Την Κυριακή 1 Ιουνίου 1958, δεκατρία χρόνια μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τα στρατεύματα κατοχής, ξεκίνησαν οι εργασίες της Α΄ Παγκρήτιας Συνέλευσης των Κρητών Αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης στην Ιερά Μονή Αρκαδίου. Στη συνέλευση προήδρευσε ο Ηγούμενος Διονύσιος Ψαρουδάκης.
Από το αρχείο του Λειβαδιώτη αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Γεωργίου Μαρή ή Παπά, ανασύραμε μία φωτογραφία που απεικονίζει αυτόν και εφτά συντρόφους του στον περίβολο της Ιεράς Μονής Αρκαδίου με την υποσημείωση: Παγκρήτιο Συνέδριο Αρχηγών Εθνικής Αντιστάσεως, Αρκάδι, 12 Ιουλίου 1964.
Από το φωτογραφικό αρχείο του Καπετάν Μιχάλη Ξυλούρη – Χριστομιχάλη, ανασύραμε δύο φωτογραφίες με τις υποσημειώσεις: Αρκάδι, 14 Σεπτεμβρίου 1969. Παγκρήτιο Συνέδριο Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης.
Επομένως, με την έρευνα να συνεχίζεται, γνωρίζουμε ότι στην Ιερά Μονή Αρκαδίου πραγματοποιήθηκαν τρία τουλάχιστον συνέδρια των Αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης Κρήτης. Στις 1 Ιουνίου 1958, στις 12 Ιουλίου 1964 και στις 14 Σεπτεμβρίου 1969.
Στην Α΄ Συνέλευση (Συνέδριο) με Πρόεδρο τον Ηγούμενο της Μονής Διονύσιο Ψαρουδάκη και Γραμματέας τον ένθερμο πατριώτη και μέλος της Εθνικής Αντίστασης Κρήτης Γεώργιο Κουτελιδάκη, πήραν μέρος όλοι οι Αρχηγοί, Οπλαρχηγοί των ανταρτικών Σωμάτων (Ομάδων), οι αναγνωρισμένοι από την Ελληνική Κυβέρνηση και 402 Κρήτες αγωνιστές.
Στο τέλος της Α΄ Συνέλευσης (Συνεδρίου), εκδόθηκε ψήφισμα με τις αποφάσεις των συμμετεχόντων. Το ψήφισμα βρίσκεται σήμερα στο αρχείο της Ανεξάρτητης Ομάδος Ανωγείων Α.Ο.Α. και αντίγραφό του στο αρχείο του Καπετάν Μιχάλη Ξυλούρη – Χριστομιχάλη.
Με σεβασμό στη μνήμη των ηρωικών μαχητών της Κρητικής Αντίστασης, αναδημοσιεύουμε το ψήφισμα που αναφέρει τα εξής:
«ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΣ
ΚΡΗΤΗΣ
Β΄ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ
ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΨΗΦΙΣΜΑ
Εν τη Ι. Μονή Αρκαδίου σήμερον την 1ην του μηνός Ιουνίου του έτους 1958 ημέραν Κυριακήν και ώραν 15ην συνελθόντες κατόπιν προσκλήσεως του προέδρου του Α΄ Παγκρητίου Συνεδρίου Προηγουμένου της Ι. Μ. Αρκαδίου κ. Διον. Ψαρουδάκη προς εξέτασιν διαφόρων ζητημάτων αφορώντων τους Εθν. Αγωνιστάς Κρήτης, οι ανεγνωρισμένοι Αρχηγοί των ενόπλων ανταρτικών Σωμάτων της κατοχικής περιόδου της Κρήτης 1941- 1945 ως και οι ανεγνωρισμένοι Αρχηγοί των ανεγνωρισμένων οργανώσεων πληροφοριών και δολιοφθοράς κ.κ.
1) Συν/χης Πεζ/κού ε.α. κ. Πλεύρης Νικολ.
2) » » » κ. Τζιφάκης Χρ.
3) Ιδιώτης Μπαντουβάς Εμμ.
4) » Πετρακογιώργης Γεωργ.
5) » Ξυλούρης Μιχ.
6) » Κατσιάς Ιωαν.
7) Ταξίαρχος Χωρ/κής π.δ. Χαλκιαδάκης Γεώργ. Αρχηγός Ο.Π.Δ. Ν. Ρεθύμνης.
8) Υποστράτηγος Υγειον/κού ε.α. Μοσχάκης Μοσχ. Αρχηγός Ο.Π.Δ. Επαρχίας Αμαρίου.
9) Ιδιώτης Ακουμιανάκης Μιχ. Αρχηγ. Ο.Π.Δ. Νομού Ηρακλείου.
10) » Ζωγραφιστός Παύλος » » » »
11) Ως και εκπρόσωποι των ανεγνωρισμένων ενόπλων ανταρτικών οργανώσεων (Ταγμάτων) του Νομού Χανίων.
α) Τάγματος Σελίνου Μπασιάς Κων/νος
β) » Κυδωνίας Γαλάνης Γεωργ. – Βολάνης Ελευθ.
γ) » Κεντρ. Αποκορώνου Μανούσακας Εμμ.
δ) Ομάδος «ΣΑΤΑΝΑ» (Κρουσώνος) Ξυλούρης Μενελ. – Δομαλάκης Δημ.
Ως επίσης και τα τετρακόσια δύο (402) μέλη των Νομαρχιακών Επιτροπών, Οπλαρχηγών και Ηγετικών στελεχών του Αγώνος και ακούσαντες την ανάπτυξιν των εν τη Η. Διατάξει αναγραφομένων θεμάτων ως και των γενομένων συμπληρωματικών προτάσεων και τροπολογιών υπό των διαφόρων ομιλητών, εκ των οποίων διεπιστώθη ότι τα μέχρι σήμερα ληφθέντα μέτρα υπό της Πολιτείας προς προστασίαν και ικανοποίησιν των Αγωνιστών της Εθνικ. Αντιστάσεως Κρήτης, δεν ανταποκρίνονται πλήρως προς το μέγεθος υπ’ αυτών προσφερθεισών θυσιών και υπηρεσιών προς την Πατρίδα και ότι είναι ανάγκη δια να διατηρηθή και μελλοντικώς εις υψηλόν επίπεδον το Εθνικ. Φρόνημα των Αγωνιστών, να ολοκληρωθώσι τα μέτρα δικαιώσεως του Αγώνος.
ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΝ ομοφώνως τα κάτωθι:
1) Εκ του ιερού χώρου της Ι. Μονής Αρκαδίου απευθύνουν θερμόν χαιρετισμόν προς άπαντας τους γενναίους Αγωνιστάς και τα θύματα της Εθνικ. Αντιστάσεως της Κρήτης ως και της λοιπής Ελλάδος και διαδηλώνουν την σταθεράν απόφασίν των ότι θα αγωνισθούν και εις το μέλλον εάν παραστή ανάγκη κατά παντός εχθρού της Πατρίδος, χάριν της Ελευθερίας και του Μεγαλείου της Ελλάδος μας.
2) Απευθύνουν θερμόν χαιρετισμόν προς τους μαχομένους δια την ελευθερίαν των αδελφούς μας Κυπρίους, τον άξιον Εθνάρχην Μακάριον και τον γεννναίον Αρχηγόν ΔΙΓΕΝΗΝ και δηλούν ότι είναι πάντοτε πρόθυμοι να υποβληθούν εις θυσίας, δια την ενίσχυσιν του Αγώνος των.
3) Να ανεγερθούν εις έκαστον Νομόν της Κρήτης μνημεία συμβολίζοντα τους Αγώνας και τας θυσίας των Αγωνιστών Εθν. Αντιστάσεως- Ανταρτών κατά τα έτη της κατοχής 1941- 1945.
