Ισραηλινοί μηχανικοί κατεδάφιζαν σήραγγες πίσω από τη γραμμή αποχώρησης στη Γάζα τον περασμένο μήνα, όταν μέλη της Χαμάς πήδηξαν από ένα κρυφό φρεάτιο, εκτόξευσαν έναν αντιαρματικό πύραυλο προς τον εκσκαφέα τους και σκότωσαν δύο στρατιώτες. Μια εβδομάδα νωρίτερα, το Ισραήλ και η Χαμάς είχαν συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός. Το Ισραήλ απάντησε στην θανατηφόρα σύγκρουση με ένα νέο γύρο αεροπορικών επιδρομών στη Γάζα που σκότωσαν δεκάδες ανθρώπους.
Η πρώιμη δοκιμασία της εύθραυστης εκεχειρίας κατέδειξε ένα μεγαλύτερο πρόβλημα: Εκατοντάδες ένοπλα μέλη της Χαμάς είναι παγιδευμένα σε σήραγγες κάτω από την πλευρά της Γάζας που ελέγχεται από το Ισραήλ και είναι πρόθυμα να ανοίξουν πυρ. Η κατάσταση είναι αποτέλεσμα των ισραηλινών προσπαθειών που ξεκίνησαν τον Μάιο για την εκδίωξη των ενόπλων και την καταστροφή του εκτεταμένου συστήματος σηράγγων της Χαμάς, όπου η ομάδα έκρυβε μέλη, ομήρους και όπλα καθ’ όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης.
Ο στόχος ήταν να αποκοπούν τμήματα του υπόγειου δικτύου το ένα από το άλλο. Ωστόσο, η μερική αποχώρηση του Ισραήλ βάσει της εκεχειρίας που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ τον περασμένο μήνα είχε ως αποτέλεσμα τα μέλη της Χαμάς που παρέμειναν πίσω από τη γραμμή να παγιδευθούν υπογείως, χωρίς τρόπους διαφυγής, και με μειωμένες προμήθειες.
Η δύσκολη θέση των μελών της Χαμάς και η πιθανότητα περαιτέρω συγκρούσεων που αυτή συνεπάγεται αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την κατάπαυση του πυρός. Το τι θα γίνει με τους πολιορκημένους ενόπλους αποτελεί σημείο τριβής στις διαπραγματεύσεις, λένε Άραβες αξιωματούχοι. Η Χαμάς ζητάει από το Ισραήλ να επιτρέψει στα μέλη της ασφαλή διέλευση σε εδάφη που ελέγχονται από την ίδια. Το Ισραήλ θέλει να παραδοθούν ή να τα σκοτώσει.
«Η πολιτική του Ισραήλ στη Γάζα είναι σαφής: οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) ενεργούν για να καταστρέψουν τις σήραγγες και να εξαλείψουν τους τρομοκράτες της Χαμάς χωρίς περιορισμούς εντός της κίτρινης ζώνης που βρίσκεται υπό τον έλεγχό μας», δήλωσε ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Ισραήλ Κατζ, σε ανάρτηση στο X την Τετάρτη, αναφερόμενος στον ισραηλινό στρατό με τα αρχικά του.
Η Ουάσινγκτον θέλει να προχωρήσει το συντομότερο δυνατό στο επόμενο στάδιο της κατάπαυσης του πυρός, το οποίο προβλέπει την ανάπτυξη μιας διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης με σκοπό την ασφάλεια της Γάζας, και τον αφοπλισμό της Χαμάς. Και οι δύο αυτές πτυχές της συμφωνίας παραμένουν αμφιλεγόμενες.
