Κατέρχεται στο εικαστικό αδαμαντωρυχείο της Αγίας Γραφής και «εξορύσσει» ποιητικές μορφές Τέχνης, όπως η Βυζαντινή Αγιογραφία, η Γλυπτική, η Ενωτιογλυπτική και η Ξυλογλυπτική.
O λόγος για τον Πρωτοπρεσβύτερο π. Εμμανουήλ Καλαϊτζάκη, θεολόγο, γλύπτη, ξυλογλύπτη και ακαδημαϊκό που τις μέρες αυτές παρουσιάζει στο Κέντρο Νεότητας Αγίου Τίτου τέσσερις νέες εικαστικές και ποιητικές μορφές Τέχνης, που ενώ έχουν εκτεθεί και πολύβραβευτεί στο εξωτερικό, είναι σχεδόν άγνωστες στην Ελλάδα.
«Ο όρος “ποιητική” -εξηγεί ο ίδιος μιλώντας στην «Π»- είναι ανακάλυψη των Αρχαίων Ελλήνων. Και ανήκει στο πολυδιαβασμένο φιλοσοφικό έργο του Αριστοτέλη “Περί Ποιητικής”. Να συμπληρώσω ότι, μέχρι σήμερα, στην Τέχνη, γνωρίζαμε μόνο τον Ποιητικό Κινηματογράφο, που όλοι λίγο ως πολύ έχουμε ακούσει ή και παρακολουθήσει. Η ταπεινότητα μου προσπάθησε να επεκτείνει τον όρο «ποιητική» και σε άλλες μορφές τέχνης».
Ο παπά-Μανόλης και η εικαστική του ομάδα φιλοτεχνούν αγιογραφίες, γλυπτά, ενώτια (σκουλαρίκια), ξυλόγλυπτα… Κι αυτά τα συνοδεύει με ανάλογα ποιήματα.
«Ή παίρνουμε -λέει- ένα ποίημα και το κάνουμε π.χ. γλυπτό. Τώρα, το αν πετύχαμε ή όχι: θα το κρίνουν όσοι μελετήσουν τα έργα που εκθέτουμε και… κυρίως η Ιστορία».
Μια προσωπική ιστορία που γυρίζει πίσω το χρόνο, αφού ο παπα-Μανόλης γνώρισε την τέχνη της ξυλογλυπτικής στα 6 του μόλις χρόνια. «Πρώτα -θυμάται- από τον αείμνηστο πατέρα μου και έπειτα από τον μακαρίτη παππού μου, τον πατέρα του πατέρα μου. Ο Θεός να αναπαύει τις ψυχές τους και τις ψυχές όλων των ανθρώπων. Και επιτρέψτε μου να συμπληρώσω ότι: τόσο το ράσο όσο και η καλλιτεχνική μου δραστηριότητα συνυπήρχαν πάντα, συμπορεύονται και συνυπάρχουν».
Ο παπά-Μανόλης μιλά ακόμα στην «Π» για τον συνδυασμό τέχνης και ιεροσύνης, τη δημοσιογραφία την οποία εξάσκησε, τους σταθμούς της ζωής του και τους βανδαλισμούς έργων.
-Τι θα δει ο επισκέπτης στην Έκθεση στο Κέντρο Νεότητας Αγίου Τίτου;
Θα δει τέσσερις (4) νέες εικαστικές και ποιητικές μορφές Τέχνης, που ενώ έχουν εκτεθεί και πολυβραβευτεί στο εξωτερικό, είναι σχεδόν άγνωστες στην Ελλάδα. Και είναι η ποιητική: Βυζαντινή Αγιογραφία, Γλυπτική, Ενωτιογλυπτική και Ξυλογλυπτική.
-Τι σημαίνει ο προσδιορισμός «ποιητική» στα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση;
Ο όρος «ποιητική» είναι ανακάλυψη των Αρχαίων Ελλήνων. Και ανήκει στο πολύ-διαβασμένο φιλοσοφικό έργο του Αριστοτέλη «περί Ποιητικής».
Να συμπληρώσω ότι, μέχρι σήμερα, στην Τέχνη, γνωρίζαμε μόνο τον Ποιητικό Κινηματογράφο, που όλοι λίγο ως πολύ έχουμε ακούσει η και παρακολουθήσει. Η ταπεινότητά μου προσπάθησε να επεκτείνει τον όρο «ποιητική» και σε άλλες μορφές τέχνης. Η εικαστική ομάδα μας π.χ. φιλοτεχνεί: αγιογραφίες, γλυπτά, ενώτια (σκουλαρίκια), ξυλόγλυπτα… Κι αυτά τα συνοδεύει με ανάλογα ποιήματα. Ή παίρνουμε ένα ποίημα και το κάνουμε π.χ. γλυπτό. Τώρα, το αν πετύχαμε ή όχι: θα το κρίνουν όσοι μελετήσουν τα έργα που εκθέτουμε και… κυρίως η Ιστορία.
-Δουλεύετε με μια συγκεκριμένη ομάδα. Πώς δημιουργήθηκε και πώς δουλεύετε μαζί;
Η ομάδα μας δημιουργήθηκε λόγω της κοινής αγάπης μας για την Τέχνη και τον Πολιτισμό. Και συνεχίζουμε με τη χάρη του Θεού να συνεργαζόμαστε και να συν- δημιουργούμε, καλύπτοντας ο ένας τις ελλείψεις του άλλου.
-Είστε από τους λίγους ιερείς που καταφέρνουν να παντρέψουν τα εκκλησιαστικά καθήκοντα και την τέχνη. Τι σημαίνει τέχνη για σας;
Ο Πλάστης Θεός Πατέρας μας, έπλασε τον άνθρωπο δίδοντάς του και ψυχή αθάνατη. Παράλληλα, μαζί με πολλά άλλα, προόρισε τον άνθρωπο να γίνει και συν-δημιουργός με τον ίδιο το Θεό.
Η Τέχνη για την ασημαντότητά μου, μεταξύ άλλων, σημαίνει: χαρά, όνειρο, δημιουργία, προσευχή, πίστη, ελπίδα, αγάπη.
-Πρώτα ήρθε η αγάπη για το ράσο ή για την τέχνη;
Από τότε που γνώρισα τον κόσμο ήθελα να γίνω κληρικός. Στα 6 μου χρόνια γνώρισα την ξυλογλυπτική: πρώτα από τον αείμνηστο πατέρα μου και έπειτα από τον μακαρίτη παππού μου, τον πατέρα του πατέρα μου. Ο Θεός να αναπαύει τις ψυχές τους και τις ψυχές όλων των ανθρώπων. Και επιτρέψτε μου να συμπληρώσω ότι, τόσο το ράσο, όσο και η καλλιτεχνική μου δραστηριότητα συνυπήρχαν πάντα, συμπορεύονται και συνυπάρχουν.
-Είναι εύκολος ο συνδυασμός;
Με τη χάρη του Χριστού όλα είναι εύκολα και δυνατά. Για την ασημαντότητά μου: ο συνδυασμός Ιεροσύνης – Τέχνης είναι όχι μόνο εύκολος αλλά γίνεται, έχει γίνει… Και πορεία και γαλήνη και ομοιόσταση και συνεχής δοξολογία προς τον Ταλεντοδότη Θεό. Και ειδικά όταν ένας καλλιτέχνης αντλεί εικαστικά θέματα από το απέραντο και απύθμενο εικαστικό αδαμαντωρυχείο της Αγίας Γραφής, της Ιεράς Παράδοσης και των κειμένων των ιερών Πατέρων και Μητέρων της Εκκλησίας μας.
«Θεωρώ σταθμό ζωής όταν χειροτονήθηκα κληρικός πριν από 63 χρόνια»
-Αν δει κανείς το βιογραφικό σας, εκτός από την έντονη δραστηριότητά σας σε καλλιτεχνικό επίπεδο, υπάρχει και η δημοσιογραφική. Έχετε εξασκήσει την δημοσιογραφία;
Έχω υπηρετήσει τη δημοσιογραφία πολλά χρόνια. Και μάλιστα με ενέπνευσε, εκτός των άλλων, να δημιουργήσω και το έργο «Παραπληροφόρηση» σε μέταλλο. Ένα έργο που το πρόσεξαν πολύ οι επισκέπτες και που κι εγώ αγαπώ πολύ.
-Eπίσης, πρωτοστατήσατε στη δημιουργία του Κέντρου Αντιμετωπίσεως και Προλήψεως των Αυτοκτονιών. Ήταν τότε -το μακρινό 1972- έντονο το πρόβλημα όπως και σήμερα;
Με τη χάρη του Χριστού και δεκάδων ανιδιοτελών συνεργατών μου, ευλόγησε ο Χριστός να αντιμετωπιστούν επιτυχώς, τότε, περισσότερες από 20.000 απόπειρες αυτοκτονίας, ανδρών, γυναικών και παιδιών (περισσότερες ήταν οι γυναίκες και λιγότεροι οι άνδρες) και σε χρονικό διάστημα μιας δεκαπενταετίας.
Ελάχιστοι από αυτούς ξανά-αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν αλλά αντιμετωπίστηκαν επίσης επιτυχώς. Η προσπάθεια, με τη χάρη του Θεού, συνεχίζεται από την ταπεινότητά μου μέχρι και σήμερα, όμως χωρίς συνεργάτες. Να συμπληρώσω ότι, τότε, οι απόπειρες ήταν πολλές όπως και σήμερα. Δυστυχώς, στις μέρες μας, ιδιαίτερα μετά το μνημόνιο και την επιδημία του COVID 19, οι αυτοκτονίες έχουν πολλαπλασιαστεί ανησυχητικά.
-Ποιους θεωρείτε σταθμούς στη ζωή σας;
Όταν χειροτονήθηκα κληρικός πριν από 63 χρόνια. Το ότι ευεργετήθηκα από το Θεό, ώστε να υπηρετήσω τα μισά περίπου χρόνια της ιεροσύνης μου τον άρρωστο συνάνθρωπό μας. Το ότι μου χάρισε ο Χριστός το όποιο ταλέντο τέχνης διαθέτω. Το πέρασμά μου από τη Θεολογική Σχολή Αθηνών και την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας. Οι βραβεύσεις μου στο Εξωτερικό και ιδιαίτερα στην Ιταλία κ.ά.
«Τα προβλήματα με τη φωνή μου έγιναν αφορμή να ασχοληθώ περισσότερο με την τέχνη»
-Τι θεωρείτε ως το πιο πολύτιμο απ’ όλα τα επιτεύγματα σας;
Το ότι με αξίωσε ο Χριστός να προσφέρω ποιμαντικό έργο για περισσότερα από 30 χρόνια σε νοσοκομεία, υπηρετώντας τον άρρωστο και την ποιμαντική του ασθενούς. Επίσης το ότι με τη χάρη του Χριστού αντιμετωπίστηκαν περισσότεροι από 20.000 άνθρωποι που ήθελαν ή προσπαθούσαν ή είχαν αποπειραθεί να θέσουν τέρμα στη ζωή τους. Ακόμη το ότι ευλόγησε ο Θεός να διδαχθούν Ποιητικές Τέχνες σε πολλούς φοιτητές, σπουδαστές, μαθητές και ακροατές που έδειξαν ενδιαφέρον.
-Το 1975 ξεκίνησαν τα προβλήματα με την φωνή σας. Έγινε η τέχνη η φωνή σας;
Η φωνή μου έγινε αφορμή να ασχοληθώ περισσότερο με την τέχνη. Δοξάζω τον Ταλεντοδότη Θεό που με αξίωσε να παράξω νέα καινοτόμα έργα τέχνης, προσπαθώντας παράλληλα να μεταδώσω τα μυστικά των ποιητικών τεχνών, κυρίως σε νέους αλλά και σε άλλους φιλότεχνους ανθρώπους.
-Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις βανδαλισμού έργων τέχνης. Ποια είναι η άποψη σας;
Οι συνάνθρωποί μας αυτοί, μικροί ή και μεγάλοι, που προσπαθούν να προσβάλουν την ΠΙΣΤΗ μας. Να βανδαλίσουν την ΤΕΧΝΗ… να, να, να… Δεν θέλουν την κρίση ή την κατάκρισή μας αλλά τη θερμή προσευχή μας. Να τους λυπηθεί ο Θεός, να τους συγχωρέσει, να τους φωτίσει, να τους ελεήσει… Γιατί δεν ξέρουν τι κάνουν.
Στο Κέντρο Νεότητας του Ιερού Ναού Αγίου Τίτου έως και τις 12 Μαΐου
Η έκθεση έργων τέχνης με τίτλο «Αγία Γραφή επιλεκτική και εικαστική προσέγγιση» φιλοξενείται έως και τις 12 Μαΐου 2025, στο Κέντρο Νεότητας του Ιερού Καθεδρικού Ναού Αγίου Τίτου στην οδό Επιμενίδου.
Εκτίθενται έργα:
- Ποιητικής Βυζαντινής Αγιογραφίας,
- Ποιητικής Γλυπτικής,
- Ποιητικής Ενωτιογλυπτικής,
- Ποιητικής Ξυλογλυπτικής.
Του παπά-Μανόλη και των μαθητών-συνεργατών του Μαρίνου Μακράκη, ξυλογλύπτη, Μαριάννας Καστρινάκη, ζωγράφου-ξυλογλύπτριας, Γεωργίου Ματαλιωτάκη, ξυλογλύπτη, και Γεωργίου Σαριδάκη, γεωπόνου και αγιογράφου.
Η έκθεση , που διοργανώνεται υπό την αιγίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης και στην οποία εκτίθενται έργα τέχνης (εκτός εμπορίου), θα είναι επισκέψιμη, καθημερινά, από τις 10:00 έως τις 13:00 & από τις 17:00 έως τις 20:00.
Η έκθεση, με σημείο αναφοράς την Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση ως πηγές έμπνευσης, επιχειρεί για πρώτη φορά έναν πρωτότυπο και δημιουργικό εικαστικό πλησιάσμα ανάμεσα στην Τέχνη και την Ποίηση, γεννώντας νέες πρωτότυπες καλλιτεχνικές μορφές Τέχνης με παγκόσμια προοπτική.
Παράλληλα, τις ημέρες της έκθεσης, προσφέρονται δωρεάν μαθήματα ξυλογλυπτικής και αμφιδεξιότητας για όλες τις ηλικίες (από 9 – 99ετών), μετατρέποντάς την σε εργαστήρι μάθησης, εμπειρίας και πολιτιστικής συνέχειας. Η έκθεση αποτελεί έναν ζωντανό και πρωτότυπο τόπο πνευματικής έκφρασης και καλεί κάθε επισκέπτη να αναζητήσει, να στοχαστεί, δημιουργώντας έμμετρο, ειδικά για ορισμένα έργα της έκθεσης. Η είσοδος είναι ελεύθερη.