Πλήθος αντιδράσεων αλλά και ξεσηκωμό στην περιοχή έχει προκαλέσει η επερχόμενη απόφαση για την τοποθέτηση ραντάρ σε απόσταση μόλις λίγων μέτρων από την ύψιστης σημασίας αρχαιολογικής ανακάλυψης, στην κορυφή Παπούρα.
Για το θέμα, η υπουργός Πολιτισμού είχε δηλώσει από το Ηράκλειο:
«Μόνο η Ελλάδα μπορεί να έχει ένα σύγχρονο ραντάρ στη θέση, όπου, πριν κάποιες χιλιετίες, υπήρχε ένα αντίστοιχο οικοδόμημα. Δεν υπάρχει καμία καθυστέρηση, πέρα απ’ το ότι το εύρημα πρέπει να αναδειχθεί σωστά. Σε συνεργασία με το Υπουργείο Υποδομών και την Πολιτική Αεροπορία έχουν γίνει οι μελέτες. Μέσα στις επόμενες 2-3 εβδομάδες, το θέμα θα εισαχθεί στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο».
Η ανησυχία εντείνεται, μετά την ασάφεια, την οποία είχε στα λεγόμενά του και ο υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών, ΝίκοςΤαχιάος ,σχετικά με το θέμα του «σφιχτού εναγκαλισμού του ραντάρ του νέου αεροδρομίου με την αρχαιολογική ανακάλυψη».
Τον υφυπουργό επισκέφθηκε χθες ο δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας, Βασίλης Κεγκέρογλου,μετά τη συνάντηση με την υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη.
Κατά τη συνάντηση, ο δήμαρχος ενημέρωσε τον υφυπουργό για τη σταθερή και ξεκάθαρη θέση του Δήμου, σχετικά με το σημαντικό αρχαιολογικό εύρημα της Παπούρας, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι: «Η αρχαιολογική ανασκαφή πρέπει να ολοκληρωθεί, το μνημείο να στερεωθεί και να προστατευθεί, στη συνέχεια να αναδειχθεί και να καταστεί επισκέψιμο. Όλα τα παραπάνω δεν μπορούν να γίνουν με “σφιχτό εναγκαλισμό” του μνημείου από τις εγκαταστάσεις του ραντάρ».
Επιπλέον, επεσήμανε ότι η θέση του ραντάρ, όπως φαίνεται σε σκαρίφημα που διέρρευσε, δεν είναι αποδεκτή, αφού είναι σχεδόν εφαπτόμενη του μνημείου και ότι για την απαιτούμενη βάση του ραντάρ θα χρειαστεί νέα αρχαιολογική ανασκαφή, γεγονός που είναι απόλυτα αντιφατικό με την επίκληση του χρόνου.
Ο υφυπουργός, αφού άκουσε όσα του εξέθεσε ο δήμαρχος, ανέφερε ότι η πρόταση προς το ΚΑΣ έχει βελτιωθεί, χωρίς ωστόσο να γίνει πιο συγκεκριμένος. Η βελτιωμένη πρόταση θα εξεταστεί σε προσεχή συνεδρίαση του ΚΑΣ.
Ο δήμαρχοςδήλωσε ότι θα παραστεί στη συνεδρίαση του ΚΑΣ για να καταθέσει τη θέση του Δήμου.
ΣΕΚΑ:Προαποφασισμένο «έγκλημα»
Μετά την ανακοίνωση του Τοπικού Παραρτήματος Κρήτης του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων σε ανακοίνωσή του τονίζει ότι πρόκειται για ένα «προαποφασισμένο έγκλημα» και σημειώνει ότι «το νέο πολιτικό αεροδρόμιο Καστελλίου αναβαθμίζει και επεκτείνει το υπάρχον, στρατιωτικό και νατοϊκό, αεροδρόμιο Καστελλίου και τον γεωστρατηγικό ρόλο της Κρήτης στην Ανατολική Μεσόγειο. Κατά συνέπεια, με το νέο αυτό αεροδρόμιο δεν καταδικάζεται απλώς μια ολόκληρη περιοχή, αλλά αναπτύσσεται στο κέντρο της Κρήτης ένας επικίνδυνος για τους κατοίκους του νησιού στρατιωτικός πυρήνας, διαθέσιμος για τα πολεμοκάπηλα σχέδια των νατοϊκών και ιμπεριαλιστικών «συμμάχων» και πιθανός στόχος πυραυλικών και αεροπορικών αντεπιθέσεων, μάρτυρες των οποίων γίναμε πρόσφατα με την επίθεση Ισραήλ-ΗΠΑ στο Ιράν».
