Υπάρχει ένα μικρό, σχεδόν μυθικό μέρος στον χάρτη της Ευρώπης όπου η λέξη «φορολογία» δεν προκαλεί άγχος, σύγχυση ή θυμό. Ενα σύμπλεγμα 18 ηφαιστειακών νησιών, με έκταση μόλις 1.393 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό περίπου 54.000 κατοίκους, έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα από τα πιο αποτελεσματικά – και ανθρώπινα – φορολογικά συστήματα στον κόσμο. Πρόκειται για τις Νήσους Φερόες, αυτόνομη χώρα εντός του Βασιλείου της Δανίας αλλά εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Οι πολίτες των νησιών αυτών ζουν σε έναν τόπο όπου η οικονομία βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στη θάλασσα. Η αλιεία και η υδατοκαλλιέργεια αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της παραγωγής, με εκτεταμένες συμφωνίες εμπορίου με γειτονικές χώρες. Η κτηνοτροφία – κυρίως η εκτροφή προβάτων – είναι πανταχού παρούσα στο τοπίο, αλλά εξυπηρετεί κυρίως την εσωτερική κατανάλωση. Παρ’ όλα αυτά, το βιοτικό επίπεδο είναι υψηλό, η ανεργία σχεδόν ανύπαρκτη και το κοινωνικό κράτος λειτουργεί με αξιοσημείωτη αποτελεσματικότητα.
Κεντρικό ρόλο σε αυτή την ισορροπία παίζει το φορολογικό τους σύστημα, το οποίο δεν θυμίζει σχεδόν σε τίποτα τα σύνθετα και γραφειοκρατικά μοντέλα των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών. Στις Νήσους Φερόες η πλειονότητα των πολιτών δεν υποβάλλει ετήσια φορολογική δήλωση. Οι φόροι παρακρατούνται και υπολογίζονται αυτόματα από ένα πλήρως κεντρικοποιημένο σύστημα, χωρίς να απαιτείται καμία ενέργεια από τον φορολογούμενο.
Η ίδια αυτή ψηφιακή υποδομή δεν περιορίζεται στη φορολόγηση. Το κράτος καταβάλλει αυτόματα επιδόματα και κοινωνικές ενισχύσεις σε όσους τα δικαιούνται, χωρίς αιτήσεις, ουρές ή περίπλοκες διαδικασίες. Αν κάποιος χάσει τη δουλειά του, οι κρατήσεις προσαρμόζονται άμεσα και η στήριξη ενεργοποιείται χωρίς καθυστέρηση. Η λογική είναι απλή: το κράτος έχει ήδη τα δεδομένα και ο πολίτης δεν χρειάζεται να «αποδείξει» ότι τα έχει ανάγκη.
Στον πυρήνα του συστήματος βρίσκεται μια αρχή που στις Φερόες θεωρείται αυτονόητη: δεν έχουν όλοι οι φορολογούμενοι τις ίδιες συνθήκες. Οσοι έχουν υψηλά εισοδήματα ή κατέχουν επιχειρήσεις επωμίζονται μεγαλύτερο φορολογικό βάρος, ενώ οι χαμηλόμισθοι και οι ευάλωτες ομάδες προστατεύονται ουσιαστικά. Το κράτος δεν φοβάται ότι «θα κάνει λάθος», γιατί η εικόνα των εισοδημάτων είναι πλήρης και συνεχώς επικαιροποιημένη.
Παρότι από έξω μοιάζει περίπλοκο, οι ίδιες οι Αρχές των Νήσων Φερόες χαρακτηρίζουν το σύστημα εξαιρετικά απλό. Ο λόγος είναι διπλός. Πρώτον, ο μικρός πληθυσμός επιτρέπει υψηλό βαθμό ακρίβειας και ελέγχου. Δεύτερον – και κυριότερο –, δεν υπάρχουν φορολογικές εκπτώσεις ή περίπλοκες απαλλαγές στον φόρο εισοδήματος. Αυτό σημαίνει ότι η φορολογική βάση υπολογίζεται εύκολα και αυτοματοποιείται πλήρως, χωρίς «παραθυράκια» και χωρίς ανάγκη για παρεμβάσεις εργοδοτών ή λογιστών.
Πηγή: tanea.gr