Κανείς δεν θα ήθελε να δουλεύει χωρίς να πληρώνεται ή, ακόμα χειρότερα, να πρέπει να πληρώνει για να βρίσκεται στη δουλειά.
Ωστόσο, στην Κίνα γίνεται όλο και πιο δημοφιλές μεταξύ νέων ανέργων το να πληρώνουν εταιρείες για να πηγαίνουν στα γραφεία τους και να… «υποδύονται» πως εργάζονται. Αυτή η τάση οδήγησε στη δημιουργία όλο και περισσότερων τέτοιων επιχειρήσεων.
Η εξέλιξη αυτή συνδέεται με την αδύναμη οικονομία και την δύσκολη αγορά εργασίας στην Κίνα, όπου η ανεργία στους νέους παραμένει σταθερά υψηλή, πάνω από 14%.
Με τις πραγματικές δουλειές να γίνονται όλο και πιο δυσεύρετες, αρκετοί νέοι προτιμούν να πληρώνουν για να πηγαίνουν σε ένα γραφείο παρά να μένουν απλώς στο σπίτι.
Ο Σούι Τζοου, 30 ετών, είχε μια αποτυχημένη επιχείρηση εστίασης το 2024. Τον Απρίλιο του 2025, άρχισε να πληρώνει 30 γιουάν (περίπου 4,20 δολάρια) ημερησίως για να πηγαίνει σε ένα «γραφείο-πρόβα» που διαχειρίζεται μια εταιρεία με το όνομα Pretend To Work Company, στην πόλη Ντονγκουάν, 114 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Χονγκ Κονγκ.
Εκεί συναντάει πέντε «συνεργάτες» που κάνουν το ίδιο.
«Νιώθω πολύ ευτυχισμένος», λέει στο BBC. «Είναι σαν να δουλεύουμε μαζί ως ομάδα».
Τέτοιου είδους επιχειρήσεις εμφανίζονται πλέον σε μεγάλες πόλεις της Κίνας, όπως στο Σενζέν, τη Σαγκάη, τη Ναντζίνγκ, την Ουχάν, το Τσενγκντού και το Κουνμίνγκ. Συχνά μοιάζουν με κανονικά γραφεία, εξοπλισμένα με υπολογιστές, σύνδεση στο ίντερνετ, αίθουσες συναντήσεων και χώρους για τσάι.
Οι συμμετέχοντες δεν κάθονται απλώς αδρανείς, αλλά χρησιμοποιούν τους υπολογιστές για να ψάξουν για δουλειές ή να δοκιμάσουν να ξεκινήσουν τις δικές τους επιχειρήσεις. Μερικές φορές, το ημερήσιο αντίτιμο, που κυμαίνεται συνήθως από 30 έως 50 γιουάν, περιλαμβάνει και μεσημεριανό, σνακ και ποτά.
Ο δρ Κρίστιαν Γιαο, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Victoria στη Νέα Ζηλανδία και ειδικός στην κινεζική οικονομία, εξηγεί:
«Το φαινόμενο του να παριστάνεις ότι δουλεύεις έχει γίνει πολύ συνηθισμένο. Εξαιτίας των οικονομικών αλλαγών και της απόστασης μεταξύ της εκπαίδευσης και της αγοράς εργασίας, οι νέοι χρειάζονται τέτοιους χώρους για να σκεφτούν τα επόμενα βήματά τους ή για να κάνουν διάφορες προσωρινές δουλειές.
Οι εταιρείες που προσφέρουν «γραφεία-πρόβα» αποτελούν μια από τις λύσεις αυτής της μεταβατικής περιόδου».
Ο Τζοου ανακάλυψε την εταιρεία Pretend To Work ενώ περιηγούνταν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και πίστεψε πως το περιβάλλον του γραφείου θα βελτίωνε την αυτοπειθαρχία του. Πλέον βρίσκεται εκεί πάνω από τρεις μήνες.
Οι συμμετέχοντες μπορούν να φτάνουν και να φεύγουν όποτε θέλουν, όμως ο Τζοου συνήθως πηγαίνει στο γραφείο μεταξύ 8 και 9 το πρωί, και μερικές φορές φεύγει μετά τις 11 το βράδυ, αφού πρώτα φύγει και ο διευθυντής.
Λέει πως οι υπόλοιποι εκεί έχουν γίνει φίλοι του. Όταν κάποιος ψάχνει για δουλειά, δουλεύουν όλοι σκληρά, αλλά όταν υπάρχει χρόνος, κουβεντιάζουν, αστειεύονται, παίζουν και συχνά τρώνε μαζί μετά τη δουλειά.
Δηλώνει πως απολαμβάνει αυτή την ομαδική ατμόσφαιρα και είναι πολύ πιο ευτυχισμένος απ’ ό,τι πριν μπει σε αυτή την κοινότητα.
H 23χρονη που πληρώνει για να κάνει την «πρακτική»της
Στη Σαγκάη, η 23χρονη Σιαόουεν Τανγκ νοίκιασε έναν χώρο σε αντίστοιχη εταιρεία για έναν μήνα νωρίτερα φέτος. Έχει αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο πέρυσι, αλλά δεν έχει βρει ακόμη πλήρη απασχόληση.
