Ο Ντόναλντ Τραμπ κλιμακώνει τη σύγκρουσή του με το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, σε μια αντιπαράθεση που ενδέχεται να επεκταθεί σε ολόκληρο το φάσμα της ελίτ τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η κυβέρνηση των Ρεπουμπλικανών ανακοίνωσε την Πέμπτη την απαγόρευση εγγραφής ξένων φοιτητών στο ίδρυμα, ενώ έχει ήδη διακόψει την καταβολή επιπλέον ερευνητικών επιχορηγήσεων ύψους 450 εκατ. δολαρίων. Πρόκειται για τη δεύτερη σημαντική παρέμβαση μέσα στον Μάιο: στις 6 του μήνα, το Υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε ότι το Χάρβαρντ δεν θα είναι πλέον επιλέξιμο για νέα ομοσπονδιακή χρηματοδότηση, επικαλούμενο τη διαχείριση των ερευνητικών κονδυλίων.
Η επίθεση κατά του Χάρβαρντ δεν είναι αποκομμένη από το πολιτικό αφήγημα που προωθεί ο Τραμπ. Οι συντηρητικοί στις ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες αντιμετωπίζουν τα ελίτ πανεπιστήμια με καχυποψία, θεωρώντας τα εστίες φιλελεύθερης ιδεολογίας και «θετικού διαχωρισμού». Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις φοιτητών κατά του πολέμου στη Γάζα απλώς επιδείνωσαν αυτή τη σχέση, με επίκεντρο τις διαμαρτυρίες που ξέσπασαν το 2024, ειδικά στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια.
Η κυβέρνηση Τραμπ επιμένει πως οι παρεμβάσεις της στοχεύουν στην καταπολέμηση του αντισημιτισμού στα πανεπιστήμια. «Η διοίκηση απαιτεί από το Χάρβαρντ να προχωρήσει σε αλλαγές στις πρακτικές πρόσληψης, εισδοχής και διδασκαλίας», δήλωσε χαρακτηριστικά η υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας, θέτοντας ως όρο τη συμμόρφωση του πανεπιστημίου εντός 72 ωρών. Το αίτημα περιλαμβάνει πρόσβαση σε πειθαρχικά μητρώα, ηλεκτρονικά αρχεία, βίντεο και ηχητικά αποσπάσματα που αφορούν «παράνομη ή επικίνδυνη» δραστηριότητα ξένων φοιτητών στην πανεπιστημιούπολη.
Το Χάρβαρντ, που έχει ήδη ανακοινώσει σειρά πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση του αντισημιτισμού, υποστηρίζει πως οι κινήσεις της κυβέρνησης στοχεύουν στη ρύθμιση των «πνευματικών όρων» εντός του ιδρύματος. Έχει, μάλιστα, καταθέσει μήνυση κατά της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, με στόχο την ακύρωση των μέτρων, τα οποία εκτιμά ότι παραβιάζουν την ακαδημαϊκή ελευθερία και την ανεξαρτησία του πανεπιστημίου.
Η Woke ατζέντα και η εικόνα των Δημοκρατικών
Η κυβέρνηση έχει καταγγείλει το Χάρβαρντ ως έναν χώρο που «υποθάλπει αντισημιτισμό» και καλλιεργεί τη λεγόμενη woke κουλτούρα, περιθωριοποιώντας τις συντηρητικές φωνές. Ανώτατοι Ρεπουμπλικανοί έχουν δηλώσει ότι τα πανεπιστήμια πρέπει να επικεντρωθούν στην επαγγελματική κατάρτιση και την ανταπόκριση στις ανάγκες της οικονομίας.
Ταυτόχρονα, η στρατηγική αυτή συνιστά και πολιτική παγίδα για τους Δημοκρατικούς. Η υπεράσπιση πανεπιστημίων όπως το Χάρβαρντ μπορεί να ενισχύσει την εντύπωση ότι το κόμμα εκπροσωπεί τις ελίτ, τις πλούσιες οικογένειες και τους πολιτισμικά «ξεχωριστούς» – αφήγημα που ενισχύεται στη βάση του Τραμπ.
Οι επικριτές του πρώην προέδρου επισημαίνουν ότι οι παρεμβάσεις αυτές δεν στοχεύουν στην καταπολέμηση του αντισημιτισμού, αλλά στην καταστολή της ελευθερίας του λόγου και της ακαδημαϊκής αυτονομίας. «Στην ουσία, ο Τραμπ επιτίθεται στο ίδιο το οικοδόμημα που έχει συμβάλει στη διαμόρφωση της παγκόσμιας ηγεμονίας των ΗΠΑ: την ανώτατη εκπαίδευση», σχολιάζουν παρατηρητές.
Το διακύβευμα για τα διεθνή πανεπιστήμια και την παγκόσμια εικόνα των ΗΠΑ
Η απαγόρευση εγγραφής νέων διεθνών φοιτητών – σε μια χώρα όπου φοιτούν πάνω από 1,1 εκατομμύρια αλλοδαποί φοιτητές, κυρίως από την Ινδία και την Κίνα – δημιουργεί αλυσιδωτές ανησυχίες. Τα δίδακτρα και οι οικονομικές εισφορές των ξένων φοιτητών αποτελούν σημαντική πηγή εσόδων για τα αμερικανικά πανεπιστήμια.
Η απόφαση της κυβέρνησης έρχεται λίγο μετά τη δολοφονία δύο εργαζομένων της ισραηλινής πρεσβείας στην Ουάσινγκτον, γεγονός που πυροδότησε νέα ένταση στο εσωτερικό των ΗΠΑ, καθώς πληθαίνουν οι αντιδράσεις για τον πόλεμο του Ισραήλ κατά της Χαμάς και τον αποκλεισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.
Το Χάρβαρντ δεν είναι το μόνο πανεπιστήμιο στο στόχαστρο. Όμως είναι το ισχυρότερο σύμβολο αυτού που ο Τραμπ επιχειρεί να αμφισβητήσει: την ηγεμονία της γνώσης, της παγκοσμιοποίησης και της φιλελεύθερης κουλτούρας. Και αυτή η σύγκρουση μόλις ξεκίνησε.