Ο επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μετανάστευση και υπουργοί από την Ιταλία, τη Μάλτα και την Ελλάδα δεν πραγματοποίησαν την επίσκεψή τους στο ανατολικό τμήμα της διαιρεμένης Λιβύης την Τρίτη, καθώς σύμφωνα με τον στρατηγό Χαλίφα Χάφταρ – αγνόησαν την «εθνική κυριαρχία της Λιβύης», όπως ανακοίνωσε η κυβέρνηση της Βεγγάζης.
Η αντιπροσωπεία της ΕΕ έφτασε στη Βεγγάζη μετά από συνάντηση με την παράλληλη κυβέρνηση στο δυτικό τμήμα της χώρας, και τον Οσάμα Χαμάντ. Ωστόσο ο στρατιωτικός διοικητής Χαλίφα Χάφταρ, ο οποίος ελέγχει το ανατολικό τμήμα και μεγάλες περιοχές της νότιας Λιβύης, δεν δέχτηκε να συναντήσει την επιτροπή της Ευρώπης, στην οποία συμμετείχε και ο Έλληνας υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Θάνος Πλεύρης.
Στην αντιπροσωπεία συμμετείχαν επίσης ο Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης της ΕΕ Magnus Brunner, ο Ιταλός υπουργός Εσωτερικών Matteo Piantedosi και ο Μαλτέζος υπουργός Εσωτερικών Byron Camilleri.
Η ακύρωση της συνάντησης σημειώθηκε κατά την άφιξη της αντιπροσωπείας της ΕΕ στο αεροδρόμιο της Βεγγάζης, όπου τα αεροσκάφη που μετέφεραν τον Ευρωπαίο Επίτροπο Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ, καθώς και τους υπουργούς Μετανάστευσης της Ιταλίας, της Ελλάδας και της Μάλτας, προσγειώθηκαν κανονικά στο διεθνές αεροδρόμιο της πόλης. Ωστόσο, οι υπουργοί, δεν βγήκαν ούτε από το αεροπλάνο.
Η κυβέρνηση της Βεγγάζης δήλωσε ότι η επίσκεψη ακυρώθηκε κατά την άφιξη της αντιπροσωπείας στο αεροδρόμιο της πόλης, διότι οι υπουργοί κηρύχθηκαν persona non grata, δηλαδή ανεπιθύμητοι, ενώ τους ζητήθηκε να εγκαταλείψουν αμέσως το λιβυκό έδαφος.
Η κυβέρνηση Χαμάντ είχε δηλώσει τη Δευτέρα ότι όλοι οι ξένοι επισκέπτες και οι διπλωματικές αποστολές δεν πρέπει να έρχονται στη Λιβύη και να κινούνται στο εσωτερικό της χώρας χωρίς την προηγούμενη άδειά της.
Το πρωτοφανές διπλωματικό επεισόδιο φαίνεται να προκλήθηκε από την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να δώσει προτεραιότητα στη συνάντηση με την κυβέρνηση της Τρίπολης. Ωστόσο, η αφορμή του επεισοδίου ήταν το αιφνιδιαστικό αίτημα του Χαλίφα Χάφταρ να συμμετάσχουν στη συνάντηση όλοι οι υπουργοί της κυβέρνησής του.
Ο Ντμπέιμπα δήλωσε κατά τη διάρκεια της συνάντησης ότι ανέθεσε στο υπουργείο Εσωτερικών του την ανάπτυξη ενός εθνικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης «που θα βασίζεται στην πρακτική συνεργασία με τους εταίρους και θα αντανακλά μια σαφή πολιτική βούληση για την οικοδόμηση βιώσιμων λύσεων».
Ο Επίτροπος Μπρούνερ ξεκαθάρισε πως η εντολή του περιοριζόταν αποκλειστικά σε συνομιλίες με τον ίδιο τον Χάφταρ, και μόνο για ζητήματα μεταναστευτικής πολιτικής, δεδομένου ότι η κυβέρνηση της Βεγγάζης δεν αναγνωρίζεται επισήμως από την ΕΕ.
Αυτή η στάση προκάλεσε την αντίδραση του Χάφταρ, ο οποίος διεμήνυσε πως δεν θα πραγματοποιηθεί καμία συνάντηση χωρίς την παρουσία των υπουργών του.
Καθώς η αποστολή οδηγήθηκε σε αδιέξοδο και χαρακτηρίστηκε φιάσκο, η ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία αποχώρησε εσπευσμένα από το αεροδρόμιο της Βεγγάζης. Στη συνέχεια, υπήρξε έντονη διπλωματική κινητικότητα από τη λιβυκή πλευρά.
Η ανατολική κυβέρνηση της Λιβύης και ο Χάφταρ καταδίκασαν επίσημα την αποστολή, καταγγέλλοντας παραβίαση των διπλωματικών πρωτοκόλλων. Ο διορισμένος πρωθυπουργός της περιοχής κατηγόρησε την ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία ότι δεν σεβάστηκε τις διεθνείς συμβάσεις, κάνοντας λόγο για «κατάφωρη παραβίαση». Επιπλέον, τονίστηκε ότι η άφιξη της αντιπροσωπείας στο διεθνές αεροδρόμιο ακυρώθηκε, και ζητήθηκε επιτακτικά η άμεση αποχώρησή της από τη χώρα.
Αναμένεται επίσημη αντίδραση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς πρόκειται για αποστολή υπό την αιγίδα της Κομισιόν, με επικεφαλής τον Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ, συνοδευόμενο από τρεις υπουργούς κρατών-μελών.
Ο Έλληνας υπουργός Θάνος Πλεύρης επέστρεψε στην Αθήνα το απόγευμα και επικοινώνησε άμεσα με τον Πρωθυπουργό. Αναμένεται προγραμματισμένη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου την επόμενη ημέρα για να συζητηθούν οι εξελίξεις.
Από την πλευρά της, η Κομισιόν υποστηρίζει ότι η αποστολή οργανώθηκε με πλήρη σεβασμό προς το Διεθνές Δίκαιο και τους διπλωματικούς κανόνες. Η πρωτοβουλία είχε στόχο την ενίσχυση του διαλόγου για το μεταναστευτικό, με τη συμμετοχή εκπροσώπων από την Ελλάδα, την Ιταλία, και τη Μάλτα.
Τέλος, υπενθυμίζεται ότι ο Χάφταρ και η ανατολική λιβυκή κυβέρνηση ελέγχουν τα βασικά περάσματα μεταναστών στη χώρα και διεκδικούν πρωταγωνιστικό ρόλο στις σχετικές διαπραγματεύσεις, έναντι της κυβέρνησης της Τρίπολης του Ντμπέιμπα.
Η Λιβύη έχει γίνει οδός διέλευσης για τους μετανάστες που φεύγουν από τις συγκρούσεις και τη φτώχεια προς την Ευρώπη μέσω της Μεσογείου μετά την πτώση, το 2011, του δικτάτορα Μουαμάρ Καντάφι σε μια εξέγερση που υποστηρίχθηκε από το ΝΑΤΟ. Η διαμάχη των φατριών έχει διχάσει τη χώρα από το 2014.