Η Μάχη της Κρήτης στο Ακρωτήρι Χανίων και ο ανθυπασπιστής Χωροφυλακής Νεοφώτιστος Περικλής

Ο Ανθυπασπιστής Περικλής Νεοφώτιστος κατάγονταν από το χωριό Σταυροχώρι Σητείας. Τον Μάιο του 1941 υπηρετούσε στον Σταθμό Χωροφυλακής Στερνών Ακρωτηρίου Χανίων με τον βαθμό του Ενωμοτάρχη. Με τους χωροφύλακες του Σταθμού και εθελοντές Κρητικούς των γύρω χωριών, αντιμετώπισε άντρες του 3^ου Συντάγματος αλεξιπτωτιστών του Ταγματάρχη Χάιντριχ.

Οι άντρες αυτοί του 3^ου Συντάγματος, άλλοι ρίχτηκαν με τα αλεξίπτωτά τους στο Ακρωτήρι Χανίων, άλλοι αποβιβάστηκαν από ένα ανεμοπλάνο στη θέση «Ριζόσκλοπο», άλλοι έφτασαν με πλοιάρια στα ανατολικά παράλια του Ακρωτηρίου και άλλοι αποβιβάστηκαν στη θέση «Κουρουπητός».

Ο Περικλής Νεοφώτιστος μετά την απελευθέρωση της Κρήτης, πήρε τον βαθμό του Ανθυπασπιστή και τοποθετήθηκε στον Σταθμό Χωροφυλακής Κρουσώνα Ηρακλείου. Σε έκθεσή του που συνέταξε  στον Κρουσώνα  με ημερομηνία 6 Ιουνίου 1945 προς την Ανωτέρα Διοίκηση Χωροφυλακής Κρήτης, περιγράφει με λεπτομέρειες όλα τα γεγονότα και τις μάχες που έδωσε με τους άντρες του στο Ακρωτήρι Χανίων, από την πρώτη ημέρα της Μάχης 20 Μαΐου ως την ενάτη ημέρα 28 Μαΐου 1941.

Περιγράφει την πρώτη μάχη στις 20 Μαΐου 1941 στη Θέση Ριζόσκλοπο όπου γερμανικό ανεμοπλάνο αποβίβασε 10 Γερμανούς αλεξιπτωτιστές, μεταξύ τους και έναν Υπολοχαγό. Η μάχη είχε ως αποτέλεσμα, οι άντρες του Ενωμοτάρχη Περικλή Νεοφώτιστου να αιχμαλωτίσουν όλους τους Γερμανούς και να τους οδηγήσουν στις Στέρνες. Στις 22 Μαΐου 1941, ο Περικλής Νεοφώτιστος περιγράφει άλλη νικηφόρο μάχη στα Χωραφάκια Χανίων. Στις 24 Μαΐου 1941 περιγράφει την αιχμαλωσία από τους άντρες του τριάντα (30) Γερμανών αλεξιπτωτιστών και ενός Υπολοχαγού, στα ανατολικά παράλια του Ακρωτηρίου Χανίων.

Στις 24 Μαΐου 1941, περίπολος του Σταθμού Χωροφυλακής Στερνών και πολιτών από τα γύρω χωριά, αιχμαλωτίζει στο χωριό Χωραφάκια πέντε (5) Γερμανούς αλεξιπτωτιστές. Την ίδια ημέρα, ο Περικλής Νεοφώτιστος με τους άντρες του Σταθμού του και πολίτες από τα χωριά Μουζουρά, Χορδάκι και Στέρνες, φτάνουν στη Μονή Γουβερνέτου όπου την είχε καταλάβει τμήμα Γερμανών και είχαν οχυρωθεί στους γύρω λόφους.

Οι μάχες κράτησαν ως τις 26 Μαΐου 1941, το αποτέλεσμα ήταν νικηφόρο για τους Ακρωτηριανούς και αιχμαλωτίστηκαν 16 Γερμανοί. Ο Περικλής Νεοφώτιστος περιγράφει και άλλες στιγμές της Μάχης της Κρήτης στο Ακρωτήρι Χανίων και τελειώνει την έκθεσή του με τα γεγονότα της 28^ης Μαΐου, όπου μεγάλη δύναμη Γερμανών αλεξιπτωτιστών φτάνει στις Στέρνες, απελευθερώνει τους αιχμαλώτους Γερμανούς και συλλαμβάνει τον ίδιο και τον χωροφύλακα του Σταθμού του Λουκαράκη Μανόλη.

Λόγω της δράσης του Σταθμού Χωροφυλακής Στερνών και των κατοίκων των χωριών του Ακρωτηρίου, οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα 10 πατριώτες από τις Στέρνες στις 5 Ιουνίου 1941, όταν ο Διοικητής του 3^ου Συντάγματος αλεξιπτωτιστών Ταγματάρχης Χάιντριχ, διέταξε αυτή την εγκληματική ενέργεια με το «αφήγημα των αντιποίνων», για τις απώλειες του Συντάγματός του στο Ακρωτήρι Χανίων.

Την έκθεση του Περικλή Νεοφώτιστου, καθώς και φωτογραφία του, μας απέστειλε ο καλός φίλος Ζαχαρίας Ι. Νικολακάκης, ιστορικός ερευνητής και δημιουργός της εξαιρετικής ιστοσελίδας «Η Κρήτη στα χρόνια της γερμανικής κατοχής 1941 – 1945».

Συγκεκριμένα, ο Ανθυπασπιστής Περικλής Νεοφώτιστος, περιγράφει στην έκθεσή του τα εξής :

 «Εν Κρουσώνι τη 6η Ιουνίου 1945

Έκθεσις

Ανθυπασπιστού Νεοφωτίστου Περικλέους του Γεωργίου

Προς

Την Ανωτέραν Διοίκησιν Χωρ/κής Κρήτης ΕΙΣ ΧΑΝΙΑ

Περί δράσεως των ανδρών του Σταθμού Χωρ/κής Στερνών Ακρωτηρίου Χανίων κατά τας εν Κρήτη Πολεμικάς Επιχειρήσεις του έτους 1941

Λαμβάνω την τιμήν εις εκτέλεσιν της υπ. αριθμ. 2/16/2 ε. έτους Διαταγής υμών, ν’αναφέρω εν σχέσει με την δράσιν των ανδρών του Σταθμού Χωρ/κής Στερνών Χανίων, ούτινος Διοικητής ετύγχανον ως Ενωμοτάρχης κατά τας πολεμικάς επιχειρήσεις της Κρήτης από 20 έως 28 Μαΐου 1941, καθ’ην κατελήφθη υπό των Γερμανών η έδρα ημών.

Υπό τας διαταγάς μου είχον τους μον. Χωροφύλακας 1) Λουκαράκην Εμμανουήλ

2) Φουκαράκην Μιχαήλ και 3) Μιχελακάκην Στυλιανόν και εξ εφέδρους τοιούτους. Ο ανωτέρω Σταθμός ευρίσκεται εις τοιαύτην θέσιν, ώστε ουδεμίαν ηγεσίαν Προϊσταμένου μου ήτο δυνατόν να έχω. Εις όλην την περιφέρειαν μόνον Αγγλικαί Στρατιωτικαί Μονάδες υπήρχον, εις το χωρίον Κορακές – Προφήτη Ηλία και Β.Α. της έδρας μου, υπήρχον αντιαεροπορικά πυροβόλα.

Το Ακρωτήρι, περιφέρεια ημών, ήτο στόχος των κατά ξηράν και θάλασσαν επιχειρήσεων, λόγω της φυσιολογικής του θέσεως, δια ξηράς συντομεύει η κατάληψη της πόλεως Χανίων και του κόλπου της Σούδας.

Από της πρώτης ημέρας της ενάρξεως των επιχειρήσεων 20^ην Μαΐου 1941, καθ’ην ήρχισεν η πτώσις των αλεξιπτωτιστών, διεκόπη πάσα τηλεφωνική επικοινωνία εμού και των Προϊσταμένων μου και εναπέμεινεν η πρωτοβουλία εμού.

Οι άνδρες ημών έφερον ακατάλληλον οπλισμόν και ελάχιστα φυσίγγια, οι πολίται φιλήσυχοι και νομοταγείς κατόπιν κυβερνητικής αποφάσεως Μεταξά, είχον παραδώση τα υπ’αυτών κατεχόμενα όπλα εις τας στρατιωτικάς αρχάς και ούτω ελάχιστα τοιαύτα διέθετον ούτοι, πάντως εις τους κατοίκους και δη των Β.Α. χωρίων του Ακρωτηρίου υπήρχε θάρρος  και μίσος κατά των Γερμανών. Ούτω άλλοι μεν έτρεξαν με κυνηγετικά όπλα, άλλοι με άχρηστα τοιαύτα και άλλοι με ξύλα και μαχαίρια και απετέλουν με τους άνδρας μου αποσπάσματα μ’ένα σκοπόν, την εξόντωσιν παντός Γερμανού και εκκαθάρισιν του Ακρωτηρίου.

Την 20^ην Μαΐου, περί ώραν 8-9 π.μ. προσεγειώθη εις την περιοχήν του Ακρωτηρίου Ριζόσκλοπο, αεροπλάνον γερμανικόν εκ του οποίου εξήλθον 10 άνδρες μεταξύ αυτών εις Υπολοχαγός. Αμέσως έτρεξαν οι κάτοικοι των πέριξ χωρίων και η δύναμίς μου εκ δύο σημείων και ήρχισεν μάχη, εξηναγκασθέντων να παραδοθούν πάντες. Εις χείρας μας περιήλθον 10 πιστόλια, 2 πολυβόλα, 10 όπλα, 5 ατομικά πολυβόλα και άφθονα πυρομαχικά.

Τους αιχμαλώτους μεταφέραμεν εις το χωρίον Μουζουρά, παραμείναντες εκείσε μέχρι των νυκτερινών ωρών ελλείψει μέσου συγκοινωνίας δια Χανιά, οπότε πεζή μεταφέραμε τούτους εις Στέρνες, ειδοποιήσας αφίχθη  εις Ανθυπολοχαγός Άγγλος και ήλεγξε τούτους και την επομένην ημέραν μ’ενίσχυσεν μ’έναν Επιλοχίαν και δι’ ενός στρατιώτου και μετέφερον αυτοκινήτου και τους παρέδωκα εις το Β΄ Αστυνομικόν Τμήμα Χανίων.  Εις την συμπλοκήν ταύτην έλαβον μέρος ο υποφαινόμενος και οι μόνιμοι χωροφύλακες. Τον κατασχεθέντα οπλισμόν διεμοίρασα εις τους κατοίκους Μουζουρά δια την συνέχισιν του αγώνος μας.

Την 22αν Μαΐου, περίπολος της δυνάμεώς μου μετά πολιτών του χωρίου Χωραφάκια ηχμαλώτισε τρεις Γερμανούς στρατιώτας και 4 Έλληνας ναυτικούς, ούτοι μετέφερον και μοι παρέδωκαν είτα παρέδωκα τούτους εις τον εκεί Άγγλον Αξιωματικόν.

Την 23^ην ιδίου μηνός, ο υποφαινόμενος μετά των μονίμων χωροφυλάκων, διότι οι έφεδροι τοιούτοι εγκατέλειψαν τας τάξεις των και μετέβησαν εις τας εστίας των από την πρώτην ημέραν και πολιτών των χωρίων Μουζουρά, Χορδακίου και Στερνών, ερευνώντες τα ανατολικά παράλια μετά τας μεταμεσημβρινάς ώρας, ηχμαλωτίσαμεν 30 Γερμανούς εξόν εις Υπολοχαγός και δύο Έλληνας ναυτικούς, αφού αντηλλάξαμε μερικούς πυροβολισμούς, τραυματίσαντας έναν Γερμανόν. Τούτους μεταφέραμεν εις Στέρνες ους παρέδωκα εις αυτόν άγγλον αξιωματικόν.

