Με τη βούλα του ΚΑΣ εγκρίθηκε το ερευνητικό πρόγραμμα της αποκατάστασης και της επαναχρήσης του μνημείου των Νεωρίων, που ανοίγει τον δρόμο για τη διοργάνωση εκδηλώσεων και την ανάπτυξη δραστηριοτήτων στο ιστορικό μνημείο.
«Οι προτεινόμενες επεμβάσεις στο μνημειακό σύνολο των Νεωρίων επαναπροσδιορίζουν το ρόλο του στο αστικό περιβάλλον, αποκαθιστούν την ιστορικότητα του χώρου, τον μνημειακό χαρακτήρα του και τη σχέση του εμβληματικού συγκροτήματος με τη θάλασσα» δήλωσε από το Ηράκλειο χθες η υπουργός Πολιτισμού κ. Μενδώνη, τονίζοντας ότι «το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού προχωρεί στην αποκατάσταση, την ανάδειξη και τη λειτουργική ένταξη των Νεωρίων με τα συνοδευτικά τους κτήρια, στο μνημειακό σύνολο του ενετικού λιμένα του Ηρακλείου και στην καθημερινή ζωή της πόλης».
Όπως είναι γνωστό, στο πλαίσιο Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού με το Πολυτεχνείο Κρήτης, εκπονήθηκε ερευνητικό πρόγραμμα (το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το ΥΠΠΟΑ) με στόχο την ιστορική και τεχνολογική τεκμηρίωση των μελετών ωρίμανσης των έργων, αποκατάστασης κι επανάχρησης των Δυτικών και Ανατολικών Νεωρίων, στο Ηράκλειο. Σύμφωνα με την υπουργό Πολιτισμού, «στόχος μας είναι η προστασία και διάσωση των Νεωρίων, αλλά συγχρόνως η ανάδειξη και αξιοποίησή τους με νέες, συμβατές πολιτιστικές χρήσεις.
Βασική αρχή των προτεινόμενων επεμβάσεων αποτελεί η διατήρηση του αποτυπώματος του χρόνου ως προς την αυθεντικότητα του μνημειακού κελύφους, έχοντας ως άξονες τη διατήρηση του ενιαίου χαρακτήρα του συγκροτήματος και κάθε χώρου ξεχωριστά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο πετυχαίνουμε να διατηρήσουμε τη φυσιογνωμία και την αυθεντικότητα του συγκροτήματος, να αξιοποιήσουμε αναπτυξιακά έναν δυναμικό πολιτιστικό πόρο και να αναδείξουμε τον ιστορικό χαρακτήρα του ενετικού λιμανιού σε συνδυασμό με το φρούριο του Κούλε».
Αντικείμενο του ερευνητικού προγράμματος, το οποίο έλαβε τη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, είναι η αποτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης, της σεισμικής συμπεριφοράς των επιμέρους κτηρίων του συγκροτήματος των Νεωρίων -Δυτικά και Ανατολικά Νεώρια, Δυτική Αποθήκη, Αποθήκη Άλατος και Δεξαμενή Τζάνε- η αντιμετώπιση των προβλημάτων που παρουσιάζουν, καθώς και η ένταξη νέων χρήσεων σε αυτά.
Η ερευνητική ομάδα, που εκπόνησε το πρόγραμμα, αποτελείται από καθηγητές του Πολυτεχνείου Κρήτης, από ερευνητές και άλλων ελληνικών ΑΕΙ, καθώς και του Πανεπιστημίου Ca’ Foscari της Βενετίας.
Πώς θα προχωρήσει η λειτουργική επανασύνδεση του μνημείου με την πόλη
Βάσει των αποτελεσμάτων του ερευνητικού προγράμματος οι δρομολογούμενες χρήσεις του μνημείου θα είναι οι εξής:
-Η Δυτική αποθήκη, η οποία προτείνεται να στεγάσει σημείο ενημέρωσης επισκεπτών, βρίσκεται σε ιδιαιτέρως κακή κατάσταση και κρίνεται πρόσφορη η διατήρηση μόνο του ισογείου.
-Στα Δυτικά Νεώρια, οι επεμβάσεις που έχουν γίνει έχουν αντιμετωπίσει τα βασικά δομικά προβλήματα του συγκροτήματος. Τα Δυτικά Νεώρια θα επαναχρησιμοποιηθούν ως εκθεσιακοί χώροι με βασική θεματική τη ναυπηγική τέχνη.