Στο πλαίσιο των επικίνδυνων αυτών σχεδιασμών της ελληνικής Κυβέρνησης, η προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής καταδικάζεται σε αφάνεια και «βεβήλωση». Εκτός από την κατάχωση σημαντικότατων αρχαιολογικών θέσεων που αποκαλύφθηκαν και αποκαλύπτονται από την αρχαιολογική έρευνα, τόσο εντός του χώρου του αεροδρομίου, όσο και στους νέους οδικούς άξονες που χαράσσονται για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες πρόσβασης στο αεροδρόμιο, το πιο πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα αντι-πολιτιστικής πολιτικής του ΥΠΠΟ και της Κυβέρνησης είναι το προαναφερθέν Μινωικό μνημείο στον λόφο Παπούρα.
Μελέτη που εξαίφνης κατατέθηκε, όπως μαθαίνουμε από δημοσιεύματα και τους κατοίκους της περιοχής, για άμεση έγκριση από το ΚΑΣ -ίσως την επόμενη εβδομάδα, προβλέπει την κατασκευή ραντάρ τεραστίων διαστάσεων περιμετρικά του μνημείου και την ταπείνωση μεγάλων εκτάσεων για την υλοποίησή του. Η συγκεκριμένη μελέτη καταδικάζει το σημαντικότατο αυτό μνημείο σε αφάνεια και ερήμωση, ενδεχομένως και σε μερική καταστροφή, αντί της ανάδειξης και επισκεψιμότητάς του. Η ίδια η υπουργός Πολιτισμού, κάνοντας στροφή 180 μοιρών από προηγούμενες δηλώσεις της, δικαιολογεί τα αδικαιολόγητα με το ευφάνταστο επιχείρημα πως «μόνο η Ελλάδα μπορεί να έχει ένα σύγχρονο ραντάρ στη θέσηόπου πριν κάποιες χιλιετίες υπήρχε ένα αντίστοιχο οικοδόμημα.
Η ταπεινωτική αυτή κατάσταση, στην οποία θα περιέλθει το μνημείο, επιβαρύνεται, όπως και το ίδιο το χωριό του Καστελλίου, από την παραγομένη ακτινοβολία του εν λόγω ραντάρ και το μέγεθος του, οι εγκαταστάσεις του οποίου συνομολογούν ότι δεν θα εξυπηρετεί μόνο το πολιτικό αλλά και το στρατιωτικό αεροδρόμιο του Καστελλίου. Συγχρόνως, τίθεται εν αμφιβόλω και η συνολική ανάδειξη των περιμετρικών του μνημείου αυτού αρχαιολογικών θέσεων και μνημείων (Ιερό Κορυφής Μαμελούκου, Μινωική θέση κάτω από το σύγχρονο Καστέλλι, Μινωικό ανάκτορο Γαλατά, αρχαία Λύττος, ακρόπολη Σμαρίου, Ιερό Κορυφής Μαζά κ.α.)».
SavePapoura
Με τίτλο SavePapouraδημιούργηθηκεμιαομάδαγια την προστασία καιανάδειξη του αρχαιολογικού αυτού ευρήματος που δηλώνει αποφασισμένη να μην το αφήσει να καταστραφεί.
«Η ανάπτυξη του σήμερα -τονίζουν- δεν δύναται να συνυπάρχει με την καταστροφή μνημείων που μετρούν πάνω από 4.000 χρόνια ιστορίας, και υπέμεναν καρτερικά την αρχαιολογική σκαπάνη, για να φωτίσουν το ένδοξο παρελθόν του τόπου μας. Η πολιτιστική μας ταυτότητα δεν είναι πλεονάζον εμπόδιο, είναι ευκαιρία ανάπτυξης στα πλαίσια ενός ολοκληρωμένου και βιώσιμου χωροταξικού σχεδιασμού. Η δημιουργία δικτύων πολιτιστικών διαδρομών με αφετηρία την κορωνίδα του μινωικού πολιτισμού της Πεδιάδος, αλλά και ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, αναπόφευκτα θα δημιουργήσει πολλαπλά οφέλη τόσο περιβαλλοντικά, πολιτιστικά, όσο και άμεσα οικονομικά προς την ίδια την τοπική κοινωνία, το Δήμο, την Περιφέρεια, το ίδιο το αεροδρόμιο, το Υπουργείο Πολιτισμού, το ίδιο το κράτος μας. Ένα νέο τοπόσημο, που μπορεί να αναδειχθεί αντί να χρησιμοποιηθεί για λατόμευση, με χρήση εκρηκτικών και χώρο εγκατάστασης συστημάτων αεροναυτιλίας και των συνοδών έργων αυτών».
Λαϊκή συνέλευση
Το σημαντικό αυτό θέμα απασχόλησε την Τετάρτη 25/6/2025ανοιχτή λαϊκή συνέλευση στο Καστέλλι Πεδιάδος ,όπου πραγματοποιήθηκε παρουσία κατοίκων της περιοχής, αρχαιολόγων, περιφερειακού συμβούλου, αντιδημάρχων και άλλων αιρετών την τοπικής κοινωνίας.
Όπως τονίστηκε, η αρχαιολόγος, κυρία Κουτσούμπα Δέσποινα, ανέφερε ότι όταν ολοκληρωθεί η αρχαιολογική έρευνα και δημοσιοποιηθεί η σημασία του ευρήματος θα μιλάμε πιθανά για ένα από τα 10 σπουδαιότερα αρχαιολογικά ευρήματα στον κόσμο.
Το ψήφισμα
Η συνάντηση, κατά την οποία συστάθηκε ομάδα εργασίας για την προστασία και ανάδειξη του βουνού της Παπούρας, πραγματοποιήθηκε παρουσία περίπου 60ατόμων. Μετά το πέρας της λαϊκής συνέλευσης σε ψήφισμά τους ζητούν:
- Την προστασία, συντήρηση και ανάδειξη όλου του βουνού της Παπούρας Καστελλίου Πεδιάδος κατά χώραν, ως ενιαίο και αδιάσπαστο πολιτισμικό τοπίο. Καμία τοποθέτηση Radarστο βουνό της Παπούρας.
- Άμεση κήρυξη του βουνού της Παπούρας ως αρχαιολογικό χώρο(Α΄Ζώνη).
- Αυτοψία στο χώρο της ανασκαφής από τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ)πριν τη συνεδρίαση.
- Τη διατήρηση των ευρημάτων, κατά χώραν, και την ένταξή τους σε δίκτυο πολιτιστικών διαδρομών, με στόχο τη δημιουργία υπαίθριου αρχαιολογικού πάρκου/ανοικτού μουσείουκαι την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς ολόκληρης της Πεδιάδας.
- Διαφύλαξη της υγείας των κατοίκων από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και άλλους πιθανούς κινδύνους που επιφυλάσσει η τοποθέτηση Radarδίπλα σε κατοικημένη περιοχή.
- Το μουσείο με τα αρχαιολογικά ευρήματα από την Πεδιάδα να έχει δημόσιο χαρακτήρα(π.χ. εκπαιδευτικές δράσεις με σχολεία της περιοχής) και να είναι ελεύθερα προσβάσιμο σε όλους τους κατοίκους της Πεδιάδας.
- Να τηρηθούν οι νόμοι και διεθνείς συμβάσεις της χώρας, όσον αφορά την προστασία του πολιτιστικού τοπίου και των προστατευόμενων περιοχών.
- Σύνταξη και εφαρμογή μελέτης αποκατάστασης του φυσικού τοπίου στις περιοχές που έχουν ήδη υποστεί βλάβες από παρεμβάσεις (δανειοθάλαμοιστις θέσεις: Κούπος, Αποστόλων, Παπούρας)
- Να προστατευθεί πάση θυσία ο υπόγειος και υπέργειος υδροφόρος ορίζοντας της Πεδιάδας Καστελλίου.