Το πανεπιστήμιό της έχει έναν άτυπο κανόνα που απαιτεί από τους φοιτητές να υπογράψουν σύμβαση εργασίας ή να προσκομίσουν απόδειξη πρακτικής άσκησης εντός ενός χρόνου από την αποφοίτησή τους, αλλιώς δεν λαμβάνουν το πτυχίο τους.
Η Τανγκ έστειλε στο πανεπιστήμιο φωτογραφίες από το γραφείο ως απόδειξη πρακτικής άσκησης. Στην πραγματικότητα, πληρωνόταν το ημερήσιο αντίτιμο και καθόταν εκεί γράφοντας διαδικτυακά μυθιστορήματα για να βγάλει λίγα χρήματα.
«Αν πρόκειται να κάνεις ψεύτικη πρακτική, τότε κάν’ το μέχρι το τέλος», λέει η ίδια.
Ο δρ Μπιάο Σιανγκ, διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Max Planck στη Γερμανία, αναφέρει πως η τάση στην Κίνα να «παριστάνουν ότι δουλεύουν» πηγάζει από ένα «αίσθημα απογοήτευσης και αδυναμίας» που προκαλεί η έλλειψη ευκαιριών για εργασία.
«Το να παριστάνεις πως δουλεύεις είναι ένα περίβλημα που οι νέοι δημιουργούν για τον εαυτό τους, κρατώντας μια μικρή απόσταση από την κυρίαρχη κοινωνία και δίνοντάς τους λίγη προσωπική ελευθερία».
Η εταιρεία-συνένοχος σε μια ήπια εξαπάτηση
Ο ιδιοκτήτης της εταιρείας Pretend To Work στην πόλη Ντονγκουάν είναι ο 30χρονος Φέιγου (ψευδώνυμο). «Αυτό που πουλάω δεν είναι μια θέση εργασίας, αλλά την αξιοπρέπεια του να μην είσαι ένας άχρηστος άνθρωπος», λέει.
Ο ίδιος έχει βρεθεί άνεργος στο παρελθόν, όταν η προηγούμενη επιχείρησή του στον τομέα του λιανεμπορίου αναγκάστηκε να κλείσει κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid. «Ήμουν πολύ καταθλιπτικός και λίγο αυτοκαταστροφικός», θυμάται. «Ήθελα να αλλάξω τα πράγματα, αλλά ήμουν ανήμπορος».
Τον Απρίλιο της φετινής χρονιάς άρχισε να διαφημίζει την Pretend To Work, και μέσα σε έναν μήνα όλες οι θέσεις εργασίας είχαν καλυφθεί. Οι ενδιαφερόμενοι νέοι πρέπει να υποβάλουν αίτηση για να γίνουν δεκτοί.
Ο Φέιγου λέει ότι το 40% των πελατών είναι πρόσφατοι απόφοιτοι πανεπιστημίου που έρχονται για να βγάλουν φωτογραφίες, ώστε να αποδείξουν την πρακτική τους άσκηση στους πρώην καθηγητές τους. Ένα μικρό ποσοστό έρχεται για να διαχειριστεί την πίεση που δέχεται από τους γονείς τους.
Το υπόλοιπο 60% αποτελείται από ελεύθερους επαγγελματίες, πολλοί από τους οποίους είναι ψηφιακοί νομάδες, όπως εργαζόμενοι σε μεγάλες εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου και συγγραφείς στο διαδίκτυο. Η μέση ηλικία τους είναι γύρω στα 30, με τον νεότερο να είναι 25 ετών.
Επίσημα, αυτοί οι εργαζόμενοι ονομάζονται «επαγγελματίες ευέλικτης απασχόλησης», μια κατηγορία που περιλαμβάνει επίσης οδηγούς ride-hailing και φορτηγατζήδες.
Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, ο Φέιγου αναφέρει ότι αμφιβάλλει κατά πόσο η επιχείρηση θα παραμείνει κερδοφόρα. Προτιμά, ωστόσο, να τη βλέπει περισσότερο ως κοινωνικό πείραμα.
«Χρησιμοποιεί ψέματα για να διατηρήσει την αξιοπρέπεια, αλλά επιτρέπει σε κάποιους ανθρώπους να βρουν την αλήθεια», λέει. «Αν απλώς βοηθάμε τους χρήστες να παρατείνουν τις υποκριτικές τους δεξιότητες, τότε γινόμαστε συνένοχοι σε μια ήπια εξαπάτηση. Μόνο βοηθώντας τους να μετατρέψουν τον ψεύτικο χώρο εργασίας σε μια πραγματική αφετηρία, αυτό το κοινωνικό πείραμα μπορεί να ανταποκριθεί αληθινά στις υποσχέσεις του».
Ο Τζόου περνάει τώρα τον περισσότερο χρόνο του βελτιώνοντας τις δεξιότητές του στην τεχνητή νοημοσύνη. Αναφέρει πως έχει παρατηρήσει ότι ορισμένες εταιρείες ζητούν επάρκεια στα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης κατά τις προσλήψεις. Γι’ αυτό πιστεύει ότι η απόκτηση τέτοιων δεξιοτήτων «θα του κάνει πιο εύκολη» την εύρεση μόνιμης εργασίας.