Όπως είναι γνωστό, με τις διατάξεις του ν. 5056/2023 και ειδικότερα του άρθρου 7 αυτού θεσπίστηκε η υποχρέωση διεξαγωγής, ανά δίμηνο, μια ειδικής – μη αποφασιστικού χαρακτήρα – συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου (ΔΣ), με σκοπό τον έλεγχο των πεπραγμένων της δημοτικής αρχής.
Η εν λόγω νέα διαδικασία στοχεύει στην ενίσχυση της λογοδοσίας και του δημόσιου ελέγχου επί των πεπραγμένων των αυτοδιοικητικών αρχών, επιδιώκοντας μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία να ενδυναμωθεί, από τη μία, η σχέση εμπιστοσύνης των πολιτών με την τοπική αυτοδιοίκηση και τα όργανα της και να αναδειχθούν, από την άλλη, ο ρόλος και οι πρωτοβουλίες αυτών (βλ. Αιτιολογική Έκθεση σχεδίου νόμου 5056/2023).
Ως τέτοια λοιπόν, έρχεται – όχι να αντικαταστήσει αλλά – να λειτουργήσει συμπληρωματικά με την διαδικασία του ετήσιου απολογισμού πεπραγμένων της δημοτικής αρχής σε ό,τι αφορά την οικονομική κατάσταση, τη διοίκηση του Δήμου και την εφαρμογή του προγράμματος δημοτικής δράσης, η οποία έχει νομοθετηθεί και εφαρμόζεται ήδη από το 2006 με το ν. 3463 (άρθρο 217).
Η πρώτη εφαρμογή αυτού του νέου θεσμού κατά την τρέχουσα δημοτική θητεία προβλέπεται να λάβει χώρα σε κάθε Δήμο το αργότερο έως το τέλος Φεβρουαρίου, ενώ έως το τέλος του έτους προβλέπεται συνολικά η διεξαγωγή έξι (6) ειδικών συνεδριάσεων λογοδοσίας, μία ανά δίμηνο (δηλ. Ιανουάριο-Φεβρουάριο, Μάρτιο-Απρίλιο, Μάιο-Ιούνιο, ΙούλιοΑύγουστο, Σεπτέμβριο – Οκτώβριο, Νοέμβριο – Δεκέμβριο).
Στην εν λόγω ειδική συνεδρίαση του ΔΣ η οποία είναι δημόσια, μπορούν να συζητηθούν έως δέκα (10) θέματα τα οποία τίθενται από τους δημοτικούς συμβούλους και επιπλέον έως δύο (2) θέματα τα οποία τίθενται από τους προέδρους συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων καθώς και τους προέδρους δημοτικών κοινοτήτων, και τα οποία οφείλουν να απαντηθούν από εκπρόσωπο/ους της δημοτικής αρχής. Εφόσον ο αριθμός των θεμάτων που έχουν υποβληθεί προς συζήτηση από τους δημοτικούς συμβούλους ξεπερνάει τα δέκα (10) θέματα στο σύνολο τους, τότε διενεργείται δημόσια κλήρωση από το προεδρείο για να επιλεγούν τα θέματα που πρόκειται να συζητηθούν και τα οποία εγγράφονται στην ημερήσια διάταξη.
Επισημαίνεται πως κατά τη διάρκεια της ως άνω συνεδρίασης, η παρουσία του Δημάρχου, του αρμόδιου αντιδημάρχου, του εντεταλμένου συμβούλου ή του προέδρου νομικού προσώπου είναι υποχρεωτική, εφόσον έχει εγγραφεί θέμα της αρμοδιότητάς τους στην ημερήσια διάταξη, ενώ στην περίπτωση όπου ο Δήμαρχος κωλύεται ή αδυνατεί να παρευρεθεί, τότε μπορεί να ορίσει είτε τον αρμόδιο είτε άλλον αντιδήμαρχο ή εντεταλμένο σύμβουλο για να συμμετάσχει στη συζήτηση του εν λόγω θέματος.
Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, ότι στην εν λόγω ειδική συνεδρίαση απαγορεύεται, εκ του νόμου, η λήψη αποφάσεων και ως εκ τούτου δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις σχετικά με την τήρηση των κανόνων της απαρτίας του οργάνου, ενώ σε αυτή δεν επιτρέπεται και η συζήτηση οποιουδήποτε άλλου θέματος πλην αυτών που έχουν εγγραφεί στην ημερήσια διάταξη, από τον Πρόεδρο του Δ.Σ., προς συζήτηση.
Από την άλλη, προβλέπεται για τις εν λόγω συνεδριάσεις τόσο η τήρηση πρακτικών όσο και η αποζημίωση για τα μέλη του ΔΣ που συμμετέχουν σε αυτές, πλην αυτών που λαμβάνουν αντιμισθία.
Σε ότι αφορά τον τρόπο διεξαγωγής της, η ειδική συνεδρίαση λογοδοσίας, λόγω και του ιδιαίτερου χαρακτήρα της, προβλέπεται να λαμβάνει χώρα δια ζώσης, ωστόσο στην περίπτωση που ορισμένα μέλη του δημοτικού συμβουλίου αδυνατούν να παρευρίσκονται σε αυτήν με φυσική παρουσία, τότε η διεξαγωγή της δύναται να λαμβάνει χώρα ταυτόχρονα δια ζώσης και με τηλεδιάσκεψη για εκείνα τα μέλη του ΔΣ που δεν μπορούν να συμμετέχουν με φυσική παρουσία.
Εν κατακλείδι, μπορεί να ειπωθεί πως η θέσπιση της ειδικής συνεδρίασης λογοδοσίας της δημοτικής αρχής αποτελεί ένα – καταρχήν θετικό – μέτρο που επιδιώκει να καλύψει το κενό λογοδοσίας και δημόσιου ελέγχου που υπήρχε τα περασμένα χρόνια στο σύστημα της τοπικής αυτοδιοίκησης μέσα από ένα νέο συστηματικό πλαίσιο ελέγχου και ανάδειξης των πεπραγμένων της διοίκησης σε τοπικό επίπεδο.
Η εν λόγω διαδικασία – παρά τις όποιες ελλείψεις μπορεί να εντοπίζονται όπως π.χ. η μη πρόβλεψη για τη δυνατότητα από πλευράς πολιτών να θέτουν θέματα προς συζήτηση ή για την προτεραιοποίηση των θεμάτων που θέτει προς συζήτηση η μειοψηφία – μπορεί, εφόσον υπάρξει σωστή και συνεπής εφαρμογή του από πλευράς αιρετών οργάνων των Δήμων, να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες που θα συμβάλουν στην εμπέδωση μιας νέας κουλτούρας στην τοπική αυτοδιοίκηση που θα προάγει επί της ουσίας το δημόσιο έλεγχο και τη λογοδοσία και θα επιδιώκει τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα σε όλα τα επίπεδα της διοικητικής δράσης και της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο.
*Ο Δρ. Γαβριήλ Α. Κουρής είναι Διοικητικός Επιστήμων, Σύμβουλος Οργάνωσης και Διοίκησης ΟΤΑ