Συνήθως, όταν ακούμε τις λέξεις υπόγειο, υπόγα σκεφτόμαστε κάτι σκοτεινό, ενδεχομένως λίγο… λούμπεν και κάτι ελαφρώς μίζερο και στενάχωρο.
Αυτές οι σκέψεις σίγουρα δεν ισχύουν για την «Υπόγα», τον χώρο που βρίσκεται στην Έβανς στο κέντρο του Ηρακλείου.
Η «Υπόγα» είναι πολύβουο μελίσσι, ένας χώρος όπου πολλοί άνθρωποι με μεγάλη γκάμα ενδιαφερόντων έχουν βρει στέγη εκεί, κάνουν πρόβες, παρουσιάζουν τις καλλιτεχνικές (και όχι μόνο) προτάσεις τους και ζυμώνονται μεταξύ τους.
Ο Μιχάλης Αλεξάκης, κινηματογραφιστής και σκηνοθέτης, είναι ο άνθρωπος που «τρέχει» όλο αυτό το εγχείρημα και μιλάει στο Patris.gr για το πώς ξεκίνησε όλη αυτή η διαδικασία, τη φιλοσοφία του project και τι μορφή έχει πάρει.
Να τα πάρουμε με την σειρά;
Ο Μιχάλης το 2019 ήταν σε αναζήτηση χώρου εργασίας, όταν βρέθηκε μπροστά του αυτός ο χώρος και δεν είχε στο μυαλό εξαρχής να του δώσει μια τέτοια μορφή.
Η πρώτη που είδε τον χώρο και είπε στον Μιχάλη «ρε συ έχεις πολύ χώρο εδώ, μήπως να έρθουμε να κάνουμε πρόβες;», ήταν η Ελεάννα Παπανικολοπούλου από το φωνητικό σύνολο παραδοσιακής μουσικής «Τσουγκράνες», αφηγείται ο Μιχάλης για το πώς ξεκίνησαν όλα.
«Της χρωστάω ένα ευχαριστώ» σχολιάζει ο Μιχάλης.
Από εκεί και πέρα, όταν πια ήρθαν οι «Τσουγκράνες» και άρχισαν να κάνουν τις πρόβες τους, το νέο μαθεύτηκε και άλλες ομάδες ενδιαφέρθηκαν να χρησιμοποιήσουν τον χώρο.
Πριν γίνει η «Υπόγα» όπως την ξέρουμε σήμερα, στέγαζε την Θεατρική Σκηνή Ηρακλείου του Μάνου Μανιά.
Η «Υπόγα» λειτουργεί με ένα καθεστώς αυτοδιαχείρισης. Τι σημαίνει αυτό; Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν τον χώρο διαθέτουν κλειδί του χώρου και βέβαια φροντίζουν ώστε ο χώρος να παραμένει καθαρός και όπως πρέπει για τους επόμενους.
«Κινούμαστε σε ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης, αλληλεγγύης και σεβασμού. Δεν έχει υπάρξει ποτέ κανένα “παρατράγουδο”» είναι το σχόλιο του Μιχάλη για τις αξίες και την φιλοσοφία που διαπερνούν τον χώρο.
«Σίγουρα δεν θα ανεχτώ να γίνουν ακροδεξιά και φασιστικά δρώμενα εδώ μέσα, όπως επίσης δεν επιτρέπονται οι σεξιστικές, μισογυνιστικές συμπεριφορές στο χώρο», προσθέτει ο Μιχάλης.
Το θετικό στοιχείο όπως εξηγεί ο Μιχάλης είναι ότι από μόνος του ο χώρος ουσιαστικά “πετάει έξω” όσους δεν μοιράζονται τις αξίες που τον διαπνέουν και τον ενστερνίζονται όλοι οι άνθρωποι που τον λειτουργούν.
Σε ότι αφορά συγκεκριμένα τα μουσικά δρώμενα, η φιλοσοφία της «Υπόγας» είναι πολύ συγκεκριμένα και «αυστηρή»:
«Τα κριτήρια αρχικά είναι δύο: Να μου αρέσει εμένα η μουσική που θα παίξει και έχω ευρεία γκάμα ακουσμάτων. Ο κόσμος να έρθει εδώ να ακούσει μουσική, γι’ αυτό δεν πουλάμε αλκοόλ. Δεν είναι ο τυπικός συναυλιακός χώρος. Έχουμε σεβασμό προς τον καλλιτέχνη που παίζει. Η είσοδος που υπάρχει είναι αποκλειστικά για να πληρωθούν οι μουσικοί. Κρατάω πολύ μικρό το αντίτιμο που παίρνει ο χώρος, ίσα – ίσα για να βγάζει τα έξοδά του και να συντηρείται» λέει σχετικά ο Μιχάλης.
