Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο αναγκάζει την Ευρώπη να αντιμετωπίσει μια σημαντική ψηφιακή ευπάθεια: Οι ΗΠΑ «κρατούν έναν διακόπτη που σκοτώνει το διαδίκτυο της».
Καθώς η αμερικανική κυβέρνηση ανεβάζει τα στοιχήματα σε μια παρτίδα γεωπολιτικού πόκερ που ξεκίνησε όταν ο Τραμπ ξεκίνησε τον εμπορικό του πόλεμο, οι Ευρωπαίοι συνειδητοποιούν ότι η πολυετής υπερβολική εξάρτηση από μια χούφτα αμερικανικών τεχνολογικών κολοσσών έδωσε στην Ουάσινγκτον ένα χέρι νίκης.
Σύμφωνα με το Politico, το μοιραίο τρωτό σημείο είναι η σχεδόν ολοκληρωτική εξάρτηση της Ευρώπης από τους αμερικανικούς παρόχους cloud.
Η τεχνολογία στα χέρια των ΗΠΑ, τροφοδοτεί τα πάντα, από τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που στέλνουμε και τα βίντεο που μεταδίδουμε, μέχρι τη βιομηχανική επεξεργασία δεδομένων και τις κυβερνητικές επικοινωνίες.
Μόλις τρία αμερικανικά μεγαθήρια – η Amazon, η Microsoft και η Google – κατέχουν περισσότερα από τα δύο τρίτα της περιφερειακής αγοράς, θέτοντας την ηλεκτρονική ύπαρξη της Ευρώπης στα χέρια εταιρειών που συμφιλιώνονται με τον Αμερικανό πρόεδρο για να αποφύγουν τους επικείμενους κανονισμούς και τα πρόστιμα.
Τι σημαίνει η εξάρτηση του Cloud από τις ΗΠΑ
Τα «γεράκια» της κυριαρχίας στην Ευρώπη εκφράζουν εδώ και καιρό ανησυχίες ότι η εξάρτηση από το cloud σημαίνει ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες μπορούν να παρακολουθούν ευαίσθητα δεδομένα Ευρωπαίων που είναι αποθηκευμένα σε αμερικανικούς διακομιστές σε οποιαδήποτε τοποθεσία, χάρη στους αμερικανικούς νόμους.
Τώρα, σε έναν πολιτικό κύκλο που είδε τον πρόεδρο των ΗΠΑ να αλλάζει νόμους εν ριπή οφθαλμού και τον επικεφαλής εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου να χάνει την πρόσβαση στο ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο στη Microsoft, αφού του επιβλήθηκαν κυρώσεις από την Ουάσινγκτον (μετά από εντάλματα σύλληψης για κορυφαίους Ισραηλινούς αξιωματούχους), υπάρχουν πραγματικοί φόβοι ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογική τους κυριαρχία ως όπλο για να ασκήσουν επιρροή στο εξωτερικό.
Θα τραβήξει ο Τραμπ την πρίζα στις υπηρεσίες cloud στην Ευρώπη; «Δεν ξέρω. Αλλά δεν περίμενα ποτέ ότι οι ΗΠΑ θα απειλούσαν να πάρουν τη Γροιλανδία», δήλωσε ο Windbichler, διευθύνων σύμβουλος της αυστριακής εταιρείας cloud Anexia, «Είναι πιο τρελό από το να κλείσει το cloud».
Κίνδυνος για προσωπικά δεδομένα Ευρωπαίων πολιτών
Οι προειδοποιήσεις άρχισαν μερικούς μήνες αφότου ο Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο.
«Δεν είναι πλέον λογικό να υποθέτουμε ότι μπορούμε να βασιστούμε απόλυτα στον αμερικανό εταίρο μας. Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος όλα τα δεδομένα μας να χρησιμοποιηθούν από την αμερικανική διοίκηση ή οι υποδομές να καταστούν απρόσιτες από άλλες χώρες», δήλωσε ο Matthias Ecke, Γερμανός σοσιαλδημοκράτης νομοθέτης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε εκδήλωση τον Μάρτιο.
«Ο κίνδυνος ενός shutdown είναι το νέο παράδειγμα», δήλωσε στην ίδια εκδήλωση το αφεντικό του Γάλλου πρωταθλητή OVHcloud, Benjamin Revcolevschi. «Το cloud είναι σαν μια βρύση με νερό. Τι γίνεται αν κάποια στιγμή κλείσει η βρύση;»
Και ενώ η διακοπή των υπηρεσιών παραμένει ένα ακραίο σενάριο, οι αμερικανικοί τεχνολογικοί κολοσσοί δεν το απορρίπτουν πλέον ως πιθανότητα.
Η Microsoft δήλωσε τον Απρίλιο ότι η εταιρεία θα προσθέσει μια δεσμευτική ρήτρα στις συμβάσεις της με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για να τις διατηρήσει σε απευθείας σύνδεση και θα πολεμήσει τυχόν εντολές αναστολής στα δικαστήρια.
Ενώ ο πρόεδρος Μπραντ Σμιθ υποστήριξε ότι ο κίνδυνος να διατάξει η αμερικανική κυβέρνηση τις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας να σταματήσουν τις δραστηριότητές τους στην ΕΕ ήταν «εξαιρετικά απίθανος», παραδέχθηκε ότι αυτό ήταν «μια πραγματική ανησυχία των ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη». Η Microsoft παρουσίασε επίσης νέα χαρακτηριστικά αυτό το μήνα σε μια προσπάθεια να κατευνάσει τα ευρωπαϊκά νεύρα.
Η Amazon ανακοίνωσε μια νέα δομή διακυβέρνησης για τη λεγόμενη «κυρίαρχη προσφορά» της στην Ευρώπη για να διασφαλίσει «ανεξάρτητες και συνεχείς λειτουργίες» και να μετριάσει τις ανησυχίες. Η εταιρεία φέρεται να προετοίμασε το προσωπικό της για να απαντήσει σε ερωτήσεις πελατών σχετικά με διεθνείς απαγορεύσεις, δίνοντάς τους οδηγίες να πουν ότι «στη θεωρητική περίπτωση που τέτοιες κυρώσεις θα συνέβαιναν ποτέ, [η μονάδα cloud της Amazon] θα κάνει ό,τι είναι πρακτικά δυνατό για να παρέχει συνέχεια των υπηρεσιών».
Το backup plan της ΕΕ ύψους 300 δισεκατομμυρίων ευρώ
Η προσπάθεια της Ευρώπης να απομακρυνθεί από το αμερικανικό νέφος αντιμετωπίζει μια σκληρή πραγματικότητα: η άρση της αμερικανικής τεχνολογικής κυριαρχίας δεν θα είναι ούτε εύκολη ούτε φθηνή.
«Αν κοιτάξετε το cloud, αν κοιτάξετε την τεχνητή νοημοσύνη, τα κέντρα δεδομένων, δυστυχώς, απλά δεν υπάρχουν επαρκείς εναλλακτικές λύσεις στις προσφορές της αμερικανικής ψηφιακής βιομηχανίας», δήλωσε τον Απρίλιο ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Γιοργκ Κούκις, καθώς προέτρεπε το μπλοκ να προχωρήσει με προσοχή στα εμπορικά αντίποινα κατά του Τραμπ.
Μια πρωτοβουλία βιομηχανικής πολιτικής που κερδίζει έδαφος ως σχέδιο για το πώς το μπλοκ θα μπορούσε να προχωρήσει στην επανεξισορρόπηση της ζυγαριάς ανεβάζει την τιμή στα 300 δισεκατομμύρια ευρώ.
Συντάχθηκε από μια ομάδα εμπειρογνωμόνων και οικονομολόγων στον τομέα της τεχνολογίας και υποστηρίζεται από την ευρωπαϊκή βιομηχανία, η λεγόμενη πρωτοβουλία «EuroStack» έχει ως στόχο να καταστήσει την Ευρώπη αυτοδύναμη στις ψηφιακές υποδομές μέχρι το λογισμικό.
Το κίνημα θέλει η ΕΕ να συσπειρωθεί γύρω από τρεις στόχους: «Αγοράστε ευρωπαϊκό», «Πουλήστε ευρωπαϊκό» και «Χρηματοδοτήστε ευρωπαϊκό».
Ωστόσο, ειδικός λέει ότι: «Ζητούν πολλά χρήματα για αυτό το έργο. Εκατοντάδες δισεκατομμύρια. Η ιδέα ότι θα εμφανιστεί ως δια μαγείας είναι αρκετά ευφάνταστη».
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες και κορυφαίοι νομοθέτες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουν ήδη εκφράσει την υποστήριξή τους στην πρωτοβουλία EuroStack, η οποία αναφέρθηκε ρητά στην πρόσφατη συμφωνία συνασπισμού στη Γερμανία.
Ωστόσο, οι πολιτικοί κινούνται επίσης σε τεντωμένο σχοινί καθώς προσπαθούν να βρουν πώς να εξισορροπήσουν τυχόν κινήσεις προς την ευρωπαϊκή κυριαρχία χωρίς να κατηγορηθούν για προστατευτισμό, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει την αντίδραση των ΗΠΑ.
«Καμία χώρα ή περιοχή δεν μπορεί να ηγηθεί της τεχνολογικής επανάστασης μόνη της», δήλωσε η επικεφαλής της τεχνολογικής κυριαρχίας της ΕΕ Henna Virkkunen στους δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες στις 5 Ιουνίου, παρουσιάζοντας μια στρατηγική που αναγνώρισε επίσης ότι το μπλοκ «αντιμετωπίζει τον κίνδυνο οπλοποίησης των τεχνολογικών και οικονομικών εξαρτήσεών του».
Είναι έτοιμες οι χώρες της ΕΕ να απεξαρτηθούν από την αμερικάνικη τεχνολογία;
Έχει διχάσει τις χώρες με βάση το πόσο έντονα είναι διατεθειμένες να στραφούν μακριά από την αμερικανική τεχνολογία και να μιλήσουν εναντίον της διατλαντικής σχέσης.
Ένα αίτημα για την ελευθερία της πληροφόρησης που υποβλήθηκε από το POLITICO τον Οκτώβριο αποκάλυψε πολλαπλές επικοινωνίες από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που χρονολογούνται από τον Σεπτέμβριο του 2023, καθώς η Ουάσινγκτον ασκούσε πιέσεις σχετικά με τα σχέδια.
Η τεχνική υπηρεσία της Επιτροπής αρνήθηκε να δώσει τα έγγραφα στη δημοσιότητα, με το επιχείρημα ότι η δημοσιοποίηση «θα επηρέαζε την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ και, ως εκ τούτου, θα υπονόμευε τις σχέσεις τους».
Η Γαλλία έχει ταχθεί ένθερμα υπέρ της χρήσης της ετικέτας για να θέσει τα ευρωπαϊκά δεδομένα εκτός της εμβέλειας των εξωεδαφικών νόμων, όπως ο νόμος Cloud Act των ΗΠΑ, παραγκωνίζοντας εκ των πραγμάτων τη Μεγάλη Τεχνολογία. «Οι γεωπολιτικές εντάσεις μας αναγκάζουν, περισσότερο από ποτέ, να αμφισβητήσουμε την κυριαρχία των δεδομένων μας, και συνεπώς τη φιλοξενία τους», δήλωσε η Γαλλίδα υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής Κλάρα Σαπάζ.
Η Ολλανδία, που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αμερικανική τεχνολογία, παρέμενε μέχρι πρόσφατα βασικός αντίπαλος στη χρήση της ετικέτας για να αποκλείσει τους αμερικανικούς hyperscalers. Αλλά ο ισχυρός ατλαντισμός της χώρας έχει δείξει σημάδια μετατόπισης εν μέσω της πρόσφατης διατλαντικής πολιτικής αναταραχής.
Καθώς ο πρώτος επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την τεχνολογική κυριαρχία αναλαμβάνει την πρωτοβουλία, η πίεση αυξάνεται ώστε να υποστηρίξει αδιαμαρτύρητα την τεχνολογία made in Europe και να σταθεί στο ύψος της καθώς η Ουάσινγκτον αντιδρά.
«Η Ευρώπη εμπιστευόταν τυφλά τις ΗΠΑ ότι θα ήταν πάντα εκεί και πάντα με το μέρος της», δήλωσε ο Μπρία, καθηγητής του University College του Λονδίνου. «Η κατάσταση μοιάζει πολύ διαφορετική τώρα».