Αυξημένες καταγγελίες για φαινόμενα βίας και παρενόχλησης σε χώρους εργασίας, ιδιαίτερα στους κλάδους του τουρισμού, της εστίασης και του εμπορίου, καταγράφει η ετήσια έκθεση 2024 του Αυτοτελούς Τμήματος για την Παρακολούθηση της Βίας και της Παρενόχλησης της Επιθεώρησης Εργασίας, στην οποία η Κρήτη συγκαταλέγεται στις περιφέρειες με υψηλή επιτήρηση αλλά και σημαντική πρόοδο στη συμμόρφωση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, που παρουσίασε η Επιθεωρήτρια Εργασιακών Σχέσεων, Μαρία Αντωνοπούλου, η χώρα κατέγραψε 318 επώνυμες καταγγελίες το 2024, έναντι 151 το 2022, σημειώνοντας υπερδιπλασιασμό μέσα σε δύο χρόνια. Η αύξηση αποδίδεται τόσο στη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των εργαζομένων όσο και στην ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών σε τουριστικές περιοχές, όπως η Κρήτη, όπου παραδοσιακά συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός εποχικών εργαζομένων.
«Η εργασία δεν πρέπει να παράγει φόβο»
Παρουσιάζοντας την έκθεση, η κα Αντωνοπούλου τόνισε ότι στόχος είναι «η αύξηση της ορατότητας του προστατευτικού νομοθετικού πλαισίου και της εφαρμογής του στην πράξη».
«Η συντονισμένη δράση όλων των φορέων συμβάλλει στην εμπέδωση της εμπιστοσύνης και στη σταδιακή μεταβολή της εργασιακής κουλτούρας προς τη μηδενική ανοχή απέναντι στη βία και την παρενόχληση», σημείωσε.
Τα ευρήματα της έκθεσης
Το 66% των καταγγελιών προήλθε από γυναίκες, ενώ το 34% από άνδρες. Οι καταγγελλόμενοι ήταν κυρίως άνδρες (70%), γεγονός που, σύμφωνα με την Επιθεώρηση, δείχνει ότι η παραδοσιακή ανισότητα εξουσίας στους χώρους εργασίας εξακολουθεί να επηρεάζει τη συμπεριφορά και την αντίδραση των εργαζομένων.
Η πλειονότητα των περιστατικών αφορά λεκτική και ψυχολογική βία (280 καταγγελίες), ενώ 46 υποθέσεις σχετίζονται με σωματική βία και 38 με σεξουαλική παρενόχληση.
Οι υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης τριπλασιάστηκαν μέσα σε ένα χρόνο — από 12 το 2023 σε 38 το 2024 — με το 89% των θυμάτων να είναι γυναίκες, τρεις άνδρες και ένα διεμφυλικό άτομο. Όλοι οι καταγγελλόμενοι ήταν άνδρες.
Στις μισές περιπτώσεις (53%), ο δράστης ήταν ο ίδιος ο εργοδότης, ενώ στο υπόλοιπο 47% καταγγέλθηκαν συνάδελφοι ή προϊστάμενοι.
Οι κλάδοι στο «κόκκινο»: εμπόριο, εστίαση και τουρισμός
Οι περισσότεροι φάκελοι παραβάσεων αφορούν επιχειρήσεις στους κλάδους του εμπορίου (28%), των ξενοδοχείων και της εστίασης (26%) — τομείς που αποτελούν βασικό πυλώνα της οικονομίας της Κρήτης.
Η εστίαση κατέχει διαχρονικά υψηλή θέση, με τα περιστατικά λεκτικής ή ηθικής παρενόχλησης να συνδέονται συχνά με έντονες πιέσεις, εποχικότητα και ανασφάλεια εργασίας. Παράλληλα, τα ξενοδοχεία και τα τουριστικά καταλύματα εμφανίζουν αυξημένη επιτήρηση αλλά και βελτιωμένη ανταπόκριση στην εφαρμογή εσωτερικών κανονισμών.
Η πλειονότητα των υποθέσεων (67%) αφορά μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπου απουσιάζουν οργανωμένα τμήματα προσωπικού και γραπτοί κανονισμοί. Αντίθετα, οι μεγάλες επιχειρήσεις με πάνω από 150 εργαζομένους εμφάνισαν χαμηλά ποσοστά καταγγελιών (3%), κάτι που αποδίδεται στην ύπαρξη δομημένων διαδικασιών.
Κρήτη στις πρώτες περιφέρειες συμμόρφωσης
Παρά την αυξημένη εποχικότητα, η Κρήτη εμφανίζεται στις πρώτες περιφέρειες όπου έχουν κατατεθεί κανονισμοί εργασίας με ρήτρες κατά της βίας και της παρενόχλησης.
Το 2024, 299 επιχειρήσεις πανελλαδικά κατέθεσαν νέους κανονισμούς, με σημαντική συμμετοχή από ξενοδοχειακές μονάδες και τουριστικά γραφεία του νησιού, γεγονός που –όπως αναφέρει η έκθεση– υποδηλώνει «μια σταθερή πορεία προς την καλλιέργεια κουλτούρας μηδενικής ανοχής».
Οι αριθμοί πίσω από τις καταγγελίες
Από τις 38 υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης, 14 επιλύθηκαν με τη μεσολάβηση της Επιθεώρησης Εργασίας, 26% παραπέμφθηκαν στα δικαστήρια και 8% κατέληξαν σε διοικητικές κυρώσεις.
Συνολικά, το 31% όλων των υποθέσεων επιλύθηκε μέσω διαμεσολάβησης, ενώ το 10% οδήγησε σε πρόστιμα.
Η Επιθεώρηση Εργασίας κατέγραψε επίσης αύξηση των ελέγχων και των προστίμων μέσα στο πρώτο οκτάμηνο του 2025:
πραγματοποιήθηκαν 1.008 έλεγχοι πανελλαδικά, εκ των οποίων 825 προγραμματισμένοι και 129 κατόπιν καταγγελιών.
Η παραβατικότητα ανήλθε σε 6,15%, με την εστίαση να προηγείται (23%), ακολουθούμενη από το εμπόριο (15%) και τα καταλύματα (6%).
Το φαινόμενο του mobbing
Η έκθεση επιβεβαιώνει ότι το mobbing, δηλαδή η λεκτική και ψυχολογική παρενόχληση μεταξύ συναδέλφων, είναι πλέον η πιο διαδεδομένη μορφή βίας στο εργασιακό περιβάλλον.
Το 78% των καταγγελιών σχετίζεται με τέτοιες συμπεριφορές, ενώ το κάθετο mobbing (από εργοδότη προς εργαζόμενο) φαίνεται να μειώνεται, δίνοντας τη θέση του σε οριζόντιες συγκρούσεις εντός των ομάδων εργασίας.
Μια κοινωνία που μαθαίνει να μιλά
Η ραγδαία αύξηση των καταγγελιών δεν αποδίδεται αποκλειστικά σε έξαρση του φαινομένου, αλλά κυρίως στη σταδιακή απενοχοποίηση της αναφοράς και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς.
Όπως επισήμανε η κα Αντωνοπούλου, «το γεγονός ότι ολοένα και περισσότεροι εργαζόμενοι επιλέγουν να καταγγείλουν δείχνει ότι η κοινωνία αρχίζει να μη σιωπά».
Στην Κρήτη, όπου η τουριστική και επισιτιστική δραστηριότητα συγκεντρώνει δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους κάθε σεζόν, η ανάγκη για συνεχή ενημέρωση, έλεγχο και εκπαίδευση θεωρείται κρίσιμη.
Προς μια νέα εργασιακή κουλτούρα
Η Επιθεώρηση Εργασίας επισημαίνει ότι η πρόληψη είναι το πιο αποτελεσματικό εργαλείο. Ο στόχος για τα επόμενα χρόνια είναι η θεσμοθέτηση μηχανισμών αναφοράς σε όλες τις επιχειρήσεις, η εκπαίδευση στελεχών και η καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης που επιτρέπει την έγκαιρη παρέμβαση.
Η Κρήτη, με την έντονη εποχική οικονομία και το μεγάλο πλήθος επιχειρήσεων στον τουρισμό και την εστίαση, παραμένει κρίσιμο πεδίο δράσης για την εφαρμογή αυτής της νέας κουλτούρας.
Η εικόνα που προκύπτει από την ετήσια έκθεση του 2024 είναι ξεκάθαρη: οι εργαζόμενοι πλέον δεν σιωπούν. Οι καταγγελίες αυξάνονται, οι έλεγχοι εντατικοποιούνται και οι επιχειρήσεις καλούνται να αποδείξουν ότι η ασφάλεια και ο σεβασμός στον εργασιακό χώρο δεν είναι επιλογή, αλλά υποχρέωση.