Την ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος για τον εντοπισμό και αποκατάσταση των διαρροών στο δίκτυο ύδρευσης είχε σαν στόχο το ερευνητικό έργο ΕΠΙΡΡΟΗ που ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Interreg V-A Ελλάδα-Κύπρος 2014-2020 και διήρκησε δύο χρόνια.
Στο πρόγραμμα συμμετείχαν το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου στη Λεμεσό, η Υδατοπρομήθεια Λεμεσού (ΔΕΥΑ Λεμεσού), το Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών του ΙΤΕ και η ΔΕΥΑ Χερσονήσου.
Οι διαρροές στο δίκτυο ύδρευσης είναι ένα θέμα που απασχολεί όλους τους οργανισμούς ύδρευσης. Οφείλονται στην παλαιότητα του δικτύου, στην πλημμελή εφαρμογή των τεχνικών προδιαγραφών κατά την εγκατάσταση του δικτύου, στην αυξημένη πίεση που αναπτύσσεται στα δίκτυα και οδηγεί σε αστοχία του αγωγού αλλά ακόμα και σε άλλους παράγοντες, όπως σεισμούς.
Υπολογίζεται ότι οι απώλειες νερού από διαρροές στο υπόγειο δίκτυο ύδρευσης είναι περίπου 15% με 30% της συνολικής ποσότητας που εισέρχεται στο σύστημα. Συνεπώς, οικονομικοί και περιβαλλοντικοί λόγοι επιβάλλουν τον εντοπισμό των διαρροών και ελαχιστοποίηση των απωλειών.
Με το έργο ΕΠΙΡΡΟΗ που πραγματοποιήθηκε σε δύο πιλοτικές περιοχές, μία στη Λεμεσό και μία στον Δήμο Χερσονήσου (οικισμός Μοχού), τοποθετήθηκαν αισθητήρες εντοπισμού διαρροών νερού. Οι αισθητήρες που τοποθετήθηκαν στο δίκτυο ύδρευσης όταν ανιχνεύουν τα ακουστικά σήματα που προκαλούνται όταν το νερό διαρρέει από τον αγωγό τα μεταδίδουν στο κέντρο ελέγχου.
Στο κέντρο ελέγχου τα ακουστικά σήματα από γειτονικούς αισθητήρες που έχουν τοποθετηθεί σε απόσταση 50 έως 100 μέτρων (η απόσταση εξαρτάται από το υλικό κατασκευής των αγωγών) συσχετίζονται και προσδιορίζεται το ακριβές σημείο της διαρροής του νερού. Το προσωπικό της ΔΕΥΑ ενημερώνεται και στην συνέχεια η βλάβη αποκαθίσταται.
Στον Μοχό τοποθετήθηκαν 70 αισθητήρες και καλύπτουν/ελέγχουν ένα δίκτυο μήκους περίπου 5 χλμ. Δεν είναι αναγκαίο οι αισθητήρες να είναι μόνιμα εγκαταστημένοι.
Μπορεί να τοποθετηθούν σε μία περιοχή και σε ένα μήνα θα έχουν καταγράψει τις υπάρχουσες διαρροές νερού.
Στη συνέχεια μπορούν να τοποθετηθούν σε άλλα σημεία του δικτύου και με αυτόν τον τρόπο σιγά – σιγά να ελεγχθεί όλο το δίκτυο.
Υπεύθυνος για τη ΔΕΥΑΧ σε αυτό το έργο ήταν ο Μανόλης Κοσμαδάκης, τεχνικός διευθυντής της Επιχείρησης.
«Έξυπνοι» χάρτες
Βασικό κομμάτι του έργου ήταν το Σύστημα Γεωγραφικών Πληροφοριών (Geographic information system) που αναπτύχθηκε για την πιλοτική περιοχή το οποίο έχει «έξυπνους» χάρτες για το σύνολο του δικτύου ύδρευσης (αγωγοί, βάνες, υδρόμετρα, κατανάλωση νερού κλπ.) καθώς και άλλες πληροφορίες για την περιοχή (κτήρια, οικοδομικά τετράγωνα, οδικό δίκτυο κλπ.). Με αυτό το εργαλείο μια ΔΕΥΑ μπορεί να παρακολουθεί το δίκτυο ύδρευσης, να εντοπίζει το ακριβές σημείο της διαρροής, να κάνει υποθετικές αναλύσεις για τη ροή του νερού, να σχεδιάζει τη συντήρηση του και την επέκτασή του.
Όπως είπε στην «Π» ο κ. Πουλίκος Πραστάκος, διευθυντής Ερευνών και υπεύθυνος του προγράμματος στο ΙΤΕ, η ανάπτυξη τέτοιων συστημάτων είναι εφικτή σε όλες τις ΔΕΥΑ της Κρήτης και η χρήση του οδηγεί σε καλύτερη οργάνωση του οργανισμού με κερδισμένους τελικά τους καταναλωτές.
Το ΙΤΕ επιπλέον ανέπτυξε και μία πρότυπη εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας (Augmented reality) που επιτρέπει στους χρήστες να «βλέπουν» από την κάμερα του κινητού τους μία περιοχή και πάνω στην περιοχή να παρουσιάζεται το υπόγειο δίκτυο ύδρευσης.
Η εφαρμογή χρησιμοποιεί τα δεδομένα του Συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών και επιτρέπει στους μηχανικούς των ΔΕΥΑ να «βλέπουν» τη δομή του δικτύου ύδρευσης στο πεδίο και τους εργάτες αποκατάστασης των διαρροών να βρίσκουν εύκολα το σημείο που έχει εντοπιστεί η διαρροή και να την επιδιορθώνουν. Ο Θάνος Λούπας του ΙΤΕ ήταν υπεύθυνος για την ανάπτυξη της εφαρμογής.
Η συνεργασία των ΔΕΥΑ με τα ακαδημαϊκά /ερευνητικά ιδρύματα θα συνεχιστεί και στο μέλλον, καθώς είναι ωφέλιμη και για τους δύο. Στις μεν ΔΕΥΑ επιτρέπει εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού και τεχνογνωσίας παρέχοντάς τους έργα υποδομής αναγκαία για την καλύτερη λειτουργία τους και μεταφέρει τεχνογνωσία από τους ερευνητικούς φορείς στις υπηρεσίες ύδρευσης, χρήσιμη για τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών.
Στους ερευνητικούς φορείς δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί η τεχνογνωσία τους σε πραγματικά προβλήματα και να συλλέξουν δεδομένα για άλλες αναλύσεις. Ήδη έχει υποβληθεί νέα πρόταση για χρηματοδότηση στο πρόγραμμα Interreg. Η πρόταση εστιάζεται σε θέματα διαρροών και ανάλυσης των πιέσεων σε διάφορα σημεία του δικτύου ώστε να αποφεύγονται διαρροές. Στην πρόταση συμμετέχουν οι αρχικοί τέσσερις εταίροι και επιπλέον η ΔΕΥΑ Ηρακλείου και η Υδατοπρομήθεια Λευκωσίας.