Με δύο κεράκια πάνω σε δύο Κυπριακές φλαούνες γιόρτασε στην κουζίνα του Φεστιβάλ Κρητικής κουζίνας τα 88 της χρόνια η κυρία Μαρούλα.
Πριν σβήσει τα κεράκια, είχε σηκώσει τα μανίκια και ζύμωνε φτιάχνοντας καλιτσούνια με τις κυρίες του συλλόγου Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας και φλαούνες (το ανάλογο πασχαλινό γλυκό της Κύπρου) με την τηλεμαγείρισσα του νησιού Χρύσω Λέφου.
Ήταν πραγματικά συγκινητικά όσα συνέβησαν αφού τα γενέθλια της κυρίας Μαρούλας ήταν η αφορμή για να εξηγήσει η πρόεδρος του Φεστιβάλ Λένα Ηγουμενάκη ότι η 88χρονη και η αδερφή της ήταν οι γυναίκες που διέσωσαν την συνταγή για τις ζαχαρωτές μαντινάδες, που αποτελούν σήμα κατατεθέν για τους Αποστόλους, τον πολιτιστικό σύλλογο και το σύλλογο του Φεστιβάλ Κρητικής κουζίνας.
Έτσι αυτή η συνταγή πέρασε στις επόμενες γενιές. Η κυρία Μαρούλα ιδιαίτερα συγκινημένη για πολλούς λόγους, για τα γενέθλια της, τις μαντινάδες, τα γλυκά που χθες φτιάχτηκαν στην κουζίνα του Φεστιβάλ αλλά και γιατί είχε δίπλα της την εγγονή της Νεφέλη που μόλις ολοκλήρωσε τις σπουδές της στην Ψυχολογία.
Οι γεύσεις της μνήμης
Με αφορμή τα 88α γενέθλια της γιαγιάς της, Μαρούλας, η ψυχολόγος Νεφέλη μίλησε για έναν ιδιαίτερο δεσμό που ενώνει γενιές: αυτόν της γεύσης και της μνήμης.
«Αυτές που έρχονται από το φαγητό είναι οι πιο δυνατές αναμνήσεις. Είναι οι αισθήσεις που ενεργοποιούν την καρδιά της μνήμης», ανέφερε, τονίζοντας πως πολλές φορές στη θεραπευτική διαδικασία, όταν οι άνθρωποι ανατρέχουν στα παιδικά τους χρόνια, δεν θυμούνται μόνο πρόσωπα ή γεγονότα — θυμούνται μυρωδιές, γεύσεις, σκηνές από την κουζίνα.
.Η γιαγιά Μαρούλα δεν είναι απλώς μια αγαπημένη φιγούρα της οικογένειας. Είναι η γυναίκα που έπλαθε πίτες, έβραζε χόρτα, μοσχοβόλαγε το σπίτι με το κοκκινιστό της. «Οι θεραπευόμενοι μου συχνά θυμούνται τις στιγμές που ζύμωναν μαζί με τη γιαγιά τους, που περίμεναν το φαγητό να βγει από τον φούρνο, που έτρωγαν στην αυλή. Κι αυτές οι εικόνες φέρνουν στην επιφάνεια όχι μόνο το παρελθόν, αλλά και τη βαθιά ανάγκη για φροντίδα και θαλπωρή», εξηγεί η Νεφέλη.
Για την ίδια, η ψυχολογία δεν είναι μόνο λόγια και αναλύσεις. Είναι και μυρωδιές. Είναι το άρωμα της κανέλας από το ρυζόγαλο της Μαρούλας, το λάδι που τσιγάριζε το κρεμμύδι στο στιφάδο. Είναι η γευστική ανάμνηση που γίνεται γέφυρα για να ξαναβρεί κανείς τον εαυτό του.
«Όταν ψάχνεις τον εαυτό σου, συχνά τον βρίσκεις στην κουζίνα», καταλήγει χαμογελώντας.
Τα παιδιά πρέπει να μεγαλώνουν στις κουζίνες
Για τη Λένα Ηγουμενάκη, πρόεδρο του Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας, η μαγειρική δεν είναι απλώς παράδοση — είναι παιδεία, είναι τρόπος ζωής, είναι μνήμη. Με θερμά λόγια και ανησυχία που προκύπτει από την εμπειρία της στα σχολεία της Κρήτης, μίλησε για την ανάγκη τα παιδιά να επιστρέψουν στις κουζίνες.
«Τα μικρά παιδιά πρέπει να είναι μέσα στην κουζίνα. Οι περισσότεροι από εμάς μεγαλώσαμε έτσι τα δικά μας παιδιά. Τώρα όμως βλέπω πολλά παιδιά που δεν ξέρουν ούτε τι θα πει “διήμερο” φαγητό, ούτε βασικά υλικά. Δεν έχουν κάνει ποτέ κάτι μαζί με τη μητέρα τους στο σπίτι. Ούτε ένα απλό κέικ, ούτε ένα μπισκότο», τόνισε.
Ηγουμενάκη μίλησε με σαφήνεια για την αποξένωση των νέων από τη μαγειρική τέχνη και τις επιπτώσεις αυτής της αλλαγής: «Αγοράζουν μόνο σαχλαμάρες από τα σούπερ μάρκετ. Κι όμως, το να φτιάξεις κάτι με τα χέρια σου δεν είναι μόνο πιο υγιεινό — γιατί βάζεις σωστό ελαιόλαδο και τα υλικά που εσύ επιλέγεις — αλλά δημιουργεί και αναμνήσεις που μένουν. Είναι κάτι που ενώνει το παιδί με την οικογένεια, με τον τόπο του, με τον ίδιο του τον εαυτό.»
Κλείνοντας, απευθύνθηκε με συγκίνηση στην ψυχολόγο Νεφέλη, που είχε μιλήσει νωρίτερα για τις γευστικές μνήμες: «Νεφέλη, σ’ αγαπώ. Γιατί αυτά που λες τα νιώθουμε κι εμείς, μέσα απ’ την κατσαρόλα μας.»