Η ρακή δεν είναι απλά ένα οινοπνευματώδες ποτό που συνοδεύει τις παρέες, τα γλέντια και τις λύπες των Κρητικών. Είναι μια ολόκληρη μυσταγωγία, από την απόσταξή της μέχρι την απόλαυσή της.
Με δικούς της κώδικες και γευστικά χαρακτηριστικά, κυριαρχεί στο νησί εκατοντάδες χρόνια και έγινε μέρος της κουλτούρας του. Είναι τόσο ισχυροί οι βαθμοί της και τόσο έντονη η δυναμική της, που πλέον ξέφυγε από τα όρια του νησιού, ενώ παράλληλα αποτελεί και εξαγώγιμο προϊόν.
Αυτή την περίοδο, τα καζανέματα είναι στο φόρτε τους και η απόσταξη της ρακής είναι ευκαιρία γιορτής. Μπορεί να μην έχει την απλότητα και την αυθεντικότητα του παρελθόντος· ωστόσο, κάποια σύγχρονα καζάνια που επιμένουν παραδοσιακά, παραμένουν πόλος έλξης.
Σε ένα τέτοιο καζάνι, στην Επισκοπή του Δήμου Χερσονήσου, όσοι είχαν την τύχη να βρεθούν, την Παρασκευή 24 Οκτωβρίου… μυήθηκαν στον «Πολιτισμό της Ρακής». Αυτός ήταν και ο τίτλος της εκδήλωσης, που διοργανώθηκε στα πλαίσια της συμμετοχής της «Πλοηγού Εκπαιδευτική-Αναπτυξιακή», στην «Πολιτιστική Διαδρομή του Συμβουλίου της Ευρώπης “Iter Vitis” για το κρασί και το αμπέλι» και σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο του Καινούργιου Χωριού.
Η εκδήλωση εντάσσεται επίσης στην πρωτοβουλία: «Κρήτη Ευρωπαϊκή Περιφέρεια Γαστρονομίας 2026».
Ο αγροτικός πολιτισμός και οι «αθέατες πλευρές» των κρητικών προϊόντων
Σε μια εποχή, όπου ο πρωτογενής τομέας της Κρήτης αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις (κλιματική κρίση με συνέπειες στην παραγωγή, παγκοσμιοποίηση, προστατευτικές πολιτικές, πολεμικές αλλά και οικονομικές συγκρούσεις κ.λπ.), εξελίξεις που δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο την κυκλοφορία των αγροτικών προϊόντων, πολλοί φορείς της Κρήτης εξακολουθούν να επιμένουν, να στηρίξουν μέσα από μεγάλες ή μικρές δράσεις και πρωτοβουλίες, την κρητική παραγωγή, την κρητική διατροφή και γενικότερα τον κρητικό διατροφικό πολιτισμό.
Δηλαδή, τον αγροτικό πολιτισμό της και μέσα από αυτόν να ενισχύσουν ή να αναδείξουν τις «αθέατες πλευρές» των κρητικών προϊόντων, την κρητική κουζίνα, των τεχνικών και μεθόδων παραγωγής και μεταποίησης, των ηθών και εθίμων που ακολουθούν όλες αυτές τις διαδικασίες. Δηλαδή, όλα εκείνα τα στοιχεία που προσδίδουν μια ξεχωριστή ταυτότητα.
Η υπογράμμιση της προέλευσης έρχεται κατ’ επέκταση ως ένας άλλος παράγοντας, που συνδέει τα προϊόντα της Κρήτης με την ταυτότητά της.
Κι αυτό, γιατί ο πολιτισμός και η παράδοση ενός τόπου αποτελούν σημαντικά τεκμήρια, που στη συνέχεια προσδίδουν αυθεντικότητα στον τόπο και στα προϊόντα του κι ως τέτοια προτείνονται στη συνέχεια στη διεθνή αγορά.
Η διαδικασία του ρακοκάζανου
Το πρόγραμμα της εκδήλωσης, που πραγματοποιήθηκε στο καζάνι της Επισκοπής, περιελάβανε μεταξύ άλλων: σχετική φωτογραφική έκθεση, πολυαισθητηριακό εργαστήριο για το αμπέλι και τη διαδικασία του ρακοκάζανου (για παιδιά 6-12 ετών), ομιλία με θέμα: «Ο Πολιτισμός της Ρακής» από την κυρία Αντωνέλλα Ψαρουδάκη, καθηγήτρια του Τμήματος Επιστημών Διατροφής και Διαιτολογίας του ΕΛ.ΜΕ.ΠΑ., καθώς και συζήτηση πάνω στην πολιτιστική και κοινωνική διάσταση της διαδικασίας παραγωγής της ρακής.
Παρεμβάσεις έκαναν: η αντιπερειάρχης Πολιτισμού και Ισότητας της Περιφέρειας Κρήτης, Γεωργία Μηλάκη, καθώς και η αντιδήμαρχος Πολιτισμού Δήμου Χερσονήσου, Δέσποινα Πλευράκη. Η εκδήλωση συνοδεύτηκε με παραδοσιακές γεύσεις και μουσικές παρέες.
Τα δίκτυα πολιτιστικών διαδρομών
Το Πρόγραμμα Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης ξεκίνησε το 1987 και έχει στόχο να διατηρήσει και να αξιοποιήσει τον πολιτιστικό πλούτο της Ευρώπης μέσω μιας σειράς θεματικών διαδρομών, οι οποίες διασυνδέουν μνημεία, ιστορικούς τόπους και πολιτιστικούς χώρους με άλλα τουριστικά αξιοθέατα.
Πάνω από 45 πολιτιστικές διαδρομές καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών θεμάτων, από την αρχιτεκτονική και το τοπίο μέχρι τις θρησκευτικές επιρροές, από τη γαστρονομία και την άυλη κληρονομιά μέχρι τις μεγάλες μορφές της ευρωπαϊκής ιστορίας, τέχνης, μουσικής και λογοτεχνίας.
Τα δίκτυα των πολιτιστικών διαδρομών δραστηριοποιούνται σε πέντε βασικούς τομείς: ανάδειξη της μνήμης, της ιστορίας και της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς, συνεργασία στο πεδίο της έρευνας και της ανάπτυξης, πολιτιστικές και εκπαιδευτικές ανταλλαγές νέων, σύγχρονες πολιτιστικές και καλλιτεχνικές πρακτικές, καθώς και πολιτιστικός τουρισμός και βιώσιμη πολιτιστική ανάπτυξη.
Διαδρομή για τον πολιτισμό της ελιάς
Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα, ο περιφερειάρχης Κρήτης, κύριος Σταύρος Αρναουτάκης, ανακοίνωσε πως η Κρήτη προχωρά στην κατάθεση φακέλου προς το Συμβούλιο της Ευρώπης, για τη δημιουργία σχετικής με τον πολιτισμό της ελιάς διαδρομής, με έδρα την Κρήτη και τον συντονισμό πολλών φορέων από πολλές χώρες, που ήδη έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για τη συμμετοχή τους.
Ο «Πλοηγός» συμμετέχει ενεργά στην νέα αυτή προσπάθεια, συνδέοντάς την και με την πρωτοβουλία της λειτουργίας στην Κρήτη, του πρώτου Περιφερειακού Ευρετηρίου εγγραφής στοιχείων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.