Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών στα Βορίζια προκαλούν βαθιά θλίψη και ανησυχία. Η βία, οι ένοπλες συγκρούσεις, τα ορφανά παιδιά και η απόγνωση μιας κοινωνίας, που δοκιμάζεται, δεν συνάδουν με την Κρήτη που γνωρίζουμε και αγαπάμε. Δεν είναι αυτή η Κρήτη.
Η Κρήτη είναι η γη του Μινωικού Πολιτισμού· είναι ο τόπος του φιλότιμου, της λεβεντιάς, της φιλοξενίας και του σεβασμού. Αυτές είναι οι αξίες που διαμορφώνουν την κρητική ψυχή και αυτές πρέπει να προστατεύουμε. Όταν φθάνουμε στο σημείο να θρηνούμε ανθρώπινες ζωές μέσα σε μικρές κοινωνίες, όταν τα παιδιά μεγαλώνουν, βλέποντας εικόνες αίματος και μίσους, τότε η κοινωνία μας κινδυνεύει να χάσει τον προσανατολισμό της.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ποινικό· είναι βαθύτατα κοινωνικό και πολιτικό. Γι’ αυτό χρειάζεται πρόληψη, παιδεία και αλλαγή νοοτροπίας.
Η Αστυνομία αναγκάζεται να επέμβει με μεγάλη δύναμη, για να επιβάλει την τάξη. Αναμφίβολα οι υπεύθυνοι θα τιμωρηθούν, και σωστά θα πραχθεί. Όμως, το πραγματικό ερώτημα είναι τι θα γίνει από εδώ και πέρα. Ποιος θα σταθεί δίπλα στα θύματα και στα παιδιά που έζησαν αυτές τις σκηνές.
Ποιος θα ασχοληθεί με εκείνα που είδαν τον θάνατο, την εκδίκηση και τη βία να μπαίνουν μέσα στα σπίτια τους. Αυτά τα παιδιά, πέντε, δέκα και δώδεκα χρονών, μεγαλώνουν με τις πληγές που φωλιάζουν μέσα τους και δεν φαίνονται. Και αν δεν τις επουλώσουμε τώρα, θα τις ξαναβρούμε μπροστά μας αργότερα.
Δεν αρκεί, όμως, η καταστολή. Χρειάζεται κάτι πιο βαθύ. Πρόληψη, παιδεία, διάλογος και αλλαγή νοοτροπίας. Χρειάζεται να διδάξουμε στα παιδιά μας ότι η ζωή δεν αξίζει λιγότερο από έναν εγωισμό, από μία παρεξήγηση ή από μία ψεύτικη φιγούρα. Πρέπει να σταματήσουμε να μεγαλώνουμε γενιές με το δηλητήριο της εκδίκησης και της υπεροψίας.
Να αλλάξουμε κουλτούρα, όχι με φόβο· αλλά με γνώση και εκπαίδευση. Να ασχοληθούμε με τη ρίζα του προβλήματος, διαμορφώνοντας ένα καλύτερο αύριο για τις νεότερες γενιές.
Γιατί η πρόληψη και η παιδεία είναι η μόνη λύση.
Η βία δεν αντιμετωπίζεται με βία. Η οργή δεν λύνει προβλήματα. Τα πολλαπλασιάζει. Η τιμωρία είναι απαραίτητη, αλλά η φυλακή από μόνη της δεν θεραπεύει. Όσοι μπαίνουν, χωρίς να αλλάξουν, βγαίνουν χειρότεροι. Έτσι, ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.
Και αν δεν το δούμε έτσι, θα το βρίσκουμε μπροστά μας ξανά και ξανά.
Πριν από χρόνια -περίπου το 2003- είχα την τιμή να υπηρετώ ως πρόεδρος της Παγκρητίου Ενώσεως Αθηνών. Είχανε δημιουργηθεί και τότε παρόμοια φαινόμενα στα ορεινά της Κρήτης. Τότε, πήραμε την εξής πρωτοβουλία -μαζί με διακεκριμένους ανθρώπους του πνεύματος και της Τέχνης, όπως τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Νίκο Κούνδουρο, τον Νίκο Μαμαγκάκη, τον Γιάννη Μαρκόπουλο, τον Γιώργο Γραμματικάκη και τον τότε υπουργό Δημόσιας Τάξης, Γιώργο Βουλγαράκη: κατεβήκαμε στην Κρήτη, μιλήσαμε με τον κόσμο στα καφενεία και στις πλατείες, κάναμε διάλογο με επιχειρήματα και με σεβασμό και υπήρξε ανταπόκριση. Γιατί βαθιά μέσα στον Κρητικό, υπάρχει το φιλότιμο και η ανθρωπιά. Χρειάζεται μόνο να του το θυμίσουμε.
Αυτό πρέπει να γίνει και τώρα.
Να ενώσουμε φωνές, να στείλουμε το μήνυμα: «Η Κρήτη δεν είναι τόπος βίας, αλλά τόπος αξιών». Να σταθούμε στο ύψος της ιστορίας και της παράδοσης.
Η ευθύνη είναι συλλογική και όλα τα κόμματα και οι πολιτικοί την φέρουν. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η Εκκλησία, τα σχολεία, οι καλλιτέχνες, οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι που είναι σε κάθε χωριό, πρέπει να αναλάβουν ρόλο. Οι ιερείς στις εκκλησίες, οι δάσκαλοι στα σχολεία, οι κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι, οι ίδιοι οι γονείς -και περισσότερο οι μανάδες- καθώς και όσοι έχουν θέση στα κοινωνικά δρώμενα και ρόλο θεσμικό, πρέπει να μιλήσουν. Πρέπει να γίνονται συχνά επαφές, ομιλίες, σεμινάρια, με επιμονή και υπομονή διαρκείας.
Να πουν καθαρά ότι η αληθινή τιμή, η λεβεντιά και η περηφάνια δεν έχουν καμία σχέση με τα όπλα, την εκδίκηση και τη βία. Και ότι δεν είναι μαγκιά, ούτε ανδρισμός τα κουμπούρια, η οπλοφορία και οι άσκοποι πυροβολισμοί.
Η Πολιτεία έχει τεράστια ευθύνη· δεν είναι δυνατόν να κυκλοφορούν στην Κρήτη τόσα όπλα, να εισάγονται και να διακινούνται χωρίς αυστηρούς ελέγχους.
Η παράνομη εμπορία όπλων, η οπλοφορία και η οπλοχρησία πρέπει να αντιμετωπιστούν με αποφασιστικότητα και όχι με ανοχή. Οι άσκοποι πυροβολισμοί και η επίδειξη όπλων, αλλά και η παραβατικότητα, δεν είναι παράδοση· δεν είναι λεβεντιά, ούτε παληκαριά. Είναι η μειοψηφία ανθρώπων, που λειτουργεί με την παραβατικότητα και αλλοιώνει τον πολιτισμό μας. Η Κρήτη δεν είναι η βία. Ούτε η εκδίκηση. Η Κρήτη είναι Πολιτισμός, Ιστορία και αξιοπρέπεια.