Το «Μικρό Πάσχα» του καλοκαιριού είναι αφιερωμένο στην Παναγία, με χιλιάδες εκκλησίες και μοναστήρια να είναι αφιερωμένα στη Χάρη της. Η Παναγία, το ιερότερο από τα πρόσωπα της Ορθοδοξίας, δοξάζεται σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Βουβά, μυσταγωγικά, με προσευχές αγάπης και ευγνωμοσύνης στις 15 Αυγούστου χιλιάδες πιστών, με την ψυχή γεμάτη ελπίδα και κατάνυξη, προστρέχουν στα αμέτρητα προσκυνήματα, όπου λιτανεύονται οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας, για να μαρτυρήσουν την πίστη τους στο πρόσωπο της μητέρας του Θεανθρώπου.
Σήμερα η «Π», με αφορμή τη μεγάλη γιορτή, σας παρουσιάζει ναούς και μοναστήρια που πανηγυρίζουν στην Κρήτη.
Παναγίτσα Μασταμπά, χτισμένη από πρόσφυγες
Από τους μεγάλους ναούς της πόλης και τους αγαπημένους των Ηρακλειωτών, είναι ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου στον Μασταμπά. Ο ναός που έχει καθιερωθεί να ονομάζεται «Παναγίτσα», χτίστηκε από πρόσφυγες που ήρθαν στο Ηράκλειο από τη Μικρά Ασία το 1922.
Παρά τα βάσανα, την ταλαιπωρία και τη φτώχεια τους, οι άνθρωποι αυτοί έχτισαν την εκκλησία θέλοντας να τιμήσουν την Παναγία, στην εικόνα της οποίας έβλεπαν μια μάνα και η τρυφερότητά τους ήταν τέτοια που την έλεγαν Παναγίτσα, όπως συνηθίζεται να ονομάζεται μέχρι και σήμερα ο ναός. Ο ναός πανηγυρίζει τον Δεκαπενταύγουστο και πλήθος πιστών συρρέει από κάθε περιοχή του Ηρακλείου για να ανάψει ένα κερί, να προσευχηθεί και να προσκυνήσει.
Η Καμαριανή στη Νέα Αλικαρνασσό
Η Νέα Αλικαρνασσός Ηρακλείου κάθε χρόνο ζει στον ρυθμό του μεγάλου πανηγυριού της Παναγίας Καμαριανής. Στις 15 Αυγούστου, πλήθος πιστών από το Ηράκλειο και όλη την Κρήτη προσέρχονται για να τιμήσουν τη θαυματουργή εικόνα, που αποτελεί ζωντανό δεσμό με τη Μικρά Ασία και την ιστορία των Μικρασιατών προσφύγων.
Η ιστορία της Παναγίας Καμαριανής ξεκινά τον 19ο αιώνα στην Αλικαρνασσό της Μικράς Ασίας, όταν μια ευσεβής χριστιανή είδε σε όραμα την Παναγία να την οδηγεί στο σημείο όπου ήταν θαμμένη η εικόνα. Μετά την εύρεση, η εικόνα τοποθετήθηκε σε ναό αφιερωμένο στην Υπεραγία Θεοτόκο και έγινε κέντρο λατρείας.
Η Παναγία η Γκουβερνιώτισσα
Η Μονή της Παναγίας Γκουβερνιώτισσας βρίσκεται κοντά στο χωριό Ποταμιές, περίπου 5 χλμ. από τη Χερσόνησο και 33 χλμ. ανατολικά του Ηρακλείου. Είναι κτισμένη σε μικρό λόφο με ωραία θέα στη Λαγκάδα και το φράγμα Αποσελέμη, που είναι το μεγαλύτερο υδρευτικό έργο στην Κρήτη.
Σήμερα ο ανακαινισμένος χώρος της μονής δεν είναι μόνο τόπος λατρείας, αλλά και εστία πολιτισμού και εθνικής συνειδητοποίησης. Στον ναό που είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, γίνονται εκκλησιαστικά μυστήρια, λειτουργίες, ενώ ξεχωριστές εορταστικές εκδηλώσεις γίνονται στις 14 και 15 Αυγούστου οπότε πανηγυρίζει ο ναός.
Μονή Παλιανής, η ιστορική μονή με τα πολλά μετόχια
Η γυναικεία Μονή Παλιανής βρίσκεται σε υψόμετρο 280 μ. δίπλα στο χωριό Βενεράτο, 20 χλμ. νότια του Ηρακλείου, κοντά στο φαράγγι του Βενεράτου. Το καθολικό της είναι αφιερωμένο στη κοίμηση της Θεοτόκου, που εορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο.
Η Μονή Παλιανής θεωρείται μια από τις αρχαιότερες Μονές της Κρήτης, χωρίς να είναι γνωστή η ακριβής χρονολογία της ίδρυσής της. Το όνομά της συνδέεται με την ονομασία Παλιά Μονή, που με το πέρασμα των αιώνων έγινε μονή. Ωστόσο, υπάρχει μια δεύτερη εκδοχή, σύμφωνα με την οποία το όνομα Παλιανή συνδέεται με την Απολωνία, μια αρχαία πόλη που βρισκόταν πολύ κοντά.
Οδηγήτρια, στο Κρητικό «Άγιον Όρος»
Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Οδηγήτριας είναι από τις ιστορικότερες στην Κρήτη και βρίσκεται πάνω στον ορεινό όγκο των Αστερουσίων Ορέων, στα νότια του νομού Ηρακλείου, που αποτελούν το «Άγιον Όρος» της Κρήτης. Ιδρύθηκε το 14ο αιώνα και σχετίζεται με την οικογένεια των Καλλέργηδων στους οποίους ανήκε.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η μονή υπήρξε έδρα και καταφύγιο των επαναστατών και η ιστορία της συνδέθηκε με τον ήρωα Ξωπατέρα, ένα δυναμικό καλόγερο που πολέμησε μόνος του με ολόκληρη στρατιά Οθωμανών. Το 1828, ενώ ένας στρατός 3.000 Οθωμανών πολιορκούσε τη μονή, εκείνος οχυρώθηκε στον πύργο και όταν τέλειωσαν οι σφαίρες του, κατέβηκε στην αυλή για να πολεμήσει με το σπαθί του. Τελικά οι Τούρκοι τον σκότωσαν, έβαλαν φωτιά στον πύργο και κατέστρεψαν το μοναστήρι.
Στη μονή μόνασαν και οι αδελφοί Παρθένιος και Ευμένιος, οι οποίοι αργότερα ίδρυσαν την Μονή Κουδουμά και σήμερα τιμώνται ως Άγιοι.
Μεγάλη Παναγία Νεάπολης, χτιζόταν για 57 χρόνια
Η εκκλησία της Μεγάλης Παναγίας αποτελεί σήμα κατατεθέν για την πόλη της Νεάπολης Λασιθίου. Πρόκειται για την έδρα της Ιεράς Μητρόπολης Πέτρας και Χερρονήσου και υψώνεται μεγαλοπρεπής στο βόρειο άκρο της κεντρικής πλατείας της Νεάπολης. Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και τέτοιες μέρες συγκεντρώνει πολύ κόσμο και από τις γύρω περιοχές.
Άρχισε να κατασκευάζεται το 1889 σε σχέδιο του αρχιτέκτονα Κ. Τσαντηράκη και η κατασκευή της ολοκληρώθηκε το 1946. Η ανέγερσή της καθυστέρησε να ολοκληρωθεί, λόγω των οικονομικών δυσχερειών εκείνης της εποχής.
«Σκαρφαλωμένη» στον βράχο η Χρυσοσκαλίτισσα
Από τα πιο γνωστά αξιοθέατα στην περιοχή των Χανίων, η Χρυσοσκαλίτισσα είναι χτισμένη πάνω σε έναν λόφο που βρίσκεται σε έναν κολπίσκο με βραχώδη, τραχιά ακτογραμμή. Βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα από τη διάσημη σε όλον τον κόσμο παραλία, το Ελαφονήσι.
Το όνομά της πήρε, (κατά την παράδοση πάντα), από ένα χρυσό σκαλοπάτι, το τελευταίο από τα ενενήντα οκτώ που είχε τότε. Τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας, ο Πατριάρχης αναγκάστηκε να πουλήσει τα κτήματα της μονής, καθώς και το χρυσό σκαλοπάτι, για να πληρώσει τους βαρύτατους φόρους που είχε επιβάλει ο σουλτάνος, με συνέπεια την ερήμωση του Μοναστηριού.
Την ημέρα του Πάσχα του έτους 1824, έγινε η μεγάλη σφαγή στο Λαφονήσι από τους Τουρκοαιγύπτιους. Στο πέρασμά τους χάλασαν δέκα εκκλησίες της περιοχής. Πέρασαν και από τη Χρυσοσκαλίτισσα που ήταν έρημη. Ήθελαν να την ισοπεδώσουν, αλλά τους εμπόδισε ένα σμήνος μελισσών, που είχε για κυψέλη την κόγχη που βρίσκεται το εικονοστάσι το οποίο συναντούμε, όταν ανεβαίνουμε στη μονή.
Μονή Κουδουμά, στη μαγεία του Λιβυκού πελάγους
Η Μονή Κουδουμά βρίσκεται στη νότια Κρήτη, στα νότια παράλια του νομού Ηρακλείου. Ο ναός της μονής είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και το ιερό του βρίσκεται μέσα σε ένα μικρό σπήλαιο.
Η Ι. Μονή Κουδουμά, όπως σημειώνει στην ιστοσελίδα της η Ιερά Μητρόπολης Γορτύνης και Αρκαδίας, επανιδρύθηκε στο τέλος του 19ου αιώνος από τους αυταδέλφους Παρθένιο και Ευμένιο, αδελφούς της Ι. Μονής Οδηγήτριας. Αναζητούσαν ησυχαστικό χώρο για περισσότερη άσκηση. Οι Άγιοι Πατέρες βρήκαν μικρό σπηλαιώδη ναό και υπολείμματα παλαιών κτηρίων του 14ου αιώνος στην παραλία του Κουδουμά.
Φανερωμένη, μέσα σε σπηλιά το καθολικό, δημοφιλές και σπουδαίο προσκύνημα
Η Μονή Φανερωμένης ή Παναγία των Γουρνιών, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα προσκυνήματα της Ανατολικής Κρήτης, σε ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς τοποθεσία. Βρίσκεται βορειοδυτικά της Παχειάς Άμμου, 24 χλμ. νότια του Αγίου Νικολάου. Είναι ανδρική μονή, κτισμένη σε απότομη πλαγιά σε υψόμετρο 540 μέτρων, με εκπληκτική θέα στη θάλασσα. Το καθολικό της μονής είναι κτισμένο μέσα σε μια σπηλιά. Η Παναγία η Φανερωμένη είναι θαυματουργή, γι’ αυτό και είναι πασίγνωστη σ’ ολόκληρη την Κρήτη.
Μονή Καλυβιανής, το αγαπημένο μοναστήρι της Μεσσαράς
Ο σημερινός ναός χτίστηκε το 1873 πάνω στα ερείπια παλαιού μοναστηριού, στο οποίο βρέθηκε εικόνα της Παναγίας την ίδια χρονιά. Στο συγκρότημα της Καλυβιανής θα δείτε τον παλιό ναό, αλλά και τον νεότερο μεγάλο ναό που κτίστηκε το 1924 και φιλοξενεί την παλιά εικόνα.
Από το 1956, ο δραστήριος μητροπολίτης Τιμόθεος Παπουτσάκης δημιούργησε μια χριστιανική πολιτεία με κέντρο το μοναστήρι, κτίζοντας ορφανοτροφείο, γηροκομείο, οικοκυρική σχολή, ίδρυμα νεανίδων, δημοτικό σχολείο, νηπιαγωγείο, κατασκηνώσεις, εργαστήρια υφαντικής, πλεκτικής και ιεροραπτικής κ.ά.
Μονή Οδηγήτριας στη Γωνιά Κολυμβαρίου
Μονή Οδηγήτριας Γωνιάς Κολυμβαρίου, το σημαντικότερο ίσως προσκύνημα για τον Δεκαπεντάυγουστο στα Χανιά, με χιλιάδες κόσμου και από την υπόλοιπη Κρήτη να βρίσκονται στο μοναστήρι για να προσευχηθούν και να αιτηθούν χάρες από τη μητέρα του Χριστού.
Αγία Μονή Βιάννου
Στην έξοδο του φαραγγιού του Αφρατιού βρίσκεται η Αγία Μονή, μοναστήρι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Τον Δεκαπενταύγουστο, στη γιορτή του μοναστηριού, γίνεται μεγάλο πανηγύρι με πολλούς προσκυνητές από τα γύρω χωριά.