Στα Φιλίσια Πεδιάδος, το γνωστό χωριό του Δήμου Αρχανών Αστερουσίων μεταφέρεται κατά κάποιο τρόπο η σκυτάλη των θρησκευτικών εορτασμών στην ενδοχώρα του Ηρακλείου από το μεγάλο πανηγύρι της Αγίας Μαρίνας. Επίκεντρο είναι ο ναός της Αγίας Μακρίνας, της οποίας η μνήμη τιμάται στις 19 Ιουλίου. Οι εορτασμοί όμως ξεκινούν ήδη από την προπαραμονή, στις 17 Ιουλίου, ανήμερα της Αγίας Μαρίνας.
Μικρασιάτισσα στην καταγωγή η Αγία Μακρίνα, από την Καππαδοκία συγκεκριμένα, γι’αυτό και διαχρονικά την τιμούν ιδιαίτερα οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, πολλοί από τους οποίους στην περιφέρεια του Ηρακλείου εγκαταστάθηκαν σε χωριά της Πεδιάδας και του ανατολικού Μονοφατσίου. Καθόλου τυχαίο λοιπόν ότι η εκκλησία της χτίστηκε από τους κατά πλειοψηφία Καππαδόκες πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στα Φιλίσια.
Στο χωριό και ιδίως στην εκκλησία συγκεντρώνονται πολλοί πιστοί τόσο στις 17 όσο κυρίως στις 18 Ιουλίου, παραμονή της γιορτής, οπότε και τελείται πανηγυρικός εσπερινός. Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν λίγα χρόνια, το 2017, για χάρη της πανηγυρίζουσας εκκλησίας είχε μεταφερθεί λείψανο της Αγίας Μακρίνας από τη Μονή Γρηγορίου του Αγίου Όρους. Ιδανικός προορισμός το προσκύνημα στα Φιλίσια για όσους θέλουν μια απογευματινή βόλτα εκτός Ηρακλείου.
Βίντεο από τον εσπερινό της Αγίας Μακρίνας το 2023
Η Αγία ή πιο σωστά Οσία Μακρίνα ήταν μεγαλύτερη αδελφή δύο κορυφαίων Ιεραρχών, του Μεγάλου Βασιλείου και του Γρηγορίου Νύσσης, που αγιοποιήθηκε από την Εκκλησία για τον ενάρετο βίο της. Η μνήμη της τιμάται στις 19 Ιουλίου. Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσες φέρουν το όνομα Μακρίνα.
Η Μακρίνα γεννήθηκε περί το 327 στην Καισάρεια της Καππαδοκίας (σημερινό Καϊσερί της Τουρκίας) και ήταν κόρη του Βασιλείου του Γέροντος και της Εμμέλειας, τους οποίους η Εκκλησία ανακήρυξε επίσης αγίους. Σε ηλικία 12 ετών, η πολύ όμορφη Μακρίνα αρραβωνιάστηκε ένα σώφρονα, πλούσιο και ελεήμονα άνδρα, ο οποίος πέθανε προτού τελεστεί ο γάμος τους.
Έκτοτε δεν θέλησε να συνάψει νέα σχέση και αφοσιώθηκε στην ανατροφή των μικρότερων παιδιών της οικογένειάς της, στα οποία άσκησε βαθύτατη επίδραση, ιδίως επί του Μεγάλου Βασιλείου και του Γρηγορίου του Νύσσης.
Μετά την ενηλικίωσή τους, η Μακρίνα εγκαταστάθηκε στον Πόντο, παρά τον ποταμό Ίρη, όπου δημιούργησε ένα κοινόβιο («Φροντιστήριον») μαζί με τη μητέρα της και τις πρώην υπηρέτριές της και επιδόθηκε στη μελέτη της Γραφής και της θεολογικής γραμματείας, με αποτέλεσμα να αποκτήσει σπουδαία θεολογική μόρφωση.
Η Μακρίνα παρέδωσε το πνεύμα της το 379, αφού ψέλλισε μία μακρά προσευχή. Πληροφορίες για τη ζωή της Οσίας Μακρίνας μας δίνει ο αδελφός της Γρηγόριος ο Νύσσης στα έργα του «Βίος» και «Λόγος περί ψυχής και αναστάσεως».