Κομμάτι της φιλοσοφίας και της κουλτούρας της «Υπόγας» είναι όπως μας λέει ο Μιχάλης αλλά και αυτό που συγκινεί τον ίδιο περισσότερο απ’ όλα είναι η ζύμωση που συμβαίνει ανάμεσα στον κόσμο που μπαίνει στον χώρο. «Μπορεί να μπαίνουν διαφορετικές ομάδες στο χώρο, αλλά σιγά – σιγά υπάρχουν επαφές ανάμεσα σε αυτές τις ομάδες. Οπότε, διάφορα μέλη από την ομάδα του Παναγιώτη Καπιζιώνη θα συμπράξουν με τις Τσουγκράνες, κάποια μέλη από τις Τσουγκράνες θα συμπράξουν με τους Γιαβάς Γιαβάς κ.ο.κ.».
Τι είδους δραστηριότητες συμβαίνουν μέσα στην «Υπόγα»;
«Οτιδήποτε επιτρέπουν οι υποδομές του χώρου. Έχουμε μαθήματα μουσικής, ζωγραφικής και χορού, μαθήματα yoga, έχουμε μουσική προπαιδεία για παιδιά, στο χώρο επίσης γίνονται bazaar, παρουσιάσεις βιβλίων, προβολές ταινιών, πάρτι». Εδώ, αξίζει να σημειωθεί ότι όλες οι δραστηριότητες είναι ελεύθερα προσβάσιμες στον κόσμο να τις παρακολουθήσει, αρκεί βέβαια να υπάρχει σεβασμός στους κανόνες του χώρου.
Ο Μιχάλης προχώρησε σε μια σημαντική ανακαίνιση του χώρου το 2022, ακριβώς για να μπορέσει να φιλοξενήσει μεγαλύτερη ποικιλία δραστηριοτήτων. Η ανακαίνιση είχε βέβαια και τον χαρακτήρα της πρακτικής και αισθητικής αναβάθμισης του χώρου.
Ρωτήσαμε τον Μιχάλη να μας πει μία ξεχωριστή, δυνατή στιγμή που έχει βιώσει ο ίδιος μέσα στον χώρο… Δυσκολεύτηκε, όπως είναι αναμενόμενο… Αλλά τελικά διάλεξε δύο έντονες στιγμές.
Η πρώτη ανάμνηση ήταν το πρώτο μεγάλο πάρτι που διοργάνωσε «Υπόγα», χωρίς είσοδο: «Ο κόσμος διψούσε για μια τέτοια κατάσταση, ο χώρος γέμισε, ο κόσμος γούσταρε και δεν υπήρξε κανένα παρατράγουδο» θυμάται ο Μιχάλης.
Και η δεύτερη ανάμνηση που ξεχωρίζει ήταν τις πρώτες φορές που έκαναν πρόβες στον χώρο οι Γιαβάς Γιαβάς «και πώς αυτό μετεξελίσσεται ή σε γλέντι ή σε μυσταγωγία. Και αυτό πλέον συμβαίνει κάθε φορά».
Επί προσωπικού…
Όταν πια η κουβέντα μας με τον Μιχάλη χαλάρωσε, μας περιέγραψε πιο αναλυτικά, πώς βλέπει ο ίδιος την «Υπόγα»: «Ο χώρος εκπροσωπεί τον τρόπο που σκέφτομαι και αντιμετωπίζω τον κόσμο: Με ανοιχτότητα, την αποδοχή του διαφορετικού, με τον αστερίσκο ότι δεν δέχομαι ακροδεξιές και φασιστικές νοοτροπίες. Όλα τα άλλα είναι δεκτά. Με ενδιαφέρει να υπάρχει ένας χώρος με φθηνό αντίτιμο για να μπορούν να εκφράζονται διάφορες ομάδες και συλλογικότητες αλλά και μεμονωμένα άτομα».
Μάλιστα, όπως μας λέει είναι πολλές φορές που του ζητάνε τον χώρο και μεμονωμένα άτομα για να κάνουν πρόβα, γιατί για παράδειγμα το όργανο που παίζουν μπορεί να ενοχλεί στο διαμέρισμα που μένει.
Σαν κατακλείδα της συζήτησης μας, ο Μιχάλης λέει το εξής: «Εύχομαι να υπάρξουν άλλες 10 “Υπόγες” στο Ηράκλειο, να εκφράζεται ο κόσμος και να έχει χώρους να πειραματιστεί, να δουλέψει πάνω στην τέχνη του, χωρίς να χρειάζεται να σπαταλήσει πολλά χρήματα».