Το κοινοβούλιο του Ιράν αποφάσισε να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, ωστόσο το Ανώτατο Συμβούλιο Ασφαλείας της χώρας καλείται να λάβει την τελική απόφαση αναφορικά με το αν θα προβεί στο κλείσιμο αυτού του μεγάλης στρατηγικής σημασίας θαλάσσιας διόδου.
Την ίδια ώρα, οι χειρότεροι φόβοι στις παγκόσμιες αγορές μοιάζουν προς το παρόν να επιβεβαιώνονται, καθώς από τη θαλάσσια αυτή περιοχή διέρχεται το 20% της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Τι θα σημαίνει για την παγκόσμια οικονομία αν το Ιράν κλείσει τα Στενά του Ορμούζ
Όπως αναφέρει το Reuters, ήδη από την επίθεση και μόνο του Ισραήλ στο Ιράν οι τιμές του πετρελαίου Brent έχουν αυξηθεί κατά 10% σε πάνω από 77 δολάρια το βαρέλι. Ενώ οι δύο χώρες στοχεύουν την ενεργειακή υποδομή η μία της άλλης, μέχρι στιγμής δεν έχει σημειωθεί σημαντική διακοπή της θαλάσσιας δραστηριότητας στην περιοχή.
Ωστόσο, η απόφαση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να βομβαρδίσει τρεις από τις κύριες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής αλλάζει τα δεδομένα.
Το Ιράν, που έχει λίγα χαρτιά να παίξει, θα μπορούσε να ανταποδώσει χτυπώντας αμερικανικούς στόχους σε ολόκληρη την περιοχή, διαταράσσοντας τις ροές πετρελαίου.
Αν και μια τέτοια κίνηση θα οδηγούσε σχεδόν σίγουρα σε απότομη αύξηση των παγκόσμιων τιμών ενέργειας, η ιστορία και η τρέχουσα δυναμική της αγοράς υποδηλώνουν ότι οποιαδήποτε κίνηση θα ήταν πιθανώς λιγότερο επιζήμια από ό,τι φοβούνται οι επενδυτές.
Πώς μπορεί να κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ;
Το πρώτο ερώτημα που πρέπει να τεθεί είναι αν το Ιράν είναι πραγματικά ικανό να διαταράξει σοβαρά ή να μπλοκάρει το Στενό του Ορμούζ. Θα μπορούσε να επιχειρήσει να τοποθετήσει νάρκες σε όλο το μήκος του Στενού, το οποίο έχει πλάτος 55 χλμ. (34 μίλια) στο στενότερο σημείο του.
Ο στρατός της χώρας ή οι Φρουροί της Επανάστασης θα μπορούσαν επίσης να επιχειρήσουν να χτυπήσουν ή να καταλάβουν πλοία στον Κόλπο, μια μέθοδο που έχουν χρησιμοποιήσει σε αρκετές περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια.
Επιπλέον, ενώ το Ορμούζ δεν έχει ποτέ αποκλειστεί πλήρως, έχει διαταραχθεί αρκετές φορές. Η διακοπή της θαλάσσιας κυκλοφορίας στον Κόλπο από το Ιράν δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο, αλλά οποιαδήποτε απόπειρα θα αντιμετωπιζόταν πιθανώς με μια γρήγορη και ισχυρή αντίδραση από τον αμερικανικό ναυτικό, περιορίζοντας την πιθανότητα μιας παρατεταμένης διαταραχής στην προσφορά.
Τι δείχνει η ιστορία
Πράγματι, η ιστορία έχει δείξει ότι οι σοβαρές διαταραχές στην παγκόσμια προσφορά πετρελαίου τείνουν να είναι βραχύβιες. Η εισβολή του Ιράκ στο γειτονικό Κουβέιτ τον Αύγουστο του 1991 προκάλεσε διπλασιασμό της τιμής του αργού πετρελαίου Brent στα 40 δολάρια το βαρέλι μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου.
Οι τιμές επανήλθαν στα προ της εισβολής επίπεδα μέχρι τον Ιανουάριο του 1992, όταν μια συμμαχία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ ξεκίνησε την επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου», η οποία οδήγησε στην απελευθέρωση του Κουβέιτ τον επόμενο μήνα.
Η έναρξη του δεύτερου πολέμου του Κόλπου μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου 2003 είχε ακόμη μικρότερη επίδραση. Η άνοδος κατά 46% που σημειώθηκε πριν από τον πόλεμο, μεταξύ Νοεμβρίου 2002 και Μαρτίου 2003, αντιστράφηκε γρήγορα τις ημέρες που προηγήθηκαν της έναρξης της στρατιωτικής εκστρατείας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Ομοίως, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 προκάλεσε απότομη άνοδο των τιμών του πετρελαίου στα 130 δολάρια το βαρέλι, αλλά οι τιμές επανήλθαν στα προ της εισβολής επίπεδα των 95 δολαρίων στα μέσα Αυγούστου.
