Με προσφυγή στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης, η Ομοσπονδία Επαγγελματικών Βιοτεχνών και Εμπόρων Ηρακλείου, το Εργατικό Κέντρο Ηρακλείου, ο Εμπορικός Σύλλογος Ηρακλείου και η Ομοσπονδία Εμπορικών Συλλόγων Κρήτης ζητούν την ακύρωση της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου για την αύξηση των δημοτικών τελών κατά 42,8 και 50%, που έχουν προκαλέσει οριζόντια αγανάκτηση στην τοπική κοινωνία.
Στην προσφυγή των κορυφαίων τοπικών φορέων τεκμηριώνεται ότι οι λόγοι ακύρωσης συνοπτικά αφορούν την παραβίαση της αρχής της ανταποδοτικότητας και την αναιτιολόγητη διόγκωση του προϋπολογισμού, τη δυσαναλογία που διακρίνει τον προϋπολογισμό του Δήμου Ηρακλείου, σε σχέση με άλλος όμοιους σε μέγεθος και πληθυσμό Δήμους.
Επίσης, οι τοπικοί φορείς υπογραμμίζουν ότι η αύξηση των δημοτικών τελών δρομολογήθηκε με ευθύνη της Δημοτικής Αρχής, χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένη οικονομοτεχνική και τεχνική μελέτη, που έπρεπε να συνοδεύει τη σχετική εισήγηση.
Ακόμα, κάνουν λόγο για παράνομη δέσμευση της επόμενης Δημοτικής Αρχής, για απαξίωση της υπηρεσίας Καθαριότητας και κακή διαχείριση του δημοτικού στόλου απορριμματοφόρων.
Παράλληλα, διαπιστώνουν την πλημμελή διαδικασία, λόγω παράλειψης διαβούλευσης πριν τη λήψη της απόφασης και εσφαλμένης επίκλησης των διατάξεων του νόμου, που συνολικά οδηγούν σε ελλιπή και εσφαλμένη αιτιολογία, αλλά και σε έλλειψη νομιμότητας.
Όπως ξεκαθαρίζουν οι φορείς που προσφεύγουν, «με την επίμαχη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, δεν τεκμηριώθηκε επαρκώς ο τρόπος υπολογισμού των νέων τελών, ενώ δεν αποδείχθηκε ότι οι αυξήσεις ήταν αναγκαίες και αναλογικές.
Σύμφωνα με την αρχή της ανταποδοτικότητας, τα ανταποδοτικά τέλη επιτρέπεται να αυξάνονται μόνο όταν υπάρχει πραγματικό και υφιστάμενο έλλειμμα της υπηρεσίας Καθαριότητας. Στην περίπτωση του Δήμου Ηρακλείου, ο ισολογισμός του Δήμου είναι θετικός και δεν προκύπτει κανένα έλλειμμα της υπηρεσίας Καθαριότητας.
Επιπλέον, με την εισήγηση και το αιτιολογικό της απόφασης δεν τεκμηριώνεται ανάγκη αύξησης από 43% έως και 515% σε ορισμένες κατηγορίες. Επομένως, η αύξηση αντίκειται στο άρθρο 1 παρ. 4 Ν. 25/1975, στην αρχή της ανταποδοτικότητας και η απόφαση είναι ακυρωτέα.
Ακόμα, όπως τονίζεται στην προσφυγή, στην απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου γίνεται επίκληση της νομοθεσίας περί της χρήσης του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους Καθαριότητας και Φωτισμού και ότι οι Δήμοι μπορούν να χρησιμοποιούν έσοδα από ανταποδοτικά και πάσης φύσεως τέλη και δικαιώματα για την κάλυψη άλλων αναγκών τους, συμπεριλαμβανομένης της ισοσκέλισης ανταποδοτικών υπηρεσιών τους, κατά την κατάρτιση ή αναμόρφωση του προϋπολογισμού τους.
Η απόφαση της οικονομικής επιτροπής και η σχετική απόφαση τεχνικού προγράμματος, όπου απαιτείται, αποτελούν δεσμευτική εισήγηση για την κατάρτιση ή αναμόρφωση του προϋπολογισμού, η οποία εγκρίνεται υποχρεωτικά από το οικείο Δημοτικό Συμβούλιο.
Ωστόσο, στην προκειμένη περίπτωση, το άρθρο αυτό δεν μπορεί να εφαρμοστεί, διότι απαιτεί την ύπαρξη πραγματικού ελλείμματος, το οποίο πρέπει να εξισορροπηθεί.
Στον Δήμο Ηρακλείου δεν υπάρχει έλλειμμα, η αύξηση που γίνεται για τον ισοσκελισμό του προϋπολογισμού αφορά μελλοντικό κόστος, επομένως δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις εφαρμογής.
Ομοίως, η επίκληση του αρ. 15 του ν. 4915/2022 είναι νομικά αβάσιμη, αφού στον Δήμο Ηρακλείου δεν υπάρχει έλλειμα, ούτε αδυναμία κάλυψης λειτουργικών ή επενδυτικών αναγκών των υπηρεσιών ανταποδοτικού χαρακτήρα, δεν υπάρχει πραγματική μεταβολή του κόστους της υπηρεσίας, ούτε αδυναμία ισοσκέλισης του προϋπολογισμού, παρά μόνο εξαιτίας της πρόβλεψης ανάθεσης της υπηρεσίας Καθαριότητας σε ιδιώτη· συνεπώς, δεν υπάρχει η απαραίτητη τεκμηρίωση για την επίκληση του άρθρου αυτού.
Οι επικαλούμενες διατάξεις των άρθρων 30 (Ν. 4917/2022) & 15 παρ. 1-2 (Ν. 4915/2022) δεν μπορούν να εφαρμοστούν στη συγκεκριμένη περίπτωση και χρησιμοποιούνται καταχρηστικά. Δεν μπορούν να παρουσιάζουν τόσο μεγάλη αύξηση και σίγουρα δεν υπερισχύουν της αρχής της ανταποδοτικότητας.
Αναιτιολόγητη διόγκωση του προϋπολογισμού
Με την προσβαλλόμενη απόφαση πραγματοποιείται μία αναιτιολόγητη διόγκωση προϋπολογισμού από 22,8 εκ. σε 34,4 εκ. σε 1 έτος.
Οι δαπάνες καθαριότητας, τα προηγούμενα έτη ήταν για το 2021: 15 εκ €, για το 2022: 20 εκ. €, για το 2023: 20 εκ. €, για το 2024: 23 εκ. €, για το 2025: 24 εκ. με αδιάθετο ποσό 1.800.000 €. Για το 2026 προϋπολογίζονται 34.400.000 €, δηλαδή αύξηση 12.200.000 €, χωρίς να υπάρχει ανάλογη τεκμηρίωση.
Πρόκειται για υπερκοστολόγηση των δαπανών Καθαριότητας, που οφείλονται αποκλειστικά στην πρόβλεψη ανάθεσης της υπηρεσίας σε ιδιώτη.
Η κανονιστική απόφαση των δημοτικών τελών, για να είναι επαρκώς αιτιολογημένη, έπρεπε να συνοδεύεται από οικονομοτεχνική μελέτη, αναλυτική κοστολόγηση, ανάλυση αναγκών, σύγκριση με προηγούμενα έτη και εξήγηση πού οφείλεται η τεράστια αύξηση 12.200.000 €. Η έλλειψη των παραπάνω συνιστά παράβαση ουσιώδους τύπου κατά τη λήψη της απόφασης.
Μεγάλη δυσαναλογία στα τέλη ανάμεσα στο Ηράκλειο και την Πάτρα
Αναφορικά με τις προβλέψεις του προϋπολογισμού και συγκρίνοντας αυτές με άλλους μεγάλους Δήμους της χώρας, διαπιστώνεται μεγάλη δυσαναλογία. Στον Δήμο Πατρέων, ο προϋπολογισμός Καθαριότητας είναι 36 εκ. € με μισθοδοσία: 12,3 εκ. €. Διαθέτει διπλάσιο προσωπικό από Ηράκλειο, δεν έχει αναθέσει σε ιδιώτη σχετική σύμβαση αποκομιδής και τα τέλη είναι 1,00 €/τ.μ.
