Ορισμένη πρόοδο στις προσπάθειες της χώρας μας να ενισχύσει το Κράτος Δικαίου αναγνωρίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ παράλληλα σημειώνει μία σειρά τομέων όπου η κατάσταση θα πρέπει να βελτιωθεί το συντομότερο δυνατόν, όπως η ταχύτητα απονομής Δικαιοσύνης αλλά και τα πολύ υψηλά επίπεδα διαφθοράς στον δημόσιο τομέα, σύμφωνα με το κεφάλαιο της ετήσιας έκθεσης για το Κράτος Δικαίου, η οποία βγήκε στη δημοσιότητα σήμερα, Τρίτη 8 Ιουλίου.
Πιο συγκεκριμένα, στην έκθεση αναφέρεται ότι η Ελλάδα έχει σημειώσει κάποιου βαθμού πρόοδο στη δημιουργία ισχυρού ιστορικού διώξεων και τελεσίδικων αποφάσεων σε υποθέσεις διαφθοράς, ενώ η Κομισιόν θεωρεί ότι έχει καταγραφεί βελτίωση, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, και στη βελτίωση της προστασίας των δημοσιογράφων, ιδίως όσον αφορά τις καταχρηστικές αγωγές εναντίον τους, παρότι υπογραμμίζει ότι υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι ως προς την ασφάλειά τους.
Το μεγάλο πρόβλημα της καθυστερημένης απονομής Δικαιοσύνης
Από την άλλη πλευρά όμως, η Έκθεση καταγράφει μία σειρά προβλημάτων, με ένα εκ των πιο σημαντικών να είναι η πολύ μεγάλη καθυστέρηση, που παρατηρείται στην απονομή Δικαιοσύνης, η οποία φέρνει τη χώρα μας στη θέση του ουραγού στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Η διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών εξακολουθεί να δημιουργεί σοβαρές προκλήσεις. Ο χρόνος εκδίκασης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις σε πρωτοβάθμιο δικαστήριο έχει επιδεινωθεί περαιτέρω σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, φτάνοντας κατά μέσο όρο τις 771 ημέρες το 2023 (σε σύγκριση με 746 ημέρες το 2022), που είναι ο χειρότερος στην ΕΕ, ενώ το ποσοστό εκδίκασης για αστικές και εμπορικές υποθέσεις σε πρωτοβάθμιο δικαστήριο μειώθηκε ελαφρώς στο 92% (93% το 2022), παραμένοντας ωστόσο σαφώς κάτω από το 100% και μεταξύ των χαμηλότερων στην ΕΕ. Για τις διοικητικές υποθέσεις, ο χρόνος εκδίκασης στα πρωτοβάθμια δικαστήρια έχει βελτιωθεί περαιτέρω σε 439 ημέρες το 2023 (464 ημέρες το 2022).
Παράλληλα, το ποσοστό εκδίκασής τους παραμένει από τα υψηλότερα στην ΕΕ (121%, σε σύγκριση με 127% το 2022). Επιπλέον, οι διαδικασίες ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας παρέμειναν πολύ χρονοβόρες, με μέσο όρο 1.232 ημέρες για το 2023 (1.239 ημέρες το 2022)» αναφέρει χαρακτηριστικά η Έκθεση.
Πολύ ψηλά η διαφθορά
Η Κομισιόν κρούει επίσης τον κώδωνα του κινδύνου όσον αφορά τη διαφθορά στη χώρα μας, καθώς όπως επισημαίνει η Έκθεση, «η αντίληψη μεταξύ των εμπειρογνωμόνων, των πολιτών και των στελεχών επιχειρήσεων είναι ότι το επίπεδο διαφθοράς στον δημόσιο τομέα είναι υψηλό». Αναλυτικότερα, στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς του 2024 από την Transparency International, η Ελλάδα βαθμολογείται με 49/100 και κατατάσσεται 21η στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 59η παγκοσμίως. Αυτή η αντίληψη είναι σχετικά σταθερή τα τελευταία πέντε χρόνια, ενώ η έκθεση αναφέρεται και στην έρευνα του Ειδικού Ευρωβαρόμετρου του 2025 για τη Διαφθορά, το οποίο δείχνει ότι το 97% των Ελλήνων θεωρούν τη διαφθορά ευρέως διαδεδομένη στη χώρα τους (μέσος όρος ΕΕ 69%) και το 66% των ερωτηθέντων αισθάνονται προσωπικά επηρεασμένοι από τη διαφθορά στην καθημερινή τους ζωή (μέσος όρος ΕΕ 30%).
Όσον αφορά τις επιχειρήσεις, το 97% των εταιρειών θεωρούν ότι η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη (μέσος όρος ΕΕ 63%) και το 75% θεωρεί ότι η διαφθορά αποτελεί πρόβλημα κατά την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας (μέσος όρος ΕΕ 35%). Επιπλέον, το 33% των ερωτηθέντων διαπιστώνει ότι υπάρχουν αρκετές επιτυχημένες διώξεις για να αποτρέψουν τους ανθρώπους από εγκλήματα διαφθοράς (μέσος όρος ΕΕ 36%), ενώ το 24% των εταιρειών πιστεύει ότι τα άτομα και οι επιχειρήσεις που συλλαμβάνονται για δωροδοκία ανώτερου αξιωματούχου τιμωρούνται κατάλληλα (μέσος όρος ΕΕ 33%).
Η ελευθερία και ο πλουραλισμός των Μέσων Ενημέρωσης
Στο κρίσιμο κομμάτι της Ελευθερίας και του πλουραλισμού των Μέσων Ενημέρωσης, η Έκθεση επισημαίνει ότι έχουν σημειωθεί αρκετές θετικές εξελίξεις στον τομέα της ασφάλειας των δημοσιογράφων, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις.
Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι «από τη δημοσίευση της Έκθεσης για το Κράτος Δικαίου του 2024, έχουν σημειωθεί αρκετές περιπτώσεις επιθέσεων, ιδίως απειλών και λεκτικής και σωματικής επιθετικότητας κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από αστυνομικές δυνάμεις, οι οποίες έχουν αναφερθεί και καταδικαστεί από διάφορες ενώσεις δημοσιογράφων. Το Παρατηρητήριο Πλουραλισμού των Μέσων Ενημέρωσης του 2025 θεωρεί ότι τα αναφερόμενα περιστατικά υποδεικνύουν ένα συστημικό πρόβλημα και έχει προσαρμόσει τη βαθμολογία του στον τομέα «δημοσιογραφικό επάγγελμα, το επίπεδο και η προστασία του» από μεσαίου σε υψηλού κινδύνου.
Γίνεται επίσης εκτενής αναφορά και στη φερόμενη χρήση spyware εναντίον δημοσιογράφων αλλά και σε ανεξιχνίαστες δολοφονίες δημοσιογράφων, όπως αυτή του Γιώργου Καραϊβάζ.
Από την άλλη πλευρά, η Κομισιόν συγχαίρει τη χώρα μας για την ψήφιση της νομοθεσίας, τον Ιούνιο του 2025, για την «Ενίσχυση της δημοσιότητας και της διαφάνειας στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο» και τονίζει ότι ο νόμος ψηφίστηκε με στόχο την ευθυγράμμιση της εθνικής νομοθεσίας με τον Ευρωπαϊκό Νόμο για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης, «βελτιστοποιώντας περαιτέρω τη λειτουργία των δύο Μητρώων για τα Έντυπα ΜΜΕ και τον Ηλεκτρονικό Τύπο, με στόχο τη μείωση του διοικητικού φόρτου, την απλούστευση των διαδικασιών εγγραφής και ανανέωσης και τη διασφάλιση της αξιοπιστίας και της διαφάνειας στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο».
Περιορισμένη η καθιέρωση του διαλόγου με την Κοινωνία των Πολιτών
Τέλος, η Έκθεση είναι επικριτική προς της χώρα μας και στο κομμάτι που αφορά την πρόοδο της σε σχέση με τη σύσταση και την καθιέρωση ενός διαρθρωμένου διαλόγου με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, η πρόοδος στον συγκεκριμένο τομέα χαρακτηρίζεται «περιορισμένη», ενώ υπάρχει σύσταση για την δημιουργία τακτικού και διαρκούς δομημένου διαλόγου με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και απλοποίηση των απαιτήσεων εγγραφής για τις οργανώσεις αυτές με σκοπό τη διατήρηση ενός ανοιχτού πλαισίου λειτουργίας τους.