«ῸΌντως φοβερώτατον το του θανάτου μυστήριον»! ῈΈτσι χαρακτηρίζει τον θάνατο ο ιερός υμνογράφος της Εκκλησίας μας, ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Τον ονομάζει μυστήριο, δηλαδή τον θεωρεί ως ένα από τα πιο συγκλονιστικά και τα πιο μυστηριώδη γεγονότα του ανθρωπίνου βίου. Τον χαρακτηρίζει, επίσης, ως γεγονός φοβερώτατον, πράξη δηλαδή που προξενεί φόβο και μάλιστα στον υπερθετικό βαθμό.
Και είναι όντως φοβερώτατον το γεγονός αυτό, γιατί είναι ακατανόητο, ανερμήνευτο. Είναι πράξη ζωής η τελευταία· πράξη που μηδενίζει πάσα εξουσία, πάντα πλούτο, πάσα ομορφιά, πάσα γνώση. «Επελθών γαρ ο θάνατος, πάντα ταύτα εξηφάνισται». Το χείλος του τάφου είναι το όριό τους. Μετά από αυτόν αρχίζει η όντως Ζωή. Η τελευταία ημέρα του ανθρωπίνου βίου είναι ταυτόχρονα και η πρώτη ημέρα της αιώνιας ζωής.
Ερμηνεύοντας το πέρασμα αυτό από τον βίο στην αιώνια ζωή, δια του θανάτου, ένας μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας μας, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, είπε: «Τι λοιπόν είναι ο θάνατος; Αναχώρηση προσωρινή, ύπνος μακρότερος του συνήθους. Ώστε, αν φοβάσαι τον θάνατο, να φοβάσαι και τον ύπνο».
Ο θάνατος των πιστών χριστιανών θεωρείται από την Εκκλησία μας «τίμιος» και όχι «αισχύνης άξιος και ονειδισμούª. Η πίστη στον Χριστό βγάζει τον άνθρωπο έξω από το σκοτάδι του θανάτου και της απελπισίας και τον φωτίζει με το φως της αιώνιας ζωής και μακαριότητας.
Όμως, όσο κι αν πιστεύουμε στην αθανασία της ψυχής, μπροστά στον θάνατο μένομε σιωπηλοί και κατοδυρόμενοι, γιατί καλούμαστε να δώσουμε τον τελευταίο αδελφικό ασπασμό σ’ έναν άνθρωπο δικό μας, σε ένα συγγενή, σε ένα φίλο, σε ένα συγχωριανό. Τα δυσάρεστα αυτά συναισθήματα βιώνομε και τώρα.
Την ώρα τούτη, την πένθιμη, φέρνομε στη μνήμη μας τη ζωή και τη δράση, τους αγώνες και τις αγωνίες, τις προσφορές και τις θυσίες του μακαριστού Ιωάννη Γουβιανάκη. Ζούμε έντονα τους κόπους που κατέβαλε για μια τίμια ατομική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή. Την ώρα τούτη του αποχωρισμού θυμόμαστε τη δράση του ως ενεργού πολίτη, ως υπερμαχούντος στις επάλξεις της τοπικής αυτοδιοίκησης, ως υποδειγματικού οικογενειάρχη και ως πιστού τέκνου της Εκκλησίας μας. Ανοίγοντας σήμερα το βιβλίο της ζωής του, του βίου των 87 ετών, μπορούμε να διαβάσουμε πολλά.
Ο μακαριστός Γιάννης γεννήθηκε στο χωριό τούτο, το Αβδού. Χωρίς αμφιβολία, η επίγεια ζωή του μπορεί να γίνει υπόδειγμα ζωής και δράσης για όλους μας, μάλιστα δε για τα παιδιά και τα εγγόνια του. Αξιολογώντας την ώρα τούτη τα του βίου του, θα έλεγα ότι μάς δίδαξε πολλά, όχι μόνο με την τιμιότητα και την εργατικότητά του, αλλά και με την πίστη του στον Θεό και την αγάπη του προς την Εκκλησία μας. Η ζωή του ήταν έντονα θρησκευτική, χριστιανική, ορθόδοξη.
