Δύο εβδομάδες πριν μεταβεί στις ΗΠΑ για να συζητήσει ένα σχέδιο ειρήνης στη Γάζα, το οποίο υποστηρίζεται από τον Ντόναλντ Τραμπ, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, στάθηκε μπροστά στους ακροδεξιούς οπαδούς του σε έναν οικισμό στη Δυτική Όχθη και έκανε μια ξεκάθαρη δήλωση:
«Δεν θα υπάρξει παλαιστινιακό κράτος», είπε ο Μπενιαμίν Νετανιάχου. «Αυτός ο τόπος είναι δικός μας».
Λίγες μέρες αργότερα, σε ένα ξενοδοχείο στη Νέα Υόρκη, μαζί με τους στενότερους συνεργάτες του και Αμερικανούς διαμεσολαβητές, κοιτούσε ένα σχέδιο ειρήνης που κατέληγε στο αντίθετο ακριβώς: μια «αξιόπιστη πορεία» για τη δημιουργία μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους. «Η ουσία ήταν στο τέλος», ανέφερε ένα άτομο που ενημερώθηκε για τη συνάντηση. «Έμοιαζε με τελική προδοσία».
Το σχέδιο Τραμπ ήταν αποτέλεσμα πιέσεων από το Κατάρ, τη Σαουδική Αραβία και άλλες αραβικές και μουσουλμανικές χώρες, που εκμεταλλεύτηκαν την οργή του Αμερικανού προέδρου για την ισραηλινή επίθεση στις 9 Σεπτεμβρίου εναντίον των πολιτικών διαπραγματευτών της Χαμάς στη Ντόχα. Η προσπάθεια ενισχύθηκε και από την επιρροή του Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρού του Τραμπ και πρώην ειδικού απεσταλμένου για τη Μέση Ανατολή.
Στόχος των ΗΠΑ, όπως ανέφεραν συμμετέχοντες στις διαπραγματεύσεις, ήταν η απελευθέρωση των 48 Ισραηλινών ομήρων που κρατούνταν από τη Χαμάς, η λήξη του πολέμου στη Γάζα και η προώθηση μιας μεγάλης συμφιλίωσης μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας. Δύο Ισραηλινοί αξιωματούχοι τόνισαν ότι ο χρονισμός δεν ήταν τυχαίος: ο Τραμπ ήθελε να τελειώσει ο πόλεμος πριν την επέτειο των δύο ετών από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, γεγονός που πυροδότησε τη σύγκρουση.
Ένας πρώην Ισραηλινός διπλωμάτης εξήγησε ότι για τον Τραμπ οι όμηροι ήταν το «κλειδί που ανοίγει όλες τις πόρτες στη Μέση Ανατολή». Είχε συναντηθεί με απελευθερωμένους ομήρους, γνώριζε ονόματα και παρακολουθούσε την ανάρρωσή τους, μια προσωπική σύνδεση πολύ ισχυρότερη από αυτή του Νετανιάχου.
Το δίλημμα του Νετανιάχου
Για να απελευθερωθούν όλοι οι όμηροι ταυτόχρονα και να ξεκινήσει το σχέδιο Τραμπ για τη Μέση Ανατολή, ο Νετανιάχου έπρεπε να κάνει παραχωρήσεις και να αποδεχθεί ένα σχέδιο μετά τον πόλεμο. Αυτό ήταν απαραίτητο όχι μόνο για να πειστεί η Χαμάς, για την οποία οι όμηροι αποτελούν το μοναδικό μοχλό πίεσης, αλλά και για να ικανοποιηθούν οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στον Κόλπο, που είχαν ενοχληθεί από τη σκληρή στάση του Ισραήλ.
Το Κατάρ, που φιλοξενεί το πολιτικό γραφείο της Χαμάς, ήταν καθοριστικό για τις διαμεσολαβήσεις δύο ετών. Η ισραηλινή επίθεση στη Ντόχα, την ώρα που η Χαμάς εξετάζε ένα σχέδιο εκεχειρίας, εξόργισε τον Τραμπ.
Όταν ο Νετανιάχου επισκέφτηκε τον Λευκό Οίκο στις 29 Σεπτεμβρίου, ο Τραμπ του έδωσε ένα ακουστικό για να παρακολουθήσει ενώ ο Ισραηλινός πρωθυπουργός ζήτησε συγγνώμη από τον πρωθυπουργό του Κατάρ. Η επίθεση άνοιξε το δρόμο για την ειρηνευτική διαδικασία, όπως ανέφερε πρώην Αμερικανός αξιωματούχος. Οι προσπάθειες του Νετανιάχου να εξασθενήσει στοιχεία του 20-σέλιδου σχεδίου ειρήνης, ιδιαίτερα την αναφορά σε παλαιστινιακό κράτος, ήταν περιορισμένες, καθώς μια ομάδα Καταριανών βρισκόταν κοντά στον Λευκό Οίκο παρακολουθώντας κάθε λεπτομέρεια.
Το τελικό σχέδιο απέκλειε τη βίαιη εκδίωξη και επέτρεπε στους κατοίκους της Γάζας να φύγουν και να επιστρέψουν όποτε ήθελαν. Οι μαχητές της Χαμάς θα μπορούσαν να λάβουν αμνηστία εάν παρέδιδαν τα όπλα τους και συμφωνούσαν για «ειρηνική συνύπαρξη». Η Ισραηλινή κατοχή ή η επέκταση των οικισμών στη Γάζα ήταν απαγορευμένη, ενώ τα Ηνωμένα Έθνη θα επέστρεφαν για να τροφοδοτήσουν τους κατοίκους που υπέφεραν από τον αποκλεισμό.
Παράλληλα, η Χαμάς θα αποκλειόταν από την παλαιστινιακή διακυβέρνηση, οι μαχητές της θα αφοπλίζονταν και η Λωρίδα θα αποστρατιωτικοποιούνταν υπό διεθνή εποπτεία με προσωρινή διακυβέρνηση από διεθνή τεχνοκράτες υπό την προεδρία Τραμπ.
Ο Νετανιάχου, που αντιμετώπισε την πίεση τριών Αμερικανών προέδρων στο παρελθόν, βρέθηκε τώρα υπό ασφυκτική πίεση από τον Τραμπ, τον οποίο θεωρούσε «τον μεγαλύτερο φίλο του Ισραήλ στον Λευκό Οίκο». Η στάση του Τραμπ υπενθύμισε στον Νετανιάχου ότι, τελικά, τα συμφέροντα του Αμερικανού προέδρου προηγούνται πάντα.
Με πληροφορίες από Financial Times