Μεγάλη συζήτηση έχει ξεκινήσει γύρω από τη δέσμη μέτρων για τη βία των ανηλίκων που ανακοίνωσε τη Δευτέρα (05/05) η κυβέρνηση.
Ένα από τα θέματα που έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την δημόσια συζήτηση είναι η πρωτοβουλία της κυβέρνησης να εισάγει τον όρο «υποχρεωτική κοινωνική εργασία στο σχολείο για τους μαθητές που εκφοβίζουν» ως μέτρο για την καταπολέμηση της βίας στα σχολεία.
«Δεν είμαστε υπέρ αυτού του όρου που αφορά την προσέγγιση της καταπολέμησης της βίας. Δεν μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί ο καταναγκαστικός χαρακτήρας μιας θεραπευτικής ενέργειας και παρέμβασης» ανέφερε στην «Π» η Αντωνία Κατσάρη πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου του Περιφερειακού Τμήματος Κρήτης του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος, σχετικά με τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση. Επίσης, όπως επισήμανε η κα Κατσάρη, είναι λάθος ακόμα και η διατύπωση του όρου “υποχρεωτική κοινωνική εργασία στο σχολείο” σε αντιδιαστολή με τον όρο “κοινωφελής εργασία” που αποτελεί αναμορφωτικό μέτρο και εποπτεύεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Δικαιοσύνης.
Η “κοινωνική εργασία” είναι διακριτικά επιστημονικός κλάδος με συγκεκριμένα πρωτόκολλα που ακολουθούνται για την επίλυση των συγκρούσεων στο σχολικό περιβάλλον, ανάπτυξη κανονισμών, συζητήσεων στην τάξη και παρεμβάσεων σε ατομικό επίπεδο τόσο στην περίπτωση του παιδιού που ασκεί που ασκεί εκφοβισμό όσο και στην περίπτωση του παιδιού-θύματος. Ταυτόχρονα παρεμβάσεις πραγματοποιούνται και στο οικογενειακό περιβάλλον.
Σε ότι αφορά τώρα συγκεκριμένα το μέτρο της υποχρεωτικής κοινωφελούς εργασίας στο σχολικό περιβάλλον η κα Κατσάρη αναφέρει το εξής: «Είναι σαν να “εγκλωβίζουμε” το παιδί – δράστη στο σχολικό πλαίσιο να παρέχει υπηρεσίες ως μέτρο αναμόρφωσης, υπονομεύοντας τις διαδικασίες αξιολόγησης και ψυχοκοινωνικής εκτίμησης για τις αιτίες ανάπτυξης αυτής της παραβατικής συμπεριφοράς. Επομένως απομακρύνομαστε από ένα σχολείο που παρέχει οριζόντια εξατομικευμένα και ομαδικά προγράμματα πρόληψης και παρέμβασης. Όμως δεν μπορεί να πηγαίνει έτσι».
«Είναι τελείως διαφορετικό να θέλουμε να εντάξουμε το παιδί σε συγκεκριμένες ομάδες οι οποίες υφίστανται μέσα στο σχολείο και έχουν ένα εθελοντικό χαρακτήρα και μέσω αυτού να μπορέσουμε να καλλιεργήσουμε κι άλλες δεξιότητες του παιδιού» εξηγεί η κα Κατσάρη.
«Μέσα από αυτό τον τρόπο μπορούμε να δείξουμε στο παιδί και άλλες πτυχές της προσωπικότητάς του και αυτό να το απομακρύνει από την καθεαυτή παραβατική πράξη και συνήθεια. Το παιδί χρειάζεται να αναπτύξει άλλα δίκτυα, γιατί η βία πολλές φορές έχει να κάνει και με τα δίκτυα με τα οποία συναναστρέφονται τα παιδιά» συμπληρώνει η κα Κατσάρη.
Η κοινωφελής εργασία συνήθως εφαρμόζεται σε ενήλικες με παραβατική ποινή και αντί της ποινής την εφαρμόζουμε στην κοινότητα.
«Δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό στους εφήβους» λέει κατηγορηματικά η κα Κατσάρη και το αιτιολογεί ως εξής: «Μια παραβατική συμπεριφορά δεν μπορεί να είναι ποινικοποιημένη σε τέτοιο βαθμό. Είναι σαν να βάζουμε τον έφηβο στην διαδικασία όπου” το να προσφέρεις σημαίνει τελικά ότι υποχρεωτικά θα το κάνεις επειδή κάποιος στο επιβάλλει”. Και επί της ουσίας θα το κάνεις για το φαίνεσθαι, για να δείξεις ότι “είμαι το καλό παιδί”. Συνεχίζοντας έτσι αν θέλετε την κουλτούρα της «ενοχής», χωρίς να εφαρμόζουμε κάποια σύγχρονη παιδαγωγική και εντέλει δείχνοντάς του ότι δεν έχουμε και καμία διάθεση να το καταλάβουμε».
«Είναι σαν λέμε στο παιδί ότι επειδή έσπασες το γυάλινο βάζο στο σπίτι επί μία εβδομάδα θα καθαρίζεις. Πρέπει όμως να το μάθεις πώς διαχειριζόμαστε το γυάλινο βάζο. Στην προέκτασή του πως διαχειριζόμαστε τα αρνητικά συναισθήματα και τι συνέπειες μπορεί να επιφέρει μια παραβατική συμπεριφορά στον ίδιο ή στους άλλους».
Η μεγάλη εικόνα και το μεγάλο πρόβλημα σύμφωνα με την κα Κατσάρη είναι ότι το υπουργείο Παιδείας δεν έχει μπει στην νοοτροπία της ολιστικής προσέγγισης και παρέμβασης.
«Όλα αυτά είναι πασαλείμματα και δεν θα βοηθήσουν. Θεωρώ ότι θα διογκώσουν το πρόβλημα. Θέλει μια άλλη γενικότερη εκπαίδευση της εκπαιδευτικής κοινότητας και των εφήβων» λέει χαρακτηριστικά η κα Κατσάρη.
Σημαντικό κομμάτι του προβλήματος και δείγμα ακριβώς ότι δεν υπάρχει μια ολιστική προσέγγιση είναι ο αριθμός των κοινωνικών λειτουργών που υπάρχουν στα σχολεία.
Είναι ενδεικτικό όπως μας λέει η κα Κατσάρη, ότι κάθε κοινωνικός λειτουργός έχει στη δικαιοδοσία του πέντε σχολεία και πηγαίνει μία φορά την φορά την εβδομάδα σε κάθε σχολείο. Η ίδια δε έχει χρειαστεί να συνδράμει σε σχολική μονάδα ως ειδικός (όντας σε άλλη υπηρεσία) επειδή δεν υπήρχε την συγκεκριμένη μέρα συνάδελφος της να παρέμβει.
Ο Σύνδεσμος Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας υποστηρίζει πως απαιτείται μια σταθερή παρουσία κοινωνικών λειτουργών σε κάθε σχολική μονάδα, οργάνωση και στελέχωση των κοινωνικών υπηρεσιών στην κοινότητα και εφαρμογή του νόμου 2447/1996 ο οποίος αναφέρει την δημιουργία Κοινωνικής Υπηρεσίας μέσα στα Πρωτοδικεία.