Αντίστοιχα, στον Δήμο Ηρακλείου, ο προϋπολογισμός του 2026 είναι 34,4 εκ. €, η μισθοδοσία: 6,3 εκ. και η αμοιβή του ιδιώτη 10,4 εκ. €. Δηλαδή με λιγότερο προσωπικό και με ιδιώτη ανόδοχο για την Καθαριότητα τα τέλη 1,50 €/τ.μ. Σύμφωνα με την πάγια, τέτοια δυσαναλογία καθιστά τα τέλη παράνομα.
Απαξιωτική στο προσωπικό της υπηρεσίας Καθαριότητας η Δημοτική Αρχή
Ειδικότερα, ως προς το θέμα του προσωπικού και της υπηρεσίας Καθαριότητας, στο σύνολό της στην προσφυγή, τονίζεται ότι η Δημοτική Αρχή λειτούργησε απαξιωτικά.
Υποστηρίζει ότι δεν προσέρχονται εργαζόμενοι στην Καθαριότητα, λόγω του χαμηλού μισθού, ενώ το προσωπικό έχει πραγματικές αποδοχές που κυμαίνονται από 900-1.150 € (με νυχτερινά) και την καλύτερη ΣΣΕ στην Ελλάδα.
Επιπλέον, σύμφωνα με το νέο ΟΕΥ, υπάρχει η δυνατότητα πρόσληψης 301 μόνιμων εργαζομένων, οι προσλήψεις δε προσωπικού που αφορούν ανταποδοτικές υπηρεσίες εγκρίνονται από το ΥΓΙΕΣ.
Ωστόσο, ο Δήμος Ηρακλείου δεν κατέθεσε σχετικό αίτημα, ούτε εξάντλησε οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική λύση, προτού καταφύγει στην ανάθεση σε ιδιώτη εργολάβο Καθαριότητας.
Η στάση αυτή της Δημοτικής Αρχής, και συγκεκριμένα η απαξίωση του προσωπικού και της υπηρεσίας, η εγκατάλειψη του Δήμου και της Καθαριότητας ήταν στρατηγικό σχέδιο για την προετοιμασία της τοπικής κοινωνίας για την ιδιωτικοποίηση της υπηρεσίας Καθαριότητας, συμπεριφορά καταχρηστική, αντιδεοντολογική και επιλήψιμη.
Περαιτέρω η ανάθεση της αποκομιδής των απορριμμάτων σε ιδιώτη ελλοχεύει τον κίνδυνο απαξίωσης του δημοτικού στόλου, καθώς πρακτικά θα μείνει χωρίς αντικείμενο. Αν ο στόλος των οχημάτων ακινητοποιηθεί, ουσιαστικά αχρηστεύεται κι έτσι η περιουσία δεκάδων εκατομμυρίων απαξιώνεται.
Αυτός είναι άλλος ένας λόγος που η ανάθεση της σύμβασης αποκομιδής σε ιδιώτη αποτελεί κακοδιαχείριση της δημόσιας περιουσίας.
Περαιτέρω, η πρόβλεψη ανάθεσης της αποκομιδής απορριμμάτων σε ιδιώτη εργολάβο με πολυετή σύμβαση, αποτελεί παράνομη δέσμευση της επόμενης Δημοτικής Αρχής, που θα προκύψει από τις δημοτικές εκλογές του 2028.
Οι αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου δεν μπορούν να δεσμεύουν υπέρμετρα μελλοντικές αρχές (άρθρο 102 Συντάγματος), ούτε να βασίζονται σε μελλοντικό κόστος (ΣτΕ 1821/2019), ούτε να προκαταλαμβάνουν ανάθεση υπηρεσιών.
Με την προσβαλλόμενη απόφαση προβλέπεται αύξηση των τελών, χωρίς να υπάρχει ήδη κόστος από ανάθεση της υπηρεσίας. Η σύμβαση με ιδιώτη, που θα αναλάβει 6 μήνες μετά την έναρξη αύξησης των τελών, αποτελεί καταχρηστική πρόβλεψη».