Ισραηλινοί και Άραβες αξιωματούχοι εκτιμούν ότι υπάρχουν 200 έως 300 άνδρες στις υπόγειες σήραγες. Η Χαμάς δήλωσε στους μεσολαβητές ότι ο αριθμός είναι πιο κοντά στους 100. Κάποιοι μπορεί να έχουν ήδη πεθάνει από την πείνα, λένε Άραβες αξιωματούχοι, καθώς τα αποθέματα τροφίμων έχουν μειωθεί. Οι περισσότεροι έχουν κολλήσει στη νοτιότερη πόλη Ράφα, αλλά κάποιοι βρίσκονται επίσης σε περιοχές της κεντρικής και βόρειας Γάζας όπου το Ισραήλ διατηρεί επίσης τον έλεγχο, λένε Ισραηλινοί και Άραβες αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένων των συνοικιών ανατολικά του Χαν Γιουνίς, του Μπέιτ Χανούν και της Σουτζάιγια.
Συνολικά, αυτοί οι μαχητές έχουν σκοτώσει τρεις Ισραηλινούς στρατιώτες και έχουν τραυματίσει αρκετούς άλλους, περιστατικά που πυροδότησαν κύματα αεροπορικών επιδρομών που άφησαν πίσω τους πάνω από 145 νεκρούς κατοίκους της Γάζας, ανέφεραν οι παλαιστινιακές υγειονομικές αρχές.
Η Χαμάς δήλωσε ότι έχασε την ικανότητα επικοινωνίας με τους άνδρες τον Μάρτιο και ότι δεν διέταξε τις επιθέσεις εναντίον ισραηλινών στρατευμάτων. Ισραηλινοί αξιωματούχοι ισχυρίζονται ότι η Χαμάς ήταν σε θέση να επικοινωνεί με τους παγιδευμένους ενόπλους της σε όλη την διάρκεια, καθώς οι σήραγγες είναι εξοπλισμένες με συστήματα επικοινωνιών. Ενώ οι αξιωματούχοι λένε ότι δεν πιστεύουν ότι η Χαμάς διέταξε τις επιθέσεις εναντίον στρατευμάτων, λένε ότι η Χαμάς είχε την επιλογή να διατάξει τους άνδρες να υποχωρήσουν καθώς τα ισραηλινά στρατεύματα πλησίαζαν τις θέσεις τους.
Η Χαμάς προειδοποίησε τους μεσολαβητές πριν από την έναρξη της εκεχειρίας ότι τα παγιδευμένα μέλη της μπορεί να προτιμήσουν να εμπλακούν με τα ισραηλινά στρατεύματα παρά να πεθάνουν από την πείνα ή να παραδοθούν, δήλωσαν Άραβες αξιωματούχοι.
Οι συνομιλίες για την απελευθέρωση των παγιδευμένων μελών της Χαμάς ξεκίνησαν την περασμένη εβδομάδα, αφότου οι ΗΠΑ έθεσαν την ιδέα να τους προσφέρουν ασφαλή διέλευση, δήλωσαν Άραβες αξιωματούχοι. Μια πρόταση ήταν να τους απομακρύνει ο Ερυθρός Σταυρός. Το Ισραήλ αρχικά συμφώνησε, αλλά ήθελε να παραδώσουν τα όπλα τους και να συνδέσουν την ασφαλή διέλευσή τους με την επιστροφή περισσότερων νεκρών ομήρων.
Την Τρίτη, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου άλλαξε τη θέση του Ισραήλ και δήλωσε ότι δεν θα επιτραπεί στους ενόπλους να περάσουν με ασφάλεια, μετά από κατακραυγή νομοθετών από όλο το πολιτικό φάσμα, οι οποίοι απαίτησαν είτε να συλληφθούν είτε να σκοτωθούν τα μέλη της Χαμάς που εμπλέκονται σε επιθέσεις εναντίον στρατιωτών.
