Τα διπλά διόδια και οι ανεκτέλεστες απαλλοτριώσεις που θα «ξεκλειδώσουν» ακόμα μεγαλύτερες εισπράξεις για τον παραχωρησιούχο, «άναψαν φωτιές» και προκάλεσαν σφοδρή αντιπαράθεση των βουλευτών στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, στο πλαίσιο της συζήτησης της σύμβασης παραχώρησης του ΒΟΑΚ, που όπως καταγγέλθηκε το 2018 είχε προϋπολογισμό 1,3 δισ., το 2022 έφτασε το 1,7 δισ. και σήμερα δεν είναι γνωστό πόσο ακριβώς θα κοστίσει.
Οι βουλευτές καυτηρίασαν τα θολά σημεία της σύμβασης, αλλά και τον απαράδεκτο αποκλεισμό της Σητείας. «Ο σχεδιασμός της Κυβέρνησης για τον ΒΟΑΚ είναι από την Κίσσαμο μέχρι τη Σητεία» – τόνισε από την πλευρά του ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, κ. Δήμας, απαντώντας στις επικρίσεις της αντιπολίτευσης για έναν ιδιότυπο «ακρωτηριασμό» του νησιού, παραδεχόμενος ωστόσο πως υπάρχουν διαφορετικές φάσεις ωρίμανσης, ανά τμήματα.
Τα επόμενα στάδια προόδου του έργου
Ειδικότερα όπως είπε ο υπουργός κ. Δήμας, «στις 9 Μαΐου υπογράψαμε τη σύμβαση παραχώρησης για το κεντρικό τμήμα του ΒΟΑΚ, το Χανιά – Ηράκλειο, τα 157 χλμ. Μετά ακολουθεί το κομμάτι της προαίρεσης από τα Χανιά μέχρι την Κίσσαμο. Έπειτα, ξεκινώντας από τον Άγιο Νικόλαο φτάνοντας μέχρι την Παχιά Άμμο, στο ανατολικό κομμάτι του νησιού, έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί οι μελέτες που απαιτούνται, ενώ από την Παχιά Άμμο μέχρι τη Σητεία, θα χρηματοδοτήσουμε τις μελέτες από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα».
Όσον αφορά στο θέμα των διοδίων, ο κ. Δήμας συμπλήρωσε ότι ο στόχος είναι, προφανώς, ο ΒΟΑΚ από την Κίσσαμο μέχρι τη Σητεία, αλλά δεν μπορούμε να έχουμε και όλο το οδικό δίκτυο και να μην υπάρχουν διόδια.
Το περιεχόμενο της σύμβασης
Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών ενημέρωσε την Επιτροπή για το περιεχόμενο της σύμβασης παραχώρησης, επισημαίνοντας ότι το τμήμα Χανιά – Ηράκλειο ή/και Κίσσαμος – Ηράκλειο είναι το κρισιμότερο του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης, με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία και σύνδεση των κυριότερων λιμένων και αεροδρομίων της Κρήτης.
Ο κ. Δήμας είπε ότι το Δημόσιο δικαιούται να ζητήσει από τον παραχωρησιούχο να εκτελέσει πρόδρομες εργασίες στο έργο ώστε να επιταχυνθεί η κατασκευή του, εκφράζοντας την πρόθεση του Υπουργείου στις πρόδρομες εργασίες να εκτελεστούν άμεσα και έργα Οδικής Ασφάλειας, προκειμένου να μετριαστούν τα ατυχήματα στον υφιστάμενο άξονα.
«Για να φτάσουμε, σήμερα, στην κύρωση της σύμβασης στο Κοινοβούλιο έχουν συμβάλει πολλοί άνθρωποι διαχρονικά», τόνισε ο κ. Δήμας και συμπλήρωσε: «Τα έργα είναι με τα χρήματα του Έλληνα φορολογούμενου. Είναι συλλογικές προσπάθειες και είμαι βέβαιος, ακόμα και αν υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις, ότι στο τέλος, οι περισσότεροι σε αυτή την αίθουσα συμφωνούμε ότι είναι πραγματικά μεγάλη ανάγκη να προχωρήσουμε στα έργα κατασκευής του ΒΟΑΚ».