-Στην Αποθήκη Άλατος, η οποία θα στεγάσει περιοδικές εκθέσεις και εκδηλώσεις, προβλέπεται η κατασκευή αναβατορίου για χρήση ΑμεΑ. Τόσο η Αποθήκη, όσο και η Δεξαμενή Τζάνε, στην οποία θα φιλοξενείται έκθεση με θέμα τα δημόσια έργα της Βενετοκρατίας, δεν αντιμετωπίζουν σοβαρά δομικά προβλήματα.
-Τα Ανατολικά Νεώρια διατηρούνται σε αρκετά καλή κατάσταση, παρά την κατά τόπους διάβρωση λόγω του θαλάσσιου περιβάλλοντος του μνημείου και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Τα Ανατολικά Νεώρια πρόκειται να στεγάσουν υπαίθριες πολιτιστικές δραστηριότητες.
Ως προς τον περιβάλλοντα χώρο των μνημείων, προτείνεται η ενοποίηση και αξιοποίησή του προς όφελος του κοινού, αποκαθιστώντας τη διάσπαση της συνοχής του ιστορικού συνόλου, απομακρύνοντας οχλούσες χρήσεις και αποκαθιστώντας την ασφαλή πρόσβαση των πεζών. Η ήπια προσέγγιση ως προς τις προτεινόμενες χρήσεις, με την ένταξη απλής μορφής κατασκευών εντός των θόλων, επιτρέπει τη διατήρηση και προστασία των ιστορικών κατασκευών.
Οι θέσεις στα υψηλότερα σημεία στα Δυτικά Νεώρια και επί της Αποθήκης Άλατος, αλλά και το δώμα της Δεξαμενής Τζάνε προβλέπονται ως χώροι ανάπαυσης των επισκεπτών. Η πρόταση ανάδειξης του μνημειακού κτηριακού συγκροτήματος προβλέπει εξωτερικό και εσωτερικό φωτισμό.
Σύσκεψη στην Περιφέρεια
Το απόγευμα η υπουργός Πολιτισμού συμμετείχε σε σύσκεψη στην Περιφέρεια Κρήτης, όπου συζητήθηκε όλο το πλαίσιο της συνεργασίας των δύο πλευρών. Από την πλευρά του ο κ. Αρναουτάκης σημείωσε πως «έχουμε κάνει πάρα πολλές προγραμματικές συμβάσεις προς όφελος της ανάπτυξης του πολιτισμού στο νησί μας».
Υπογράμμισε δε πως από την πλευρά της Περιφέρειας Κρήτης «διεκδικούμε σημαντικούς πόρους για την επόμενη επταετία από τον τομέα του των περιφερειακών προγραμμάτων και των τομεακών προγραμμάτων και θέλουμε να προχωρήσει η ολοκλήρωση μελετών ώστε να είμαστε πανέτοιμοι ενόψει της νέας προγραμματικής περιόδου».
Ο ίδιος αναφέρθηκε στη χθεσινή περιοδεία στην περιοχή του Δήμου Αρχανών Αστερουσίων για σημαντικά έργα τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη, καθώς και τη συνάντηση με το Δήμο Ηρακλείου στη διάρκεια σύσκεψης στην Περιφέρεια Κρήτης με την οποία ολοκληρώθηκε η επίσκεψη της Υπουργού Πολιτισμού. Στη σύσκεψη αυτή συζητήθηκαν θέματα για τα τείχη, τα οποία είναι ενταγμένα στο περιφερειακό πρόγραμμα και θα ξεμπλοκάρουν, όπως τόνισε ο Σταύρος Αρναουτάκης.
Ο περιφερειάρχης Κρήτης αναφέρθηκε ακόμα στα σχέδια βιώσιμης αστικής ανάπτυξης που περιλαμβάνουν όλους τους δήμους των πρωτευουσών, των τεσσάρων περιφερειακών ενοτήτων (Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο, Άγιος Νικόλαος) με σημαντικά έργα τα οποία προτείνονται μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2023. Τα ειδικά έργα στο Οροπέδιο Λασιθίου, τη μελέτη του Αγίου Μηνά και τις πρωτοβουλίες για ωρίμανση σειράς μελετών για έργα στήριξης του πολιτισμού.