Αυτές οι σχετικά γρήγορες αντιστροφές των αυξήσεων των τιμών του πετρελαίου οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό στην άφθονη διαθέσιμη εφεδρική παραγωγική ικανότητα εκείνη την εποχή και στο γεγονός ότι η ραγδαία αύξηση των τιμών του πετρελαίου περιόρισε τη ζήτηση, λέει ο Tamas Varga, αναλυτής της εταιρείας πετρελαίου PVM.
Οι παγκόσμιες αγορές πετρελαίου κλονίστηκαν επίσης κατά τη διάρκεια του αραβικού εμπάργκο πετρελαίου του 1973 και μετά την επανάσταση του 1979 στο Ιράν, όταν οι απεργίες στα πετρελαϊκά πεδία της χώρας διακόψαν σοβαρά την παραγωγή. Ωστόσο, αυτά τα γεγονότα δεν περιλάμβαναν τον αποκλεισμό του Ορμούζ και δεν προκάλεσαν άμεση στρατιωτική αντίδραση από τις ΗΠΑ.
Η εφεδρική ικανότητα σήμερα και η πιθανή αντίδραση των αγορών
Η τρέχουσα παγκόσμια αγορά πετρελαίου διαθέτει σίγουρα εφεδρική ικανότητα. Η OPEC+, μια συμμαχία χωρών παραγωγών, διαθέτει σήμερα περίπου 5,7 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα σε πλεονάζουσα ικανότητα, εκ των οποίων η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διαθέτουν 4,2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα.
Η ανησυχία σήμερα είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα του πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ μεταφέρεται μέσω του Στενού του Ορμούζ. Ωστόσο, οι δύο δυνάμεις του Κόλπου θα μπορούσαν να παρακάμψουν το στενό μέσω πετρελαιαγωγών.
Η Σαουδική Αραβία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο, με παραγωγή περίπου 9 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα, διαθέτει έναν αγωγό αργού πετρελαίου που εκτείνεται από το πετρελαϊκό κοίτασμα Abqaiq στην ακτή του Κόλπου στα ανατολικά έως την πόλη-λιμάνι Yanbu της Ερυθράς Θάλασσας στα δυτικά.
Ο αγωγός έχει χωρητικότητα 5 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα και κατάφερε να αυξήσει προσωρινά τη χωρητικότητά του κατά 2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα το 2019.
Τα ΗΑΕ, τα οποία παρήγαγαν 3,3 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου την ημέρα τον Απρίλιο, διαθέτουν αγωγό 1,5 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα που συνδέει τα χερσαία πετρελαϊκά τους κοιτάσματα με τον τερματικό σταθμό πετρελαίου της Φουτζάιρα, ανατολικά του Στενού του Ορμούζ.
Ωστόσο, αυτή η δυτική διαδρομή ενδέχεται να εκτεθεί σε επιθέσεις από τους υποστηριζόμενους από το Ιράν Χούθι στην Υεμένη, οι οποίοι έχουν διαταράξει σοβαρά τη ναυτιλία μέσω της Διώρυγας του Σουέζ τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, το Ιράκ, το Κουβέιτ και το Κατάρ δεν έχουν επί του παρόντος σαφείς εναλλακτικές λύσεις για το στενό.
Είναι πιθανό το Ιράν να επιλέξει να μην προβεί στο δραματικό βήμα του αποκλεισμού του Στενού του Ορμούζ, εν μέρει επειδή κάτι τέτοιο θα διαταράξει τις δικές του εξαγωγές πετρελαίου.
Η Τεχεράνη μπορεί επίσης να θεωρήσει οποιαδήποτε περαιτέρω κλιμάκωση άσκοπη, δεδομένης της εμπλοκής των ΗΠΑ, και αντίθετα να προσπαθήσει να υποβαθμίσει τη σημασία των αμερικανικών επιθέσεων και να επιστρέψει στις πυρηνικές διαπραγματεύσεις.
Εν τω μεταξύ, οι τρομαγμένες αγορές ενέργειας, φοβούμενες περαιτέρω κλιμάκωση, είναι πιθανό να ανταποκριθούν στις αμερικανικές επιθέσεις με απότομη άνοδο των τιμών του αργού πετρελαίου.
Αλλά ακόμη και στο σενάριο όπου τα Στενά του Ορμούζ θα αποκλειστούν, σενάριο που μοιάζει να γίνεται πραγματικότητα, η ιστορία δείχνει ότι οι αγορές δεν πρέπει να αναμένουν ότι η διαταραχή στην προσφορά θα είναι μακροχρόνια.
Πηγή: reader.gr