Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης έδειξαν, μέσα από πειράματα σε ποντίκια, ότι η μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων μπορεί να αναστρέψει τις βλάβες του εγκεφαλικού επεισοδίου αναγεννώντας τους κατεστραμμένους νευρώνες, αποκαθιστώντας την κινητικότητα, ακόμη και «επιδιορθώνοντας» τα αιμοφόρα αγγεία που έχουν πληγεί από το επεισόδιο.
Και μπορεί το επίτευγμα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Nature Communications» να αφορούσε πειραματόζωα αλλά τα ευρήματα έδειξαν ότι θα μπορούσαν σύντομα να μεταφερθούν και στους ανθρώπους δίνοντας ελπίδα για καλύτερη αντιμετώπιση των εγκεφαλικών επεισοδίων που στερούν ποιότητα ζωής σε εκατομμύρια άτομα.
Ενας στους τέσσερις υφίσταται εγκεφαλικό
Ενας στους τέσσερις ενηλίκους υφίσταται εγκεφαλικό επεισόδιο κατά τη διάρκεια της ζωής του – περίπου οι μισοί από τους ασθενείς με εγκεφαλικό εμφανίζουν βλάβες όπως η παράλυση ή τα προβλήματα στον λόγο εξαιτίας εσωτερικής αιμορραγίας ή έλλειψης οξυγόνου που οδηγούν σε μη αναστρέψιμη καταστροφή των κυττάρων του εγκεφάλου. Σήμερα δεν υφίστανται εξειδικευμένες θεραπείες που να αντιμετωπίζουν αυτού του τύπου τις βλάβες.
«Για αυτό και είναι ζωτικής σημασίας να αναπτύξουμε νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις που θα οδηγούν σε αναγέννηση του εγκεφάλου μετά από εγκεφαλικό, νόσους ή ατυχήματα» ανέφερε ο Κρίστιαν Τάκενμπεργκ, επιστημονικός επικεφαλής της Ομάδας Νευροεκφύλισης στο Ινστιτούτο Αναγεννητικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης.
«Κλειδί» τα νευρικά βλαστοκύτταρα
Το «κλειδί» αυτής της αναγέννησης φαίνεται ότι κρατούν τα νευρικά βλαστικά κύτταρα, όπως έδειξε ο δρ Τάκενμπεργκ μαζί με τη μεταδιδακτορική ερευνήτρια του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης Ρεμπέκα Γουέμπερ και συνεργάτες τους από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας. Σε δύο μελέτες τους οι ερευνητές έδειξαν ότι «τα νευρικά βλαστοκύτταρα σχηματίζουν νέους νευρώνες ενώ παράλληλα επάγουν και άλλες διεργασίες αναγέννησης».
Με «μαγιά» τα κύτταρα iPS
Στο πλαίσιο των μελετών χρησιμοποιήθηκαν ανθρώπινα νευρικά βλαστοκύτταρα από τα οποία δημιουργούνται διαφορετικοί τύποι κυττάρων του νευρικού συστήματος. Τα κύτταρα αυτά προήλθαν από επαγόμενα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα (iPS) που δημιουργήθηκαν από ανθρώπινα ενήλικα κύτταρα των οποίων το «ρολόι» γύρισε πίσω σε ένα πιο πολυδύναμο στάδιο μέσω κατάλληλης επεξεργασίας.
Πρόκληση εγκεφαλικού
Οι ερευνητές προκάλεσαν μόνιμο εγκεφαλικό στα ποντίκια τα χαρακτηριστικά του οποίου προσομοίαζαν σε εκείνα του εγκεφαλικού που «χτυπά» τους ανθρώπους. Τα πειραματόζωα τροποποιήθηκαν γενετικώς ώστε να μην απορρίψουν τα ανθρώπινα βλαστοκύτταρα.
Μεταμόσχευση και μετατροπή σε νευρώνες
Μία εβδομάδα μετά την πρόκληση του εγκεφαλικού στα ζώα, η ερευνητική ομάδα μεταμόσχευσε τα νευρικά βλαστοκύτταρα στη πληγείσα περιοχή του εγκεφάλου και παρακολούθησε την εξέλιξη με χρήση ενός συνδυασμού απεικονιστικών και βιοχημικών μεθόδων.
«Ανακαλύψαμε ότι τα βλαστοκύτταρα επιβίωσαν καθ’όλη την περίοδο της ανάλυσης που διήρκεσε πέντε εβδομάδες καθώς και ότι τα περισσότερα από αυτά μετατράπηκαν σε νευρώνες οι οποίοι μάλιστα κατάφεραν να επικοινωνήσουν με τα ήδη υπάρχοντα εγκεφαλικά κύτταρα του εγκεφάλου των ποντικών» εξήγησε ο δρ Τάκενμπεργκ.
Αναστροφή των κινητικών προβλημάτων
Οι ερευνητές εντόπισαν μετά τη μεταμόσχευση και άλλους δείκτες αναγέννησης που αφορούσαν τον σχηματισμό νέων αιμοφόρων αγγείων, τη μείωση της φλεγμονώδους απόκρισης και της βελτίωση της συνοχής του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Παράλληλα ανεστράφησαν στα ζώα τα κινητικά προβλήματα που είχε προκαλέσει το εγκεφαλικό.
«Η ανάλυσή μας πηγαίνει πολύ μακρύτερα σε σχέση με άλλες μελέτες οι οποίες επικεντρώνονταν μόνο στις άμεσες επιδράσεις μετά τη μεταμόσχευση των κυττάρων» διευκρίνισε ο δρ Τάκενμπεργκ.
Πιο κοντά στην κλινική εφαρμογή σε ανθρώπους
Μάλιστα η ερευνητική ομάδα έχει ήδη αναπτύξει συγκεκριμένο πρωτόκολλο για αυτόν τον σκοπό σε συνεργασία με το Κέντρο για την Ερευνα στα Κύτταρα iPS και την Εφαρμογή της (CiRA) στο Πανεπιστήμιο του Κιότο.
Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα μετά από μία εβδομάδα
Ενα άλλο σημαντικό εύρημα της μελέτης που αναμένεται να αποδειχθεί πολύτιμο όταν η βλαστοκυτταρική θεραπεία μεταφερθεί στον άνθρωπο ήταν το ότι η μεταμόσχευση των κυττάρων φάνηκε να είναι πιο αποτελεσματική όταν γινόταν μια εβδομάδα μετά το επεισόδιο και όχι αμέσως (όπως αποκάλυψε η δεύτερη μελέτη του δρος Τάκενμπεργκ και των συνεργατών του). Σε κλινικό επίπεδο ένα τέτοιο χρονικό παράθυρο θα διευκολύνει σημαντικά στο μέλλον την προετοιμασία και την εφαρμογή της θεραπείας.
Το «σύστημα ασφαλείας»
Βέβαια, παρά τα ενθαρρυντικά αυτά αποτελέσματα, ο ερευνητής του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης τόνισε ότι υπάρχει ακόμη αρκετή δουλειά που πρέπει να γίνει προτού μια τέτοια βλαστοκυτταρική θεραπεία εφαρμοστεί σε ανθρώπους. «Απαιτείται να ελαχιστοποιήσουμε τους κινδύνους και να απλοποιήσουμε τη διαδικασία για χρήση στον άνθρωπο».
Σε αυτή την κατεύθυνση η ομάδα του δρος Τάκενμπεργκ – και πάλι σε συνεργασία με τους ερευνητές του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας υπό τον Ρούσλαν Ραστ – αναπτύσσει αυτή τη στιγμή ενός είδους «σύστημα ασφαλείας» το οποίο θα αποτρέπει την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των βλαστοκυττάρων στον εγκέφαλο. Μελετά επίσης τη δυνατότητα μεταφοράς των κυττάρων στον εγκέφαλο μέσω ενδοαγγειακής έγχυσης η οποία θα είναι πολύ πιο πρακτική από ένα κυτταρικό μόσχευμα εγκεφάλου.
Μετά την Πάρκινσον τα εγκεφαλικά;
Πρώιμες κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους με χρήση κυττάρων iPS διεξάγονται ήδη στην Ιαπωνία ενάντια στη νόσο του Πάρκινσον. «Το εγκεφαλικό μπορεί να είναι μια από τις επόμενες ιατρικές καταστάσεις για τις οποίες θα υπάρξει κλινική δοκιμή με βλαστοκύτταρα σε ανθρώπους» κατέληξε ο δρ Τάκενμπεργκ.
Πηγή: tovima.gr