Σφοδρή κριτική από την αντιπολίτευση
Για «αποικιοκρατικού» χαρακτήρα σύμβαση έκανε λόγο η αντιπολίτευση, τονίζοντας ότι «επιβαρύνει δυσανάλογα το Δημόσιο και προστατεύει υπερβολικά τον παραχωρησιούχο». Σημείο αιχμής αποτέλεσε το ζήτημα των απαλλοτριώσεων, όπου σύμφωνα με τον βουλευτή Ηρακλείου του ΣΥΡΙΖΑ «Εδώ και 6 χρόνια δεν έχει γίνει τίποτα. Το 80% των απαλλοτριώσεων εκκρεμεί.
Τα περιθώρια που θέτει η σύμβαση είναι απολύτως πιεστικά: 12 μήνες για τις εκτός σχεδίου περιοχές και 18 μήνες για τις εντός σχεδίου. Όταν στο Λασίθι οι απαλλοτριώσεις διήρκησαν 4,5 χρόνια, γίνεται αντιληπτό ότι από τον 13ο και τον 19ο μήνα αντίστοιχα θα αρχίσουν να κατατίθενται από τον παραχωρησιούχο αιτήματα αποζημιώσεων για τη μη ολοκλήρωσή τους με ευθύνη του Δημοσίου».
Δεν αναφέρεται ξεκάθαρα ο προϋπολογισμός
Έντονη πολιτική κριτική δέχτηκε η Κυβέρνηση από το σύνολο της αντιπολίτευσης που κατήγγειλε ότι σε κανένα σημείο της σύμβασης, δεν αναφέρεται ξεκάθαρα ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου και ο ακριβής επιμερισμός του βάσει των πηγών χρηματοδότησης.
Μάλιστα, όπως είπαν ενώ το κράτος χρηματοδοτεί μεγάλο σκέλος του έργου την ίδια ώρα και επιβάλλει στους πολίτες διπλά διόδια! Όπως είπε ο κ. Μαμουλάκης το 2018 ο προϋπολογισμός του έργου ήταν 1,3 δισ., το 2022 έφτασε το 1,7 δισ. και σήμερα δεν είναι γνωστό πόσο ακριβώς θα κοστίσει.
Διόδια διαφορετικών ταχυτήτων…
Σφοδρή ήταν η κριτική και για τα διόδια που οι οδηγοί θα κληθούν να πληρώνουν από την έναρξη κατασκευής του έργου. Αρνητικός εμφανίστηκε ο βουλευτής Ηρακλείου ΠΑΣΟΚ Φραγκίσκος Παρασύρης και για τους Προσωρινούς Μετωπικούς Σταθμούς Διοδίων, και για τα «σκιώδη διόδια», δηλαδή τις έμμεσες πληρωμές από το δημόσιο προς τον παραχωρησιούχο.
Η βουλευτής Λασιθίου ΠΑΣΟΚ, Κατερίνα Σπυριδάκη, σημείωσε ότι «το τμήμα Νεάπολη – Άγιος Νικόλαος έχει γίνει σύμβολο αδιαφορίας. Η Κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να ενεργοποιήσει την προαίρεση και δεν το κάνει. Έχετε λοιπόν τα 17 εκατομμύρια ευρώ που ο ίδιος ο υπουργός είχε δεσμευτεί και δεν τα βάζετε στην προαίρεση της παλαιάς εθνικής οδού».
