Τα βλέμματα όλου του πλανήτη είναι στραμμένα στις υπόγειες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Φορντό. Από το 2009, όταν οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες αποκάλυψαν πως στο σημείο βρίσκονται πυρηνικές υποδομές, η εγκατάσταση βρίσκεται διαρκώς στο μικροσκόπιο. Πλέον, η κατανόηση της έκτασης των ζημιών που προκάλεσαν τα πλήγματα των ΗΠΑ θεωρείται κρίσιμη για την επόμενη ημέρα της σύγκρουσης.
Σύμφωνα με διαρροή απόρρητης έκθεσης, η Υπηρεσία Στρατιωτικών Πληροφοριών των ΗΠΑ (DIA) εκτιμά πως τα βασικά τμήματα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν δεν καταστράφηκαν πλήρως. Οι επιθέσεις φέρεται πως θα έχουν ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση του ιρανικού προγράμματος για μήνες — και όχι για χρόνια, όπως υποστηρίζει δημοσίως η Ουάσιγκτον.
Ωστόσο, πρόκειται για αρχική εκτίμηση, καθώς όπως σημειώνεται, είναι ακόμη νωρίς για ασφαλή συμπεράσματα, ιδίως για μια εγκατάσταση που έχει σχεδιαστεί ώστε να παραμένει κρυφή από αδιάκριτα βλέμματα.
Ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, στρατηγός Νταν Κέιν επέμεινε πως «η τελική αποτίμηση των ζημιών θα χρειαστεί χρόνο».
Τι σημαίνει όμως «καταστροφή» ενός πυρηνικού προγράμματος; Οι δορυφορικές εικόνες δείχνουν τρύπες στο έδαφος και σύννεφα σκόνης, αλλά δεν αποκαλύπτουν τι συνέβη κάτω από το βουνό. Δεν υπάρχει ένδειξη για μεγάλη καθίζηση ή κατάρρευση του υπόγειου συγκροτήματος.
Αυτό πιθανότατα σημαίνει ότι, παρά τη χρήση πολλαπλών βομβών από τις ΗΠΑ -για πρώτη φορά σε επιχειρησιακό επίπεδο-, το Ιράν είχε θωρακίσει επαρκώς και με ενισχυμένο σκυρόδεμα την εγκατάσταση, ώστε να προστατεύσει τον βασικό θάλαμο και τα ευαίσθητα μηχανήματα.
Παρ’ όλα αυτά, οι φυγοκεντρητές που χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό ουρανίου είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι. Οι εκρήξεις θα μπορούσαν να έχουν προκαλέσει απορρύθμιση, εκτροπή από τον άξονά τους και δυσλειτουργίες.
Για να προκύψει μια πιο ξεκάθαρη εκτίμηση των ζημιών, οι υπηρεσίες θα βασιστούν σε συνδυασμό μεθόδων: από σεισμικούς αισθητήρες που καταγράφουν υπόγειες εκρήξεις, έως αισθητήρες ραδιενέργειας (που μέχρι στιγμής δεν έχουν ανιχνεύσει μεταβολές, σύμφωνα με επιθεωρητές), αλλά και τεχνολογίες τύπου LIDAR, λέιζερ δηλαδή που σαρώνουν το έδαφος και επιτρέπουν τρισδιάστατη απεικόνιση.
Καθοριστικό ρόλο αναμένεται να παίξουν και πληροφοριοδότες ή υποκλαπείσες επικοινωνίες που ίσως αποκαλύψουν το μέγεθος των καταστροφών, αλλά και τον βαθμό κινητοποίησης των ιρανικών αρχών.
Πιο πίσω, αλλά όχι εκτός πορείας
Ακόμα κι αν οι εγκαταστάσεις στο Φορντό υπέστησαν σοβαρές ζημιές και έχουν τεθεί προσωρινά εκτός λειτουργίας, όπως ισχυρίζονται Αμερικανοί αξιωματούχοι, αυτό δεν σημαίνει το οριστικό τέλος του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Το πρόγραμμα μπορεί να μεταφερθεί και να επανεκκινήσει σε άλλη περιοχή.
Μάλιστα, λίγο πριν την επίθεση, παρατηρήθηκε έντονη δραστηριότητα φορτηγών στο Φορντό. Το κρίσιμο ερώτημα είναι: τι μετέφεραν και πού;
Σύμφωνα με τις περισσότερες ενδείξεις, η Τεχεράνη είχε προλάβει να μετακινήσει τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου της. Ενα άλλο βουνό με την κωδική ονομασία «Κατσάπια» βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των διεθνών υπηρεσιών. Είναι επίσης πιθανό να μετακινήθηκαν και κάποιοι από τους φυγοκεντρητές, αν και όχι σε επαρκή αριθμό για να συνεχιστεί το πρόγραμμα με την προηγούμενη ταχύτητα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και με αρκετό εμπλουτισμένο ουράνιο, απαιτούνται πρόσθετα στάδια για την κατασκευή πυρηνικού όπλου: η διαδικασία «οπλοποίησης» και η ανάπτυξη μέσου εκτόξευσης. Αυτά τα στάδια απαιτούν υψηλού επιπέδου επιστημονική τεχνογνωσία, και γι’ αυτό το Ισραήλ —όπως έχει επιβεβαιωθεί— στοχοποίησε στην αρχή της σύγκρουσης Ιρανούς επιστήμονες, με σκοπό να επιβραδύνει τη διαδικασία.
Μια παύση, όχι απαραίτητα ένα τέλος
Η επίθεση, αναμφίβολα, πήγε πίσω το ιρανικό πρόγραμμα. Το ερώτημα είναι: πόσο πίσω; Η απάντηση εξαρτάται από μια συνολική εκτίμηση των υποδομών που παραμένουν λειτουργικές, με τον αναμενόμενο βαθμό αβεβαιότητας.
Το σίγουρο είναι πως οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι. Η παρακολούθηση από τις μυστικές υπηρεσίες θα ενταθεί, και αν υπάρξουν ενδείξεις ότι το Ιράν επανεκκινεί μυστικά το πρόγραμμά του ή επιταχύνει την πορεία του προς την κατασκευή πυρηνικού όπλου, τότε η σύγκρουση ενδέχεται να φουντώσει ξανά.
Πηγή: BBC