Λίγες ώρες πριν από την πολυαναμενόμενη ανακοίνωση του προέδρου Τραμπ για την επιβολή νέων δασμών στα ευρωπαϊκά προϊόντα, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε συναγερμό. Οι Βρυξέλλες προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο, να διατηρήσουν το κανάλι επικοινωνίας ανοιχτό και να περιορίσουν τη ζημιά, την ώρα που η αμερικανική πλευρά δείχνει αποφασισμένη να κλιμακώσει τον εμπορικό πόλεμο.
Η ώρα των αποφάσεων από τον Λευκό Οίκο
Εντός της ημέρας αναμένεται να δοθεί στη δημοσιότητα η επιστολή του Ντόναλντ Τραμπ προς τις Βρυξέλλες, στην οποία θα περιγράφεται η πρόθεση των Ηνωμένων Πολιτειών να επιβάλουν νέους δασμούς στις ευρωπαϊκές εισαγωγές. Όπως έχει ήδη προϊδεάσει ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος, τα νέα μέτρα μπορεί να φτάνουν έως και το 20% και να τεθούν σε ισχύ από την 1η Αυγούστου — με τον κατάλογο των προϊόντων να παραμένει ανοιχτός.
Ο Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει πως στο στόχαστρο μπαίνουν χώρες και μπλοκ που δεν έχουν υπογράψει διμερείς εμπορικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ. Και αυτή τη στιγμή, η Ευρώπη βρίσκεται πρώτη στη λίστα.
Βρυξέλλες: Ελπίδα για χρόνο, όχι για συμφωνία
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναζητά τρόπους αποσυμπίεσης της κατάστασης, εντείνοντας τις διαπραγματεύσεις με την Ουάσινγκτον. Ωστόσο, το κλίμα είναι βαρύ. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εμφανίστηκε ρεαλιστική αλλά κατηγορηματική: «Δεν είμαστε αφελείς. Ξέρουμε ότι οι σχέσεις μας με τις ΗΠΑ δεν θα είναι πια οι ίδιες».
Σύμφωνα με ευρωπαίους αξιωματούχους, το καλύτερο αποτέλεσμα που μπορεί πλέον να επιδιώξει η Ένωση είναι οι νέοι δασμοί να μην ξεπεράσουν το υφιστάμενο όριο του 10%. Οτιδήποτε παραπάνω θα σηματοδοτήσει μια νέα, επιθετικότερη φάση στον εμπορικό ανταγωνισμό, με πολλαπλές συνέπειες για τις επιχειρήσεις και τις αγορές.
Οι διαφωνίες εντός ΕΕ περιπλέκουν τη στρατηγική
Παράλληλα με τις επαφές με την Ουάσινγκτον, οι Βρυξέλλες έχουν να διαχειριστούν και τις εσωτερικές αντιθέσεις. Κράτη με ισχυρές εξαγωγικές επιδόσεις προς τις ΗΠΑ, όπως η Γερμανία, πιέζουν για πιο ευέλικτο χειρισμό ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα. Από την άλλη, η Γαλλία και χώρες της Νότιας Ευρώπης δεν αποκλείουν δυναμική αντίδραση και ενδεχόμενα αντίμετρα.
«Οι διαπραγματεύσεις είναι σύνθετες, όχι μόνο λόγω των απαιτήσεων της Ουάσινγκτον, αλλά και εξαιτίας των διαφορετικών εθνικών συμφερόντων εντός της ΕΕ», εξηγούν πηγές κοντά στη διαδικασία. Ο κίνδυνος ενός εσωτερικού ρήγματος, ενόψει της κρίσιμης ανακοίνωσης Τραμπ, είναι υπαρκτός.
Από τον προστατευτισμό στην κλιμάκωση – το σχέδιο Τραμπ
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ήδη επιβάλει βασικό δασμό 10% στα περισσότερα ευρωπαϊκά προϊόντα, ενώ σε ορισμένους τομείς —όπως αυτοκίνητα και αλουμίνιο— οι συντελεστές αγγίζουν το 25% και 50% αντίστοιχα. Η Ουάσινγκτον έχει επίσης εκδώσει προειδοποιήσεις για επιπλέον δασμούς σε γεωργικά, φαρμακευτικά και τεχνολογικά προϊόντα.
Η στρατηγική Τραμπ δεν παρουσιάζει πλέον στοιχεία διαπραγμάτευσης, αλλά μοιάζει με καθαρό οικονομικό εκβιασμό: είτε συνάπτετε εμπορική συμφωνία με τους όρους της Ουάσινγκτον είτε πληρώνετε το τίμημα.
Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία
Σύμφωνα με την Bank of America, τα κράτη-μέλη της ΕΕ αντιλαμβάνονται πλέον ότι το βασικό σενάριο στο τραπέζι είναι η παραμονή του δασμού στο 10%. Ως αντάλλαγμα, η ΕΕ ελπίζει σε στοχευμένες εξαιρέσεις, κυρίως για αυτοκίνητα και φάρμακα. Όμως, η συμφωνία –αν υπάρξει– δεν θα είναι «αμοιβαία επωφελής», αλλά μια προσπάθεια ελαχιστοποίησης των απωλειών.
Ο επίτροπος Οικονομικών, Βάλντις Ντομπρόβσκις, τόνισε ότι οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται εντατικά, και πως η αναβολή της τελικής απόφασης για την 1η Αυγούστου «δίνει λίγο ακόμη χρόνο, αλλά όχι περιθώρια για αυταπάτες».
Μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα
Η σημερινή ανακοίνωση του Τραμπ δεν είναι απλώς ένα ακόμη επεισόδιο στη μακρά ιστορία των διατλαντικών εντάσεων. Αντανακλά ένα βαθύτερο στρατηγικό ρήγμα και μετατοπίζει το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα σε νέα τροχιά, με άξονα τον μονομερή προστατευτισμό των ΗΠΑ.
Για την Ευρώπη, το στοίχημα δεν είναι απλώς η αποφυγή δασμών, αλλά η διατήρηση του διεθνούς ρόλου της σε έναν κόσμο όπου οι παλαιοί σύμμαχοι έχουν γίνει απρόβλεπτοι ανταγωνιστές.