Η ίδια πρόσθεσε ότι «αν αυτό δεν είναι απλώς αμέλεια, είναι η επιτομή της πολιτικής απάθειας. Εάν ήσασταν έστω μία φορά σ’ ένα φορτηγό που αγωνιά να προλάβει το καράβι, τότε θα είχατε ενεργοποιήσει την προαίρεση, αν ήσασταν Ι.Χ. πίσω από ένα τουριστικό λεωφορείο που προσπαθεί να στρίψει σε δρόμο μιας λωρίδας με κολωνάκια, δεν θα ανεχόσασταν άλλο αυτή την κοροϊδία.
Αν βλέπατε το ασθενοφόρο να μη μπορεί να περάσει, δεν θα γιορτάζατε κατά την τελευταία επίσκεψή που κάνατε στην Κρήτη. Αντ’ αυτού τι κάνει η Κυβέρνηση; Προχωρά μονομερώς στην ενεργοποίηση της προαίρεσης Ηράκλειο – Χανιά και αφήνει την ανατολική Κρήτη».
Από την πλευρά του, ο βουλευτής Ηρακλείου ΚΚΕ Μ. Συντυχάκης, υπογράμμισε ότι «παρά τα εκατομμύρια ευρώ που πρόκειται να δοθούν, από τη στιγμή που ο δρόμος κατασκευάζεται και θα συντηρείται και θα λειτουργεί ως ιδιωτικός, άρα και με βάση τα κριτήρια της αγοράς και της λογικής του «κόστους-οφέλους», ως εκ τούτου το έργο δεν θα παρέχει «ελεύθερη, ασφαλή και απρόσκοπτη μετακίνηση» σε όλο το νησί, δεδομένου ότι το έργο δεν θα φτάνει μέχρι τη Σητεία του νομού Λασιθίου.
Κάτι τέτοιο, όπως είπε, «δείχνει ότι το κριτήριο» της Κυβέρνησης «δεν είναι η ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, αλλά το αν ένα έργο και η διαχείρισή του είναι επικερδής επένδυση για τον ιδιώτη», εξηγώντας πως αφενός ένα τέτοιο σχέδιο απαιτεί μεγαλύτερο κόστος κατασκευής και έτσι, «δεν συμφέρει τους κατασκευαστικούς ομίλους» και αφετέρου, «με βάση την αναμενόμενη χρήση, τα διόδια δεν θα αποδώσουν τα προσδοκώμενα κέρδη σε σχέση με άλλα τμήματα του ΒΟΑΚ».
Αντίστοιχα η βουλευτής Ηρακλείου ΠΑΣΟΚ, Ελένη Βατσινά, σημείωσε ότι «είναι παγκόσμια πρωτοπορία ότι θα ξεκινήσουμε να προπληρώνουμε διόδια περιμένοντας το έργο, για το οποίο δεν έχουμε λεπτομερή ενημέρωση! Ένα έργο για το οποίο εκφράζονται έντονοι φόβοι ότι κατά τόπους θα προκαλέσει «ασφυξία», αν δε ληφθούν υπόψη και δεν ενσωματωθούν στα έργα τα διατυπωμένα και τεκμηριωμένα αιτήματα.
Τα αδιευκρίνιστα σημεία
Στη διάρκεια της συζήτησης οι βουλευτές εστίασαν σε μια σειρά άλλων αδιευκρίνιστων σημείων της σύμβασης τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι, δεν καθίσταται σαφές τι θα γίνει σε περίπτωση που κερδηθούν οι δικαστικές προσφυγές που έχουν καταθέσει οι δήμοι Ηρακλείου και Μαλεβιζίου, γεγονός το οποίο θα επηρεάσει τον σχεδιασμό.
Ακόμα τονίζουν ότι δεν προηγήθηκε διαβούλευση με την τοπική κοινωνία. Ακόμα σημειώνουν γεγονός ότι η Ελλάδα δεν εκμεταλλεύτηκε το εργαλείο της προστασίας των νησιωτικών περιοχών που παρέχει η Ε.Ε. ως προς την επιβολή διοδίων, όπως συμβαίνει στη Σαρδηνία, στη Μαγιόρκα, τη Μινόρκα και την Κύπρο που δεν έχουν διόδια.