Το μονοπώλιο της… μπύρας που έληξε πριν 62 χρόνια!

Στην εποχή της βασιλείας του Όθωνα, οι πανταχού παρόντες στη φτωχή και ρημαγμένη τότε νεογέννητη Ελλάδα Βαυαροί δεν άντεχαν χωρίς την μπύρα τους. Τις περιοδίες του βασιλιά συνόδευε πάντα ειδικευμένος ζυθοποιός. Κατά σύμπτωση έφερε το όνομα Fix.

Για τις καλές υπηρεσίες που προσέφερε στον Όθωνα αποζημιώθηκε δεόντως. Εξασφάλισε το προνόμιο της αποκλειστικής παραγωγής και διάθεσης μπύρας στην Ελλάδα. Έτσι οι Έλληνες γνώρισαν την μπίρα μέσα από την επωνυμία ΦΙΞ.

Μια οικογενειακή ιστορία επιτυχίας
Η οικογένεια Φιξ ήρθε στην Ελλάδα το 1833, ενώ ο ιδρυτής της εταιρείας (ο Johann Ludwig Fuchs) είχε σπουδάσει ζυθοποιός στο Μόναχο. Το πρώτο εργοστάσιό του ήταν στο σημερινό Ηράκλειο Αττικής, αλλά όταν επικράτησε των επίσης Βαυαρών αντιπάλων του, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα σε δύο κτήματα. Εκεί δημιουργήθηκαν δύο μικρά ζυθοποιεία αλλά έπειτα από μια πυρκαγιά που κατέστρεψε το ένα, ο Φιξ αγόρασε ένα μεγάλο κτήμα στην περιοχή Μακρυγιάννη (Γαργαρέττα τότε) όπου έγινε, το 1863, η εγκατάσταση ζυθοποιείου και κατοικιών της οικογένειας. Εκείνη την εποχή ο Ιλισσός έρρεε ακόμη, δίπλα τους, ενώ η γειτνίαση με τους Στύλους του Ολυμπίου Διός ήταν άμεση, καθώς η περιοχή αυτή την εποχή ήταν εντελώς άχτιστη. Με την επέκταση ωστόσο της Αθήνας και τη χάραξη της λεωφόρου Συγγρού το κτήμα διχοτομήθηκε και οι κατοικίες να αποκόπηκαν από το εργοστάσιο.

Με τον καιρό, μπύρα και ΦΙΞ έγιναν για την αγορά ένα πράγμα, ταυτόσημα αγαθά. Αργότερα, η εν λόγω οικογένεια προσέφερε και άλλα σήματα, όπως την μπίρα Alfa και σταδιακά κατέκτησε την αγορά των αναψυκτικών, του πάγου και άλλων συγγενών δραστηριοτήτων.

Το θρυλικό εργοστάσιο
Στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα οι Αθηναίοι και άλλοι Έλληνες ασφαλώς, έχουν μάθει να πίνουν μπύρα, η επιχείρηση πηγαίνει καλά και το εργοστάσιο επεκτείνεται διαρκώς. Παράλληλα όμως αρχίζει να δομείται η περιοχή και έτσι ως τα μέσα της δεκαετίας του 1950 ο οικιστικός ιστός, παρ’ ότι συνίσταται σε μονοκατοικίες κυρίως, έχει καλύψει τον χώρο γύρω από το εργοστάσιο. Η ανακατασκευή του εργοστασίου θα αποφασισθεί ακριβώς τότε – βρισκόμαστε άλλωστε στην εποχή της βιομηχανικής ανασυγκρότησης – και το έργο ανατίθεται από την οικογένεια Φιξ στον αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτο (1926-1977), ο οποίος θεωρείτο πρωτοπόρος του μεταπολεμικού μοντερνισμού στην Ελλάδα.

Τα σχέδια του Ζενέτου ήθελαν ένα κτίριο που να τονίζει την οριζόντια διάστασή του κατά μήκος της λεωφόρου Συγγρού και της λεωφόρου Καλλιρρόης με γραμμικά υαλοστάσια. Επιπλέον ο αρχιτέκτονας σχεδίασε ένα «εργοστάσιο πόλης», πράγμα που σημαίνει πως η ένταξή του μέσα στον οικιστικό ιστό καθόρισε και τη μορφή του. Με τη μεταφορά του εργοστασίου όμως εκτός Αθηνών –τέλη της δεκαετίας του 1970– και την εγκατάλειψη του κτιρίου, άρχισε σιγά σιγά και η καταστροφή του. Τα σπασμένα υαλοστάσια, οι ξεφτισμένες διαφημίσεις, οι ζημιές από τους σεισμούς αλλοίωσαν το κτίριο σε μεγάλο βαθμό αισθητικά και δομικά ώστε να απαξιωθεί στη συνείδηση του κόσμου. Το αίτημα της κατεδάφισής του ήταν συχνό. Ακόμη και όταν είχαν αρχίσει οι προτάσεις για την αξιοποίησή του που κατέληξαν μετά από χρόνια στην ανακατασκευή του ως Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης που είναι σήμερα.

Η άρση του μονοπωλίου
Το προνόμιο του μονοπωλίου διατηρήθηκε για την οικογένεια Φιξ για ένα αιώνα, ως το 1963, οπότε και έληξε στις 15 Ιουλίου. Με την άρση του προνομίου της αποκλειστικής παραγωγής και διάθεσης και την απελευθέρωση της αγοράς ιδρύεται η Αθηναϊκή Ζυθοποιία. Ενας έλληνας επενδυτής από το Σουδάν συνεργάζεται με την ολλανδική οικογένεια Χάινεκεν και αποκτά δικαιώματα παραγωγής και διάθεσης της μπίρας Amstel (από το όνομα του ποταμού που διασχίζει το Αμστερνταμ). Δημιουργεί στη συνέχεια ένα μικρό ζυθοποιείο στη λεωφόρο Κηφισού και προσπαθεί να εισέλθει στην αγορά.

Συναντά πάμπολλα εμπόδια, η οικογένεια Φιξ αντιστέκεται με όλα τα μέσα. Κινητοποιεί την πολιτική, χρησιμοποιεί τεχνάσματα, ασκεί πιέσεις, επιβάλλει ακόμη και απαγορεύσεις. Οι παλαιότεροι των κοινοβουλευτικών συντακτών θυμούνται στα μέσα του 1964 τον Κάρολο Φιξ περιφερόμενο στο Περιστύλιο να διακινεί μεταξύ των βουλευτών υλικό για τα λιποβαρή μπουκάλια της Amstel και να απαιτεί την απαγόρευση της κυκλοφορίας της. Θα το επιτύχει για λίγους μήνες και η συγκεκριμένη μπίρα δεν θα καταφέρνει για χρόνια να κερδίσει μερίδιο στην αγορά.

Σταδιακά ωστόσο, μετά το 1965 και ιδίως στα χρόνια της δικτατορίας και στη Μεταπολίτευση νέες ζυθοποιίες δραστηριοποιήθηκαν στην. Ελλάδα κυρίως κατασκευάζοντας εργοστάσια και παράγοντας γνωστές ετικέτες μπύρας από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με αποτέλεσμα η ΦΙΞ να χάσει τη θέση της στην αγορά και εν τέλει να διακόψει τη λειτουργία της πριν τα μέσα τις δεκαετίας του 1980.

ΠΗΓΗ: Βικιπαίδεια, Το Βήμα