Την 24^ην Μαΐου, περίπολος χωροφυλάκων μετά πολιτών του χωρίου Χωραφάκια συνέλαβε 5 Γερμανούς στρατιώτας και 13 Έλληνας ναυτικούς οίτινες είχον αποβιβασθή εκείσε μεταφερθέντων και τούτων εις Στέρνες παρεδώθησαν εις τον Άγγλον Αξιωματικόν.

Την ιδίαν ημέραν κατά τας πρωινάς ώρας, ο υποφαινόμενος μετά των χωροφυλάκων Λουκαράκην Εμμανουήλ και Φουκαράκη Μιχαήλ, των αγροφυλάκων Ιακώβου Καζάκου και Ευστρατίου Φακωτάκη και πολλών πολιτών των χωρίων Μουζουρά, Χορδακίου, Στερνών κ.λ.π. έχοντες πληροφορίας ότι, γερμανικό τμήμα ευρίσκεται εις τα όρη του χωρίου Χορδάκι, μετέβημεν εκείσε προς συνάντησιν τούτων, εξερευνήσαντες όλην την κορυφογραμμήν φθάσαντες εις την περιοχήν της Μονής Γουβερνέτου ην Μονήν είχον καταλάβη, πλην όμως είχον αποσυρθή εκ ταύτης και ανεκαλύψαμε ότι, εις ένα εκεί πλησίον λόφον είχον οχυρωθή και ελάβαμεν καταλλήλους θέσεις.

Περί ώραν 13^ην ήρχισε συμπλοκή. Ο εχθρός διέθετε όλα τα σύγχρονα πολεμικά μέσα, ενώ αντιθέτως ημείς έκαστος 50 φυσίγγια και ένα άχρηστο όπλο. Η συμπλοκή διήρκεσε μέχρι της 16^ης ώρας της ιδίας ημέρας, οπότε εξηντλήθησαν όλα μας τα φυσίγγια και εξηναγκάσθημεν να υποχωρήσωμεν αφήσαντες ένα νεκρόν, τον αγροφύλακα Ιάκωβον Καζάκον, ελαφρώς τραυματισθείς ο παρ’ημίν χωροφύλαξ Φουκαράκης Μιχαήλ εκ θραύσματος του ιδίου του όπλου και ως εκ θαύματος διεσώθη ο υποφαινόμενος, μία σφαίρα του διέτρησε την επωμίδα του χιτωνίου του εις την δεξιά. Ο εχθρός είχε δύο τραυματίας ως διεπιστώσαμε την επομένην.

Την 25^ην ιδίου μηνός και κατά τας βραδυνάς ώρας, 13 Γερμανοί στρατιώται εζήτησαν να παραδοθούν εις εμέ εις Μονήν Γουβερνέτου, μέσον του εκεί Επισκόπου Κυδωνίας και Αποκορώνου Αγαθαγγέλου περί ώραν 9^ην μ.μ., συντάξαντες μεταξύ μας πρωτόκολλον, οίτινες επ΄ουδενί λόγον ήθελον να παραδοθούν εις τους Άγγλους. Μεταξύ των αιχμαλώτων, ήτο εις τραυματίας. Μετά την παράδοσιν τούτων, αμέσως μεταφέραμε τους αιχμαλώτους εις τον Σταθμόν τη ενισχύσει συμπολεμιστών πολιτών, εγκλείσας τούτους εις το κρατητήριον μη αφιχθέντος καίτοι ειδοποιήθη ο Άγγλος Αξιωματικός.

Την 26^ην Μαΐου και κατά τας απογευματινάς ώρας μοι παραδόθησαν έτεροι τρεις Γερμανοί στρατιώται εις την Μονήν Γουβερνέτου, ους μετέφερα κατά τας μεσονυκτίους ώρας εις τον Σταθμόν, εγκλείσας και τούτους  μετά των άλλων εις το κρατητήριον ήτοι 16 αιχμάλωτοι Γερμανοί.

Την ιδίαν ημέραν 26, μετέβην εις τα Αγγλικά αντιαεροπορικά πυροβολεία και εζήτησα οπλισμόν και πυρομαχικά και μοι παρεχώρησε τοιαύτα 10 όπλα και φυσίγγια, καθ’ην ώραν σφοδρός βομβαρδισμός με κατέλαβεν εντός τούτων, με αποτέλεσμα τον φόνον τριών ή τεσσάρων Άγγλων και 4 τραυματίας, άτινα όπλα διεμοίρασα εις τους πολίτας προς ενίσχυσίν μου.

Την ιδίαν ανωτέρω ημέραν μετέβην εις τα ανατολικά παράλια του Ακρωτηρίου και κατέσχον ένα βενζινόπλοιον εις θέσιν “Κουρουπητό” το οποίον είχεν έλθη και απεβίβασε τους 30 συλληφθέντας την 23^ην Μαΐου Γερμανούς και ετοποθέτησα φρουράν εκ χωροφυλάκων και πολιτών προς φρούρησιν τούτου μέχρι αφίξεως Άγγλων, αποσταλλέντας ενός Υπαξιωματικού Άγγλου μετά στρατιωτών και επροξένησαν μερικάς βλάβας εις το σκάφος.

Την 24^ην ιδίου, ειδοποίησα το Αγγλικόν Στρατηγείον εις Κορακές, την εμφάνισιν μεγάλης δυνάμεως Γερμανών εις το Βόρειον μέρος του Ακρωτηρίου  από Χωραφάκια μέχρι της Μονής Αγίας Τριάδος, καταληφθέντων των χωρίων τούτων και συνήφθη μεγάλη μάχη, με αποτέλεσμα πολλών νεκρών εκατέρωθεν.

Την 28^ην Μαΐου και κατά τας βραδυνάς ώρας εισήλθον εντός της έδρας μου μεγάλη Γερμανική δύναμις, ήτις ηλευθέρωσε τους 16 Γερμανούς αιχμαλώτους εκ του κρατητηρίου μας και ηχμαλώτισεν εμέ και τον μόνον εναπομείναντα τελευταίως χωροφύλακα Λουκαράκην Εμμανουήλ, των λοιπών χωροφυλάκων δύο μονίμων, άμα τη πληροφορία ότι, επλησίαζον τα Γερμανικά στρατεύματα, απεμακρύνθησαν συλληφθέντων την ιδίαν εσπέραν.

Από της 20^ης μέχρι της 28^ης Μαΐου 1941, τόσον εγώ όσον και οι μόνιμοι χωροφύλακες Λουκαράκης Εμμανουήλ, Φουκαράκης Μιχαήλ και Μιχελακάκης Στυλιανός, επολέμησαν εναντίον του εχθρού κινδυνεύσαντες καθ’όλας τας ημέρας και νύκτας, μοχθήσαντες, υποστάντες μεγάλους κόπους και θυσίας, επιδείξαντες μεγάλην ανδρείαν, ψυχραιμίαν και αυταπάρνησιν τη συμπράξει των αγροφυλάκων και γενικώς των κατοίκων του Ακρωτηρίου, ενεργήσαντες και τούτοι με ανδρείαν, ψυχραιμίαν και αυταπάρνησιν, τραυματισθέντων εις διαφόρους συμπλοκάς τινές εξ αυτών και ούτω το Ακρωτήρι εξεκαθαρίσθη από τους Αλεξιπτωτιστάς Γερμανούς και μόνον μετά την κατάληψιν της πόλεως Χανίων κατελήφθη τούτο και δια τον αγώνα των ετυφέκισαν 10 άνδρας εις Στέρνες την 5^ην Ιουνίου.  

Εκτός των ανωτέρω αγώνων έλαβον και άλλοι εις άλλα τμήματα της περιφερείας μου με καλά αποτελέσματα, ολοσχερή εξόντωσιν των διωθέντων αλεξιπτωτιστών.

Η Δύναμις των ανδρών μου του υπ’εμού Σταθμού παρέμεινε πιστήν εις το καθήκον της και ηγωνίζετο με τους ανδρείους Ακρωτηριανούς, εναντίον του επιδρομέως κατορθώσασα να ξεκαθαρίση την περιφέρειαν επί οκτώ ημέρας.

Ο Ανθυπασπιστής Χωροφυλακής

Νεοφώτιστος Περικλής».

Μετά τη Μάχη της Κρήτης, οι γερμανόφιλες εφημερίδες των Αθηνών, δημοσίευσαν στις πρώτες τους σελίδες την παρακάτω ανακοίνωση, δημιουργία της γερμανικής προπαγάνδας για να προσβάλουν, να μειώσουν και να απαξιώσουν το μεγαλείο της «παλλαϊκής» Αντίστασης των Κρητικών απέναντι στους επίλεκτους αλεξιπτωτιστές και στους άντρες της Βέρμαχτ.  Με τον τίτλο ΑΙΣΧΟΣ ! η ανώτατη διοίκηση του γερμανικού στρατού τονίζει τα εξής :

«Ως ανακοινούνται εξ αρμοδίας πηγής, κατά τας μάχας εν Κρήτη διεπιστώθη στενοτάτη συνεργασία του ελληνικού αμάχου πληθυσμού μετά του αγγλικού στρατού. Ο πληθυσμός επολέμησεν εν μέρει με πολιτικάς ενδυμασίας και εν μέρει μάλιστα με στολάς Γερμανών αλεξιπτωτιστών εναντίον των Γερμανικών στρατευμάτων.

Παρά το Καστέλλι και εις Κάνδανον Γερμανοί αλεξιπτωτισταί και ορειβάται κυνηγοί ηκρωτηριάσθησαν φρικωδώς. Κατόπιν των ως άνω και άλλων απίστευτων κρουσμάτων, η Ανωτάτη Διοίκησις των Γερμανικών στρατευμάτων απηύθυνε προς τον πληθυσμόν της Κρήτης την κατωτέρω προειδοποίησίν της :

ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΟΝ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Επληροφορήθημεν ότι Γερμανοί στρατιώται οι οποίοι περιήλθον εις χείρας του εχθρού εκακοποιήθησαν κατά τον αισχρότερον και απανθρωπότερον τρόπον. Κατόπιν τούτου εξεδόθη η κάτωθι διαταγή προς γνώσιν και συμμόρφωσιν :

• Όστις διαπράττει αδικήματα προς Γερμανούς αιχμαλώτους αντιθέτως προς το διεθνές δίκαιον θα τιμωρηθή αμειλίκτως και κατά τον ίδιον τρόπον, είτε άνδρας είναι ούτος, είτε γυναίκα.
• Εάν λαμβάνουν χώραν τοιούτου είδους κακουργήματα πλησίον χωρίων, ταύτα θα πυρπολούνται αμέσως και οι κάτοικοι αυτών θα αναλαμβάνουν όλας τας ευθύνας, των συνεπειών.
• Εκτός τούτων όμως επιφυλασσόμεθα να εφαρμόσωμεν κατ’αυτών και άλλα αυστηρότερα μέτρα αντεκδικήσεως.

Η ΑΝΩΤΑΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ»

Είναι γνωστό ότι οι Έλληνες διαχρονικά, πάντα τιμούσαν τους νεκρούς και σε καιρούς ειρήνης αλλά και σε καιρούς πολέμων. Φρόντιζαν για την ταφή τους και ακολουθούσαν όλα τα έθιμα και τις πατροπαράδοτες παραδόσεις. Η περιύβριση και η κακοποίηση των νεκρών Γερμανών αλεξιπτωτιστών, που αναφέρει η Ανώτατη Διοίκηση του γερμανικού στρατού στην παραπάνω ανακοίνωση, είναι εργαλείο της γερμανικής προπαγάνδας, με μοναδικό σκοπό την τρομοκράτηση του πληθυσμού και την απαξίωση του υπέρτατου αγώνα των Κρητικών και της παλλαϊκής συμμετοχής του πληθυσμού στη Μάχη της Κρήτης.