Την επιστημονική του τοποθέτηση σχετικά με το Αρχαιολογικό Σύνολο Παπούρας, κοινοποίησε με ανακοίνωσή του ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ηρακλείου.
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων έρχεται και αυτός με την σειρά του να εκφράσει την αντίθεσή του στην τοποθέτηση συστηµάτων αεροναυτιλίας στο όρος Παπούρα και ζητάει την προστασία και την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου σε επισκέψιµο µνηµείο.
Αναλυτικά η έκθεση του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων νομού Ηρακλείου
Θέµα: Ανάδειξη και Προστασία του Αρχαιολογικού Συνόλου Παπούρας
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Νοµού Ηρακλείου παρακολουθεί µε ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις αρχαιολογικές έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη στην κορυφή του βουνού Παπούρα, πλησίον του Καστελλίου Πεδιάδος, όπου έχει αποκαλυφθεί ένα µνηµείο µοναδικής αρχιτεκτονικής σύλληψης, το οποίο χρονολογείται γύρω στο 1800 π.Χ. Πρόκειται για µία κυκλική δοµή µε οµόκεντρους δακτυλίους, γεωµετρικά αρθρωµένη και δοµηµένη µε υψηλή κατασκευαστική ακρίβεια, η οποία καταδεικνύει σύνθετη γνώση γεωµετρίας, χωρικής οργάνωσης και µνηµειακής πρόθεσης.
Η αρχιτεκτονική της τυπολογία δεν τεκµηριώνεται έως σήµερα στον µινωικό πολιτισµό και παρουσιάζει σηµαντικές αναλογίες µε πρώιµες τελετουργικές δοµές της Εγγύς Ανατολής και της δυτικής Μεσογείου. Η αποκάλυψη του συνόλου επανακαθορίζει τη σηµασία της περιοχής της Πεδιάδας για την κατανόηση του πρώιµου µινωικού κόσµου, καθώς το εύρηµα προϋπάρχει όλων των γνωστών µινωικών κέντρων της περιοχής (Ανάκτορο Γαλατά, Αρχαία Λύκτος, Ακρόπολη Σµαρίου). Επιπλέον, η γειτνίαση του µνηµείου µε το λατρευτικό σπήλαιο του Αφέντη Χριστού ενισχύει την πιθανότητα διαχρονικής ιερής χρήσης του χώρου, ήδη από την προανακτορική περίοδο.
Το µνηµείο, όµως, απειλείται σήµερα από την επικείµενη εγκατάσταση συστηµάτων αεροναυτιλίας στο πλαίσιο των συνοδών έργων του νέου διεθνούς αερολιµένα. Η προγραµµατισµένη επέµβαση περιλαµβάνει βαριές κατασκευαστικές δραστηριότητες, όπως λατόµευση µε χρήση εκρηκτικών, που ενδέχεται να προκαλέσουν µη αναστρέψιµες βλάβες στο υπό ανασκαφή αρχαιολογικό σύνολο. Παράλληλα, υπονοµεύεται ο στόχος της µελλοντικής ανάδειξης του χώρου ως επισκέψιµου αρχαιολογικού πάρκου, ενώ διαταράσσεται ανεπανόρθωτα το αρχαιολογικό και το πολιτισµικό τοπίο. Τονίζουµε πως η τοποθέτηση των συστηµάτων αεροναυτιλίας δεν είναι νοµικά αποδεκτή εντός του µνηµειακού συνόλου του βουνού της Παπούρας το οποίο τελεί υπό αρχαιολογική διερεύνηση, όπως ρητά προβλέπεται στο άρθρο 10 του Αρχαιολογικού Νόµου 4858/2021 και το άρθρο 24 του Συντάγµατος.
Η ίδια αρχή προκύπτει και από διεθνείς συµβάσεις που δεσµεύουν τη χώρα µας, όπως η Σύµβαση της Γρανάδας και το πνεύµα της Σύµβασης του Faro, που τονίζει την ανάγκη διατήρησης της αυθεντικότητας του πολιτιστικού τοπίου και της ενεργού συµµετοχής της κοινωνίας. Η πρόσφατη δηµόσια ανακοίνωση της Υπουργού Πολιτισµού για τετελεσµένη απόφαση εγκατάστασης του radar, πριν τη γνωµοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συµβουλίου, υπονοµεύει την αρχή της θεσµικής διαφάνειας και ακυρώνει κάθε έννοια επιστηµονικής και πολιτιστικής λογοδοσίας. Δεν είναι δυνατόν, σε µια χώρα όπου η Εφορεία Αρχαιοτήτων ασκεί αυστηρό έλεγχο ακόµα και σε ιδιωτικά κτίσµατα µε οπτική επαφή προς µνηµεία, να θεωρείται θεµιτή η τοποθέτηση ενός τόσο παρεµβατικού έργου εντός ενός αρχαιολογικού συνόλου υπό έρευνα.
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Νοµού Ηρακλείου, στο πλαίσιο της θεσµικής και επιστηµονικής του ευθύνης, δηλώνει µε σαφήνεια:
• Την αντίθεσή του στην τοποθέτηση συστηµάτων αεροναυτιλίας στο όρος Παπούρα.
• Την ανάγκη εκπόνησης νέων µελετών µε σκοπό την τοποθέτηση των συστηµάτων σε διαφορετικό σηµείο πέραν του συγκεκριµένου βουνού, σύµφωνα µε τα νέα δεδοµένα.
• Την ανάγκη απρόσκοπτης ολοκλήρωσης της αρχαιολογικής ανασκαφής.
• Προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου σε επισκέψιµο µνηµείο.
• Τη διαφύλαξη της επιστηµονικής τεκµηρίωσης, της θεσµικής διαφάνειας και της συµµόρφωσης µε τις εθνικές και διεθνείς δεσµεύσεις προστασίας της πολιτιστικής κληρονοµιάς.
Η Παπούρα δεν είναι απλώς ένας ακόµα απειλούµενος αρχαιολογικός χώρος. Λόγω της σηµασίας της, αποτελεί υπόθεση-ορόσηµο για την πολιτιστική πολιτική του τόπου. Αν δεν προστατευθεί ένα τόσο σπάνιο και αρχιτεκτονικά πρωτοποριακό µνηµείο, ακυρώνεται στην πράξη κάθε στρατηγική διάσωσης της πολιτιστικής µας κληρονοµιάς.