Ο οικογενειακός του βίος υπήρξε άψογος και υποδειγματικός. Δημιούργησε μια χριστιανική οικογένεια, έχοντας ως συνοδοιπόρο την αφοσιωμένη και πιστή σύζυγό του Μαρία Καψετάκη. Όλοι γνωρίζομε ότι το επίγειο έργο του υπήρξε γόνιμο και καρποφόρο. Με πίστη και περισσή χάρη έσπειρε αγλαούς σπόρους γνώσεως και αρετής στις ψυχές των παιδιών του.
Αείμνηστε Γιάννη, είχα τη χαρά να σε γνωρίσω από κοντά, να συνδεθώ μαζί σου φιλικά, αδελφικά, καθώς και με όλη την οικογένειά σου. Θαύμαζα τη λεπτότητα του χαρακτήρα σου, την υψηλή νοημοσύνη σου, τον αλτρουϊσμό σου, την καθαρότητα των θετικών συναισθημάτων σου, την κεκοσμημένη με πολλές ηθικές αρετές προσωπικότητά του.
Υπήρξες τίμιος, ειλικρινής, κοινωνικός, φιλάνθρωπος και αληθινός χριστιανός. Σε αγάπησαν πολλοί και σε θεώρησαν φίλο τους γνήσιο και αληθινό. Σε αγάπησα κι εγώ. Κοντά σου ένιωθα μια σιγουριά, μια υπερηφάνεια και ένα δέος ανερμήνευτο να πλημμυρίζει την ύπαρξή μου. Αν ξεχώριζα μια από τις αρετές σου, τούτη την ιερή ώρα του αποχωρισμού, θα έλεγα ότι αυτή θα ήταν η ειλικρίνειά σου. Υπήρξες αγνός, άδολος, φιλαλήθης και ευθύς στους τρόπους και στη συμπεριφορά σου. Ο λόγος σου ήταν «άλατι ηρτημένος».
Μισούσες την υποκρισία. Δεν φόρεσες ποτέ προσωπείον. Αυτό που η κοινωνική σου δράση έδειχνε, αυτό ήσουν. Δεν εκμεταλλεύθηκες καταστάσεις, τις θέσεις που επάξια κατείχες, για να πλουτίσεις, αν και ο κακός δαίμονας του παράνομου πλούτου πολλές φορές έκρουσε τη θύρα της αγνής ψυχής σου. Ήθελες πάντα να σε επιβραβεύει και όχι να σε μαστιγώνει η συνείδησή σου. Αυτά όλα τα αντλώ από γεγονότα πού ο ίδιος μου διηγήθηκες. Έζησες ως εργάτης του πνεύματος και ως κοινωνικός λειτουργός με ανιδιοτέλεια. Ήσουν άνθρωπος ανιδιοτελής, αφιλοκερδής, μη αποβλέπων σε ίδιον κέρδος και όφελος. Μεγάλη η αρετή αυτή.
Η αρετή αυτή γέμιζε καθημερινά με θείον έλαιον τον λύχνο της ψυχής σου. Αυτός ο λύχνος φώτιζε την πορεία σου και σε οδηγούσε σε λιμάνια γαλήνης και ευτυχίας. Είμαι βέβαιος ότι ο ίδιος αυτός λύχνος, ο ελληνορθόδοξος λύχνος, που διέλυε τα σκότη της επίγειας ζωής σου, θα φωτίζει αιωνίως την αγία ζωή σου στα ουράνια σκηνώματα, όπου σήμερα αυλίζεται η αγαθή ψυχή σου. Φεύγεις σήμερα από κοντά μας, όχι όμως και από τη σκέψη μας.
Να είσαι βέβαιος ότι δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ. Άνθρωποι σαν και εσένα, πολίτες τίμιοι και πιστοί χριστιανοί, επιδιαμένουν εις τους αιώνες ως παραδείγματα ζωής και δράσης των επιγιγνομένων. Όλοι εμείς, οι κυκλούντες το σεπτό σου σκήνωμα, προσευχόμαστε, όπως ο Κύριος της ζωής και του θανάτου σου χαρίσει πλούσια τα ελέη και τους οικτιρμούς του. Αιωνία η μνήμη σου!
(Αβδού, 8.6.2020)
Ο Γεώργιος Κρασανάκης είναι ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης