Προς εκπλήρωση των προγραμματικών ανακοινώσεων για τις πρώτες 100 μέρες της λειτουργίας της, τον Μάρτιο 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε και μια φιλόδοξη δέσμη μέτρων στον τομέα της άμυνας, με τίτλο: «Λευκή Βίβλο για την ευρωπαϊκή άμυνα — Ετοιμότητα με ορίζοντα το 2030» η οποία παρέχει χρηματοδοτικά εργαλεία στα κράτη μέλη της ΕΕ για την τόνωση των επενδύσεων σε αμυντικές ικανότητες.
Για να κατανοήσουμε τι είναι αυτή η νέα πρωτοβουλία, αλλά και πως μας επηρεάζει στην Κρήτη, το Europe Direct της Περιφέρειας Κρήτης ζήτησε τη βοήθεια του κ. Ηλία Λουκαΐτη, Μεταπτυχιακού φοιτητή στο Κολλέγιο της Ευρώπης, με εξειδίκευση σε θέματα άμυνας και ασφάλειας της Ε.Ε, απευθείας από την «καρδιά» των Βρυξελλών.
1. Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι της Λευκής Βίβλου για την Ευρωπαϊκή Άμυνα και του σχεδίου «ReArm Europe»;
Η Λευκή Βίβλος διαμορφώνει μια νέα προσέγγιση ως προς την Άμυνα, εντοπίζει επενδυτικές ανάγκες για το κλείσιμο κρίσιμων κενών σε επιχειρησιακές δυνατότητες και για την οικοδόμηση μιας δυνατής βιομηχανικής βάσης. Προσδιορίζει τα αναγκαία βήματα για να οικοδομηθεί περαιτέρω η Ευρωπαϊκή Άμυνα με το να:
-Παρέχει αδιαμφισβήτητη υποστήριξη στην Ουκρανία∙
-Κλείνει τα κενά επιχειρησιακών δυνατοτήτων των Ενόπλων Δυνάμεων των κρατών-
μελών (κ-μ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)∙
-Ενδυναμώνει την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία∙
-Προετοιμάζει την ΕΕ για τα πιο ακραία στρατιωτικά ενδεχόμενα∙
-Επαυξάνει την ασφάλεια μέσω συνεργασιών.
Το σχέδιο “Re-Arm Europe” είναι ένα φιλόδοξο πακέτο άμυνας, που παρέχει στα κ-μ οικονομικά εργαλεία, που θα καθοδηγήσουν μια αύξηση επενδύσεων σε αμυντικές δυνατότητες με νέα χρηματοοικονομικά μέσα. Το σχέδιο δομείται γύρω από τρεις άξονες δράσης:
Να κλείσουν επειγόντως κρίσιμα κενά δυνατοτήτων και να υποστηριχθεί η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, μέσω και της απλούστευσης της νομοθεσίας και της άμβλυνσης του διοικητικού φόρτου, ώστε η αμυντική βιομηχανία να μπορεί να παράγει στην απαιτούμενη ταχύτητα και όγκο∙
Να ετοιμαστεί η άμυνα του αύριο, μέσω της περαιτέρω εμβάθυνσης της κοινής αγοράς άμυνας και της επιτάχυνσης του μετασχηματισμού της άμυνας μέσω καινοτομιών αιχμής∙
Να διασφαλιστεί ετοιμότητα έως το 2030 για τα χειρότερα στρατιωτικά σενάρια, συμπεριλαμβανομένου μέσω του σχηματισμού αποθεμάτων, της διευκόλυνσης της μετακίνησης στρατευμάτων και υλικών εντός της Ένωσης
και συνεργασίας.
2. Πώς μπορεί μια πιο ενισχυμένη πολιτική στην άμυνα και την ασφάλεια στην ΕΕ να επηρεάσει την Κρήτη, δεδομένης της γεωστρατηγικής της θέσης και της ύπαρξης στρατιωτικών υποδομών στο νησί; Τα κενά επιχειρησιακών δυνατοτήτων που έχουν εντοπιστεί για να κλείσουν περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, υποδομές σχετιζόμενες με τη στρατιωτική κινητικότητα, προστασία συνόρων και σχηματισμό στρατηγικών αποθεμάτων, με
ανάλογη ετοιμότητα και από την αμυντική βιομηχανία.
Όλοι αυτοί οι τομείς ενσωματώνουν κρίσιμες ευκολίες διοικητικής μέριμνας, για την υποστήριξη των οποίων οι ήδη υφιστάμενες στρατιωτικές υποδομές της Κρήτης θα μπορούσαν να αποτελέσουν στέρεη βάση και επιταχυντή. Αυτό θα μπορούσε να αυξήσει τη γεωστρατηγική σημασία του νησιού και να συμβάλει στην ανάπτυξή του, μέσω της ενίσχυσης τομέων της τοπικής οικονομίας που συνδέονται με αυτές τις δραστηριότητες.
3. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναφέρει ότι οι πρόσθετοι πόροι για την ενίσχυση της άμυνας μπορούν να προέλθουν σε εθελοντική βάση από την πολιτική συνοχής. Πόσο ρεαλιστική είναι αυτή η επιλογή για την Κρήτη και ποιες θα μπορούσαν να είναι οι επιπτώσεις για την τοπική κοινωνία και ανάπτυξη;
Αυτό που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν μια αναθεώρηση της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ για την καλύτερη υποστήριξη όχι μόνο της Ασφάλειας και Άμυνας, αλλά επίσης της ανταγωνιστικότητας, της απανθρακοποίησης, των Ανατολικών συνόρων, της οικονομικά προσιτής στέγασης, της ανθεκτικότητας ως προς το νερό και την ενεργειακή μετάβαση.
Στόχος αυτής της πρωτοβουλίας είναι να κάνει την Πολιτική Συνοχής πιο αποτελεσματική, ενθαρρύνοντας τα κ-μ και τις Περιφέρειες να επενδύσουν στην Ευρωπαϊκές στρατηγικές προτεραιότητες.
Τα κ-μ θα κληθούν να επαναπρογραμματίσουν μέρος των πιστώσεων συνοχής της περιόδου 2021-2027 προς νέες επενδύσεις, στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αναθεώρησης της Πολιτικής Συνοχής, που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι με την ιδέα να υποστηριχθεί η αμυντική βιομηχανία και οι περιοχές στα Ανατολικά σύνορα της Ευρώπης, η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα επιτρέψει περισσότερο τα κ-μ να χρησιμοποιήσουν τις σημερινές πιστώσεις για τη Συνοχή για να οικοδομήσουν ανθεκτικές υποδομές που
θα ενισχύσουν τη στρατιωτική κινητικότητα. Επίσης, θα υποστηρίξει παραγωγικές δυνατότητες σε μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις του αμυντικού τομέα σε όλες τις Περιφέρειες της Ένωσης.
Αναφορικά με τη στρατιωτική κινητικότητα, επιτρέψτε μου να τονίσω ότι πρόκειται για θεμελιώδη αμυντική πολιτική της ΕΕ προς διευκόλυνση της μετακίνησης στρατευμάτων και υλικών, για την προστασία των Ευρωπαίων πολιτών και για την οικοδόμηση μιας πιο αποτελεσματικής και ενωμένης Ένωσης που να μπορεί να
αντιδρά.
Για την Κρήτη, η επιλογή να εξετάσει ανακατεύθυνση πιστώσεων από άλλους τομείς της Πολιτικής Συνοχής προς την Άμυνα και Ασφάλεια, είναι ρεαλιστική. Οι συνέπειες για το νησί θα μπορούσαν να είναι ωφέλιμες, αν οι αρμόδιες αρχές έχουν ένα ξεκάθαρο όραμα για αυτήν τη μετάβαση, βασισμένο στις τοπικές συνθήκες και
ανάγκες, αν σχεδιάσουν έγκαιρα και αν συνεργαστούν με την ΕΕ παραγωγικά και αποτελεσματικά. Συγκεκριμένοι τομείς της τοπικής οικονομίας ίσως ωφεληθούν περισσότερο από άλλους, αλλά σε κάθε περίπτωση οι συνολικές συνέπειες για την ανάπτυξη του νησιού θα μπορούσαν να είναι ουσιαστικά θετικές.
Με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που διατυπώνονται, εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών και δεν αντιπροσωπεύουν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνες γι’ αυτές.
