ναού.
Το χωριό Θρόνος βρίσκεται χτισμένο ακριβώς ανατολικά στον αρχαιολογικό χώρο της Συβρίτου, όπου εργάζεται και πραγματοποιεί ανασκαφική έρευνα ιταλική αρχαιολογική αποστολή. Η αρχαία Σύβριτος ήταν πόλη που εκτεινόταν στην φυσικά οχυρή θέση του υψώματος Κεφάλα στους δυτικούς πρόποδες του Ψηλορείτη, και κάλυπτε έκταση που οριοθετείται σήμερα από σειρά οικισμών, όπως οι Απόστολοι, η Αγία Φωτεινή, το Κλησίδι, η Γέννα και το Θρόνος.
Ιδρύθηκε με μετακινήσεις πληθυσμού από πεδινοτερα εδάφη στα υστερομινωικά χρόνια, τον 12ο αιώνα πΧ και η πρώτη αναφορά του ονόματός της γίνεται σε πινακίδες τη Γραμμικής Β’ γραφής. Το κέντρο της αρχαίας πόλης συνέπιπτε σε μεγάλο βαθμό με τον οικισμό Θρόνος, η ονομασία του οποίου αποδίδεται πιθανότατα στην ύπαρξη επισκοπής με έδρα την περιοχή, όπως επιβεβαιώνεται και από την ύπαρξη σημαντικού ναού, στα ίχνη του οποίου είναι χτισμένη η εκκλησία της Παναγίας.
Στο ίδιο σημείο περίπου έχουμε ίχνη πρωτοχριστιανικού ναού, ενώ η πιο μεγαλοπρεπής εκδοχή του ναού, αφορά σε τρίκλιτη βασιλική με εμβαδόν περίπου 21 επί 12,5 μέτρα. Στον χώρο σώζονται τμήματα του μωσαϊκού ψηφιδωτού δαπέδου του 11ου αιώνα, τόσο εντός της σήμερα σωζόμενης εκκλησίας, όσο και ακόμα μεγαλύτερης έκτασης στον περίβολο. Ταυτόχρονα , ο ναός διαθέτει πλήρη αγιογραφικό διάκοσμο, με τοιχογραφίες που διαθέτουν ζωηρά χρώματα και θέματα τόσο αγιολογικά, όσο και παρμένα από τον δεσποτικό και τον θεομητορικό κύκλο.
Ο ναός λειτουργείται, τόσο στις θεομητορικές εορτές, όσο και κάποιες ιδιαίτερες ημέρες, όπως τη Μεγάλη Εβδομάδα, σύμφωνα με όσα μας είπε κάτοικος του χωριού, που μας άνοιξε για να τον επισκεφτούμε. Ασφαλώς, θα πανηγυρίζει την παραμονή και ανήμερα της Κοίμησης της Θεοτόκου, τον Δεκαπενταύγουστο.
Στον περίβολο της εκκλησίας, που είναι φροντισμένος και επιμελημένος, υπάρχει πινακίδα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος με πληροφορίες για την ιστορική εξέλιξη του χώρου, η οποία δυστυχώς είναι σε κατάσταση που δεν μπορεί να διαβαστεί.