«Για αρκετούς μήνες, ο ισραηλινός στρατός περικυκλώνει και καταδιώκει τρομοκράτες της Χαμάς που κρύβονται σε μία περιοχή της Ράφα, τρομοκράτες που σκότωσαν τρεις από τους ηρωικούς μαχητές μας τις τελευταίες ημέρες», έγραψε ο υπουργός Οικονομικών του Ισραήλ, Μπεζαλέλ Σμότριχ τη Δευτέρα στο X. «Το να τους αφήσουμε να φύγουν με ασφάλεια την ώρα που οι Ισραηλινοί μαχητές τους πλησιάζουν και τους εξοντώνουν είναι μια ανοησία ασφαλείας και ηθικής».
Το Ισραήλ φοβάται ότι η δολοφονία των παγιδευμένων μελών της Χαμάς θα μπορούσε να οδηγήσει τη Χαμάς να σταματήσει τη διαδικασία επιστροφής των νεκρών ομήρων που παραμένουν στη Γάζα, δήλωσε ο Γιαάκοφ Αμιντρόρ, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας υπό τον Νετανιάχου.
Έτσι λοιπόν, καθώς τα στρατεύματα συνεχίζουν να αναζητούν τους μαχητές, επιδιώκουν να συλλάβουν τους άνδρες αντί να τους σκοτώσουν, δήλωσε ο Αμίρ Αβίβι, πρώην ισραηλινός αξιωματούχος άμυνας που βρίσκεται κοντά στο κατεστημένο ασφαλείας. «Προσπαθούν να χαρτογραφήσουν την υπόγεια περιοχή», είπε ο Αβίβι. «Αν βρουν ακριβώς πού βρίσκονται, θα πρέπει να παραδοθούν».
Τα μέλη της Χαμάς όμως σπάνια παραδίδονταν καθ’ όλη τη διάρκεια του διετούς πολέμου, δήλωσαν ισραηλινοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι. Οι σοροί έξι ομήρων παραμένουν στη Γάζα και το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι η Χαμάς καθυστερεί τη διαδικασία για να κερδίσει χρόνο ώστε να συνεχίσει την ανασυγκρότηση της εξουσίας στον θύλακα υπό την κάλυψη μιας κατάπαυσης του πυρός και χωρίς την ανάπτυξη εξωτερικών δυνάμεων στη Λωρίδα.
Η επιστροφή όλων των ομήρων παραμένει το κύριο πρόβλημα που εμποδίζει την πρόοδο της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός στην επόμενη φάση της. Η κυβέρνηση Τραμπ ελπίζει ότι θα αρχίσει να παρέχει προσωρινή στέγαση σε εκτοπισμένους Παλαιστίνιους σε περιοχές της Γάζας που δεν βρίσκονται πλέον υπό τον έλεγχο της Χαμάς, σύμφωνα με τον Αμερικανό αξιωματούχο.
Υπάρχουν ήδη εκατοντάδες έως χιλιάδες πολιτοφύλακες και οι οικογένειές τους που είναι αντίπαλοι της Χαμάς και οι οικογένειές τους που ζουν στο τμήμα της Λωρίδας που ελέγχεται από το Ισραήλ, σύμφωνα με διαφορετικές εκτιμήσεις Ισραηλινών στρατιωτικών αξιωματούχων, Αράβων αξιωματούχων και ανώτερων διοικητών των πολιτοφυλακών κατά της Χαμάς. Αλλά για να προσελκύσουν περισσότερους κατοίκους της Γάζας σε περιοχές εκτός του ελέγχου της Χαμάς, οι ΗΠΑ και οι Άραβες εταίροι τους λένε ότι η διεθνής δύναμη σταθεροποίησης θα πρέπει πρώτα να αντικαταστήσει τις ισραηλινές δυνάμεις σε αυτές τις περιοχές.
Η ίδια η δημιουργία αυτής της πολυεθνικής δύναμης αντιμετωπίζει επιπλοκές λόγω διαφωνιών σχετικά με το αν θα πρέπει να συμμετέχει ενεργά στον αφοπλισμό της Χαμάς ή να διαδραματίζει ειρηνευτικό ρόλο.