4) Την συγγραφήν Ιστορίας της Εθνικ. Αντιστάσεως Κρήτης περιόδου 1941- 1945 ανατιθεμένης της όλης εργασίας εις επιτροπήν εξ ειδικών επιλέκτων και ικανών Κρητών ιστοριογράφων εις την οποίαν να παραδώσωσιν οι κ.κ. Αρχηγοί και λοιπαί οργανώσεις και Ηγετικά στελέχη, τα εις χείρας των ευρισκόμενα παντοειδή στοιχεία της κατοχικής περιόδου τα αφορώντα τον Αγώνα της Αντιστάσεως. Μετά δε την ολοκλήρωσιν και περιγραφήν των γεγονότων, προ της εκτυπώσεως της Ιστορίας ταύτης, να εγκριθή αύτη ομοφώνως υπό των Αρχηγών.
ΖΗΤΟΥΝ
Από την Σεβαστήν Κυβέρνησιν, όπως μεριμνήση δια την ταχείαν επίλυσιν των κατωτέρω δικαίων αιτημάτων, απαραιτήτων δια την οφειλομένην ηθικήν και υλικήν ικανοποίησιν των Αγωνιστών της Εθν. Αντιστάσεως της Κρήτης και των θυμάτων του Αγώνος.
5) Να ορισθή ότι η Εθν. Αντίστασις Κρήτης άρχεται από της 20ης Μαΐου 1941.
6) Να δοθή παράτασις προθεσμίας υποβολής συμπληρωματικών ονομαστικών πινάκων των Αγωνιστών της Εθν. Αντιστάσεως Κρήτης, οίτινες τυχόν έχουσι παραληφθεί ή έχουσιν οπωσδήποτε και δι’ οιονδήποτε λόγον αδικηθεί.
7) Να γίνεται αποδεκτή υπό του Γ. Ε. Σ. η αναγραφή Εθν. Αγωνιστών εις πλείονας της μίας ανεγνωρισμένων Εθν. Οργανώσεων της ιδίας Νομαρχιακής περιφερείας εφ’ όσον αποδεδειγμένως προσέφερον τας υπηρεσίας των ούτοι εις αμφοτέρας τας οργανώσεις κατά κεχωρισμένα χρονικά διαστήματα ή εφ’ όσον θα συμπίπτουν χρονικώς εις διαφόρους οργανώσεις αι υπηρεσίαι των να επαφίεται εις τους ενδιαφερομένους η εκλογή της οργανώσεως εις την οποίαν επιθυμούν να παραμείνουν οριστικώς εγγεγραμένοι και εις την οποίαν αποδεδειγμένως προσέφεραν και τας σοβαρωτέρας υπηρεσίας.
8) Οι ανάπηροι και οι φονευθέντες εις επιχειρήσεις κατά του «ΕΛΛΑΣ» και των κομμουνιστών από 1ης Ιουνίου 1941 μέχρι του 1947 εν Κρήτι, ευρισκόμενοι εν διατεταγμένη υπηρεσία υπό Στρατιωτικών ή Αστυνομικών Αρχών ή ανεγνωρισμένων Αρχηγών Ε. Α. Ο. να τύχωσιν των αυτών ευεργετημάτων άτινα προβλέπωσιν οι Νόμοι δια τους πολεμιστάς 1940- 41.
9) Να τύχωσι συντάξεως και λοιπών ευεργετημάτων του Νόμου οι ανάπηροι και τα θύματα των εκτελεσθέντων υπό των Γερμανοϊταλών κατά την περίοδον της κατοχής ανεξαρτήτως εάν ήσαν ένοπλοι ή εάν ανήκον εις την εσωτερικήν αντίστασιν (Εθνικήν).
10) Να επισπευθή η αναγνώρισις των προταθέντων Αρχηγών και Οπλαρχηγών της Εθν. Αντιστάσεως της Κρήτης, δημοσιευομένων των σχετικών Διαταγμάτων.
11) Εις τους αναγνωρισθέντας ή αναγνωρισθησομένους Αρχηγούς της Εθν. Αντιστάσεως, ν’ απονεμηθή ανάλογος βαθμός και σύνταξις. Το αυτό μέτρον κι με ανάλογον βαθμόν να ισχύση και δια τους αναγνωρισθέντας ή αναγνωρισθησομένους Οπλαρχηγούς Α΄. Β΄. Γ΄. κατηγορίας της Εθν. Αντιστάσεως Κρήτης.
Εις τους Εφέδρους εξ Εφέδρων Αξιωματικούς τους αναγνωρισθησομένους Αρχηγούς ή Οπλαρχηγούς να απονεμηθή τιμής ένεκεν είς εισέτι βαθμός εν εφεδρεία, ν’ απονεμηθή δε εις αυτούς και ανάλογος σύνταξις, εφ’ όσον θα έχωσι συμπληρώσει συνολικώς υπερδωδεκαετή υπηρεσίαν στρ/κήν.
12) Να απλουστευθούν και επισπευθούν αι διατυπώσεις δια την απονομήν συντάξεως εις τους αναπήρους και τα θύματα της Εθν. Αντιστάσεως ώστε αι αποφάσεις του Ελεγκτ. Συνεδρίου να εκδίδωνται εντός της συντομωτέρας δυνατής προθεσμίας.
13) Να επαναφερθούν αι διακοπείσαι συντάξεις δια τα θύματα του αμάχου πληθυσμού και να ρυθμισθή το ζήτημα των εν ομηρία απαχθέντων ιδιωτών, εφ’ όσον η ομηρία των προεκλήθη εξ αιτίας αποδεδειγμένης Εθνικής αυτών δράσεως.
14) Να παρασχεθούν διευκολύνσεις και να τύχωσι των αυτών ευεργετημάτων τα τέκνα των ανεγνωρισμένων Αγωνιστών, δια τας Σχολάς Μέσης και Ανωτάτης Εκπαιδεύσεως, όσων τυγχάνουσι και τα τέκνα των υπαλλήλων, Αξιωματικών και Μακεδονομάχων και πολυτέκνων.
15) Εις τους Αγωνιστάς της Εθνικ. Αντισάσεως, εις τους οποίους οι κατακτηταί προεξένησαν ζημίας υλικάς λόγω της πατριωτικής των δράσεως, να καταβληθή πλήρης αποζημίωσις εκ μέρους του Κράτους.
Εις την περίπτωσιν Κρατικής αδυναμίας αμέσου αποζημιώσεως να χορηγηθούν κατά τας διατάξεις του ευεργετικού Νόμου περί δανεισμού εις τους Έλληνας εφοπλιστάς, δάνεια εις τους υποστάντας αποδεδειγμένως ζημίας λόγω της Εθνικής αυτών δράσεως.
16) Ν’ αποκατασταθούν οι πολεμοπαθείς της Κρήτης κατά τρόπον δίκαιον και σύμφωνον με τας ηθικάς υποχρεώσεις του Κράτους έναντι των πολιτών του. Προς καθορισμόν των γενομένων ζημιών να καθορισθούν υπό τούδε Επιτροπαί κατά Νομούς εκ Κρατικών οργάνων και με συμμετοχήν εκπροσώπων των οργανώσεων των πολεμοπαθών αι οποίαι να προβούν εις την απογραφήν και εκτίμησιν των γενομένων ζημιών.
Επίσης, η παραχώρησις των υπό του Δημοσίου ανεγερθέντων και δοθέντων προσωρινώς εις πολεμοπαθείς οικημάτων να οριστικοποιηθή, η δε πληρωμή τούτων υπό των κατόχων, να γίνη δια συμψηφισμού από τα ποσά τα οποία έκαστος των πολεμοπαθών θα έχη λαμβάνειν.
17) Να οργανωθή και να λειτουργήση κανονικώς παρά του Υπουργείου Εθν. Αμύνης το υπό του αρθρ. 16 του Νόμου 971/1949 προβλεπόμενον Ειδικόν Γραφείον Εθν. Αντιστάσεως.
18) Η εξακρίβωσις του βαθμού της συμμετοχής εις την Εθν. Αντίστασιν Αγωνιστών δια τους οποίους τυχόν γεννώνται αμφιβολίαι, να ανατεθή εις Επιτροπήν εξ Αξιωματικών εν ενεργεία, η οποία να δύναται να μεταβαίνη και επί τόπου προς συλλογήν των απαραιτήτων δια την ορθήν κρίσιν στοιχείων, υποχρεωμένην να καλέση εις κοινήν συνεδρίασιν και τους ανεγνωρισμένους αρχηγούς Κρήτης.
19) Εις τους αναγνωρισθέντας και αναγνωρισθησομένους Αρχηγούς, Οπλαρχηγούς ως και τα Ηγετικά στελέχη της Εθν. Αντιστάσεως, να επιτραπή να διατηρήσουν εις την κατοικίαν των ως κειμήλια, τιμής ένεκεν τα όπλα με τα οποία κατά την κατοχήν επολέμησαν εναντίον των κατακτητών και κατόπιν ειδικής αδείας των αρμοδίων Κρατικών Αρχών.
20) Εις τους ακτήμονας αγωνιστάς της Εθν. Αντιστάσεως να παραχωρηθούν τα υπάρχοντα κτήματα του Δημοσίου ή ανταλλάξιμα τοιούτα με αναλόγους ευκολίας πληρωμής. Τούτ’ αυτό να ισχύση και δια τους Αστούς Αγωνιστάς, εφ’ όσον θα υπάρχωσιν αδιάθετα οικήματα του Δημοσίου ή ανταλλάξιμα.
21) Ο χρόνος της υπηρεσίας των εν ενεργεία Δημοσίων υπαλλήλων και Στρατιωτικών, ως και των συνταξιούχων και των ε.α. τοιούτων των μετασχόντων εις ανεγνωρισμένας Εθν. Οργανώσεις είτε Εθν. Ανταρτικών Ομάδων είτε Εθν. Οργανώσεων εσωτερικής Αντιστάσεως και οργανώσεων πληροφοριών και δολιοφθοράς να αναγνωρισθή ως εμπόλεμος χρόνος υπηρεσίας (των πρόσω) και να προσμετράται ως χρόνος υπηρεσίας τόσον διά τους εν ενεργεία Δημοσίους υπαλλήλους και Στρατιωτικούς καθ’ απάσας τας περιπτώσεις, όσον και διά τους συνταξιούχους τοιούτους, δια την ανάλογον προσαύξησιν των συντάξεων των, ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας.
ΑΝΑΘΕΤΟΜΕΝ
Εις την εκλεγείσαν δωδεκαμελή Επιτροπήν αποτελουμένην εκ των κ.κ.
1) Πετρακογιώργη Γεώργιο, Πρέδρου
2) Βολάνη Ελευθ., Αντιπροέδρου
3) Τζιφάκη Χρήστου, Συντ/χου ε.α., Αντιπροέδρου
4) Πλεύρη Νικολάου, Συντ/χου, Ταμίου
5) Μπαντουβά Εμμ
6) Σκουλά Ηλία, Συν/χου ε.α. Μέλους
7) Ξυλούρη Μιχαήλ »
8) Κατσιά Ιωάννου »
9) Ξυλούρη Μενελάου, δικηγόρου, πολιτευτού »
10) Μπασιά Κων/νου »
11) Τσαμάνδουρα Δημ. » και
12) Αφορδακού Κων/νου »
Όπως επιδώση το παρόν ψήφισμα
1) Εις την Α.Μ. τον Βασιλέα
2) Εις την Α.Ε. τον κ.κ. Πρόεδρον της Κυβερνήσεως
3) Εις τον κ. Πρόεδρον της Βουλής
4) Εις τον κ. Υπουργόν του Συντονισμού
5) Εις τον κ. Υπουργόν Εθν. Αμύνης ως και
6) Τους κ.κ. Αρχηγούς των εν τη Βουλή πολιτικών Κομμάτων,
και παρακολουθήση την ικανοποίησιν των ανωτέρω αιτημάτων ενημερώνουσα καταλλήλως τους Αγωνιστάς, επί της πορείας και της εξελίξεως αυτών.
Ο Ο
Πρόεδρος της Β΄ Παγκρητίου Γεν. Γραμματεύς της Β΄ Παγκρητίου
Γεν. Συνελ. Εθν. Αγωνιστών Γεν Συνελ. Εθν. Αγωνιστών
ΔΙΟΝ. ΨΑΡΟΥΔΑΚΗΣ Γ. ΚΟΥΤΕΛΙΔΑΚΗΣ».
Ο Γεώργιος Α. Καλογεράκης είναι δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Καστελλίου