Σαν σήμερα, πριν από 97 χρόνια αυτοκτονεί στην Πρέβεζα ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης. Οι συνθήκες της αυτοκτονίας του και κυρίως η αφορμή που τον οδήγησε σε αυτή την πράξη θα παραμείνουν πάντα ένα μυστήριο.
Γύρω στις 2.30 το μεσημέρι της 21ης Ιουλίου 1928, ο Κώστας Καρυωτάκης κάθισε σε ένα τραπέζι του παραλιακού καφενείου της Πρέβεζας «Ο Ουράνιος Κήπος», ιδιοκτησίας του Νιόνιου Καλλίνικου, και παρήγγειλε μια βυσσινάδα. Προτού φύγει, ζήτησε από τον καφεπώλη ένα τσιγάρο και μια κόλλα χαρτί, όπου και έγραψε τις τελευταίες του σημειώσεις.
Ένα απόσπασμα της τελευταίας του γραφής: “Πληρώνω για όσους, καθώς εγώ, δεν έβλεπαν κανένα ιδανικό στη ζωή τους, έμειναν πάντα έρμαια των δισταγμών τους, ή εθεώρησαν την ύπαρξη τους παιχνίδι χωρίς ουσία. Τους βλέπω να έρχονται ολοένα περσότεροι, μαζύ με τους αιώνες. Σ’ αυτούς απευθύνομαι.”
Οταν τελείωσε, άφησε στο τραπέζι 75 δραχμές, παρ’ ότι το αναψυκτικό του κόστιζε μόνον 5, και περπάτησε για 400 περίπου μέτρα έως τη θέση Βαθύ της Μαργαρώνας. Εκεί βρήκε έναν ευκάλυπτο, ξάπλωσε στη σκιά του και στη συνέχεια αυτοκτόνησε πυροβολώντας στο σημείο της καρδιάς του.
Ο Κώστας Καρυωτάκης γεννήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 1896 στην Τρίπολη. Γονείς του ήταν ο νομομηχανικός Γεώργιος Καρυωτάκης και η Κατίγκω Σκάγιαννη. Εξαιτίας των μεταθέσεων που έπαιρνε συχνά ο πατέρας του, η οικογένειά του αναγκάστηκε να αλλάξει πολλές φορές τόπο κατοικίας. Τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια μοιράστηκαν μεταξύ Λευκάδας, Αργοστολίου, Λάρισας, Πάτρας, Αθήνας, Καλαμάτας και Χανίων. Αποφοίτησε από το 1ο Γυμνάσιο Χανίων το 1913 με βαθμό «Λίαν Καλώς». Το διάστημα της διαμονής του στην πόλη της δυτικής Κρήτης δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα σε παιδικά περιοδικά, ενώ υπάρχει και αναφορά του ονόματός του στον διαγωνισμό διηγήματος της Διαπλάσεως των Παίδων.
Περισσότερα λογοτεχνικά έργα δημοσίευσε όσο φοιτούσε στη Νομική Σχολή Αθηνών, την περίοδο 1914-1917. Το 1919 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Ο Πόνος των Ανθρώπων και των Πραμάτων. Δύο χρόνια αργότερα δημοσίευσε τη συλλογή Νηπενθή και το 1927 τη συλλογή Ελεγεία και Σάτιρες, στην οποία περιλαμβάνονται και 18 μεταφράσεις του ίδιου.
Παρότι επιχείρησε για ένα διάστημα να ασκήσει τη δικηγορία, δεν κατάφερε να δημιουργήσει έναν κύκλο ανθρώπων που θα του πρόσφερε πελατεία. Αναζήτησε τότε κάποια θέση δημοσίου υπαλλήλου. Διορίστηκε υπουργικός γραμματέας στη νομαρχία Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια μετατέθηκε σε διάφορες δημόσιες υπηρεσίες μέχρι που το 1928 τοποθετήθηκε σε υπηρεσία της Πρέβεζας. Ενδεχομένως, στις πολλές μεταθέσεις του έπαιξαν κάποιον ρόλο οι αντιβενιζελικές πεποιθήσεις της οικογένειάς του.
Οι συνθήκες της αυτοκτονίας του τον Ιούλιο του 1928 παραμένουν έως και σήμερα ένα μυστήριο. Το τελευταίο σημείωμά του έχει υπάρξει αντικείμενο ενδελεχούς μελέτης πολλών επιστημόνων. Στο υστερόγραφό του πάντως ανέφερε ότι είχε προσπαθήσει και στο παρελθόν να δώσει τέλος στη ζωή του, αλλά απέτυχε.
Την πιο μεθοδική προσέγγιση στους λόγους που οδήγησαν τον ποιητή στην αυτοκτονία έχει κάνει η καθηγήτρια Χριστίνα Ντουνιά, συστηματική μελετητρια του έργο του. «Ο Καρυωτάκης ήταν ένας δημόσιος υπάλληλος και ταυτόχρονα ενοχλητικός συνδικαλιστής, που σύχναζε στα κακόφημα σπίτια. Δεν αργεί να γίνει στόχος του τμήματος ηθών, το οποίο διαθέτει τους σπιούνους του και συνεργάζεται με το τμήμα προστασίας του κράτους από τον “κομμουνιστικό κίνδυνο”.
Δεν ήταν λοιπόν δύσκολο να σκηνοθετήσουν μια κατηγορία περί μαστροπείας και μάλιστα με τη συνδρομή μαρτύρων. Η κοινή γυναίκα με την οποία συνδεόταν ο ποιητής, εξαναγκασμένη από τις προφανείς εξαρτήσεις της, πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε εναντίον του. Ο Καρυωτάκης κατά τη διάρκεια της ολιγοήμερης παραμονής του στην Πρέβεζα θα πρέπει να ενημερώθηκε αρμοδίως για τη σοβαρή κατηγορία εις βάρος του. Οι ψυχικές του αντιστάσεις ήταν ήδη εξασθενημένες από τις συναισθηματικές και τις επαγγελματικές απογοητεύσεις. Αν προσθέσουμε και τη μόνιμη απειλή της αρρώστιας του, αυτή η τελευταία καταδίωξη τον έφερε περισσότερο παρά ποτέ “στο μαύρο αδιέξοδο, στην άβυσσο του νου”».
Τα στοιχεία που εξαφανίστηκαν είχαν σχέση και με την ασθένειά του Καρυωτάκη, αλλά όχι μόνο με αυτήν. Το μπαούλο με το προσωπικό αρχείο του Καρυωτάκη που εξαφανίστηκε, ο δημοσιοϋπαλληλικός του φάκελος που βρέθηκε λειψός, οι επιλεκτικές πληροφορίες που μας μεταφέρονται από τον βιογράφο του, όλα δείχνουν ότι επιχειρείται συστηματικά μια συγκάλυψη στοιχείων. «Αυτά τα ελλείποντα στοιχεία δεν εξάπτουν μόνο τη φαντασία των φανατικών αναγνωστών του Καρυωτάκη, αλλά συνιστούν ενδιαφέρουσα πρόκληση για μια σύγχρονη βιογραφία του ποιητή» καταλήγει η κ. Ντουνιά.
Δείτε ντοκιμαντέρ για τη ζωή και τον θάνατο του Κώστα Καρυωτάκη: