Ταχεία ανάπτυξη στα ευρωπαϊκά νοσοκομεία εμφανίζει ο μύκητας Candidozyma auris (πρώην Candida auris), αποτελώντας σοβαρή απειλή για τους ασθενείς και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC). Η χώρα μας, μάλιστα, είναι ανάμεσα στις πέντε χώρες με τα περισσότερα περιστατικά στην Ευρώπη.
Ο αριθμός των καταγεγραμμένων περιστατικών αυξάνεται, οι επιδημίες μεγαλώνουν σε κλίμακα, και αρκετές χώρες αναφέρουν συνεχιζόμενη τοπική μετάδοση. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της έγκαιρης ανίχνευσης και του ελέγχου της μετάδοσης ώστε να αποφευχθεί η ευρεία και ταχεία διασπορά.
Ο συγκεκριμένος μύκητας στη χώρα μας αναφέρθηκε πρώτη φορά τον Μάιο του 2022 από μέλη της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων σε συνέντευξη Τύπου. Έως τότε ο μικροοργανισμός ήταν άγνωστος τόσο στο ευρύ κοινό όσο και στην επιστημονική κοινότητα και έκτοτε πρόσθεσε έναν ακόμη… εχθρό στη μάχη με τις νοσοκομειακές λοιμώξεις.
Η Candidozyma auris (C. auris) είναι ένας μύκητας που συνήθως εξαπλώνεται εντός υγειονομικών μονάδων, είναι συχνά ανθεκτικός στα αντιμυκητιασικά φάρμακα και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές λοιμώξεις σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς. Η ικανότητά του να επιβιώνει σε διάφορες επιφάνειες και ιατρικό εξοπλισμό και να μεταδίδεται μεταξύ ασθενών τον καθιστά ιδιαίτερα δύσκολο στον έλεγχο.
Μεταξύ 2013 και 2023, οι χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ ανέφεραν περισσότερα από 4.000 περιστατικά, με σημαντική αύξηση το 2023, όταν δηλώθηκαν 1.346 περιστατικά από 18 χώρες. Πέντε χώρες, η Ισπανία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ρουμανία και η Γερμανία, συγκέντρωσαν τα περισσότερα περιστατικά μέσα στη δεκαετία.
«Η C. auris εξαπλώθηκε μέσα σε λίγα μόλις χρόνια – από μεμονωμένα περιστατικά κατέστη διαδεδομένη σε ορισμένες χώρες. Αυτό δείχνει πόσο γρήγορα μπορεί να εδραιωθεί στα νοσοκομεία», δήλωσε ο δρ. Διαμαντής Πλαχούρας, επικεφαλής του Τμήματος Αντιμικροβιακής Αντοχής και Λοιμώξεων που Σχετίζονται με την Υγειονομική Περίθαλψη του ECDC. «Αυτό όμως δεν είναι αναπόφευκτο», πρόσθεσε. «Η έγκαιρη ανίχνευση και ο ταχύς, συντονισμένος έλεγχος λοιμώξεων μπορούν ακόμη να αποτρέψουν περαιτέρω μετάδοση».
Πρόσφατες επιδημίες έχουν αναφερθεί στην Κύπρο, τη Γαλλία και τη Γερμανία, ενώ η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ρουμανία και η Ισπανία δήλωσαν ότι δεν μπορούν πλέον να διακρίνουν συγκεκριμένες εστίες λόγω της εκτεταμένης περιφερειακής ή εθνικής διασποράς. Σε αρκετές από αυτές τις χώρες, η συνεχής τοπική μετάδοση σημειώθηκε μέσα σε λίγα χρόνια μετά το πρώτο καταγεγραμμένο περιστατικό, γεγονός που αναδεικνύει το κρίσιμο χρονικό παράθυρο για έγκαιρες παