Στη ρίζα ενός μικρού λόφου, όπου ο άνεμος περνά από τα πεύκα και τα θυμάρια κουβαλώντας μυρωδιές του καλοκαιριού, ξεπροβάλλει η Μονή του Προφήτη Ηλία. Ένα μοναστήρι λιτό αλλά εντυπωσιακό, βγαλμένο σαν από σελίδα της ιστορίας.
Δεν είναι μονάχα η θρησκευτική σημασία που το κάνει ξεχωριστό. Είναι αυτό το αίσθημα πως περνάς ένα κατώφλι – όχι απλώς από την είσοδο της αυλής, αλλά από τον σημερινό χρόνο σε κάτι άλλο. Σε μια σιωπή που έχει μέσα της βάθος και διάρκεια.
Η Μονή, σύμφωνα με τις πηγές, υπάρχει από την εποχή των Ενετών, με αναφορές που τοποθετούν την ύπαρξή της ήδη από τον 17ο αιώνα. Σώζεται επιγραφή του 1637, ενώ στα χαρτιά αναφέρεται η δράση της ακόμα και στην Επανάσταση του ’21 και κατά τη γερμανική Κατοχή. Πολλοί λένε πως εδώ, κρυφά, διαφυλάχθηκαν και αρχεία – και μαζί τους η ψυχή του τόπου.
Η Ιερά Μονή Προφήτη Ηλία παρουσιάζει χαρακτηριστικά της ενετικής και ορθόδοξης αρχιτεκτονικής. Ο κεντρικός ναός (καθολικό) είναι αφιερωμένος στον Προφήτη Ηλία και διακοσμείται με αξιόλογες αγιογραφίες και τοιχογραφίες, πολλές από τις οποίες χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα.
Το συγκρότημα της μονής περιλαμβάνει επίσης βοηθητικά κτίρια, όπως κελιά μοναχών, ξενώνες και αποθηκευτικούς χώρους, που μαρτυρούν την αυτάρκεια και την οργανωμένη ζωή των μοναχών. Η εσωτερική αυλή της μονής, με τα λουλούδια και τα δέντρα, προσφέρει έναν ήρεμο και ευλαβικό χώρο για προσευχή και περισυλλογή.
είναι τρίκλιτο. Αφιερωμένο στον Προφήτη Ηλία, στην Αγία Τριάδα και στην Αγία Ζώνη. Στο εσωτερικό, τα ξυλόγλυπτα του 19ου αιώνα, ο τρούλος με τον Παντοκράτορα, οι παλιές εικόνες και τα κειμήλια της Μονής φέρνουν κάτι το οικείο – και συνάμα αλλιώτικο. Είναι το βλέμμα του νησιού στραμμένο στον ουρανό.
Κάθε 20 Ιουλίου, στο όνομα του Προφήτη, η Μονή «ζωντανεύει». Την παραμονή τελείται Μέγας Εσπερινός με ευλογία άρτων. Το πρωί της εορτής, πλήθος πιστών ανεβαίνει το ύψωμα για τον Όρθρο και την Αρχιερατική Θεία Λειτουργία. Ύστερα, λιτανεύεται η εικόνα και –πέρα από τα λόγια και τις ψαλμωδίες– αυτό που απομένει είναι η συνάντηση. Του τόπου με την παράδοση. Της πίστης με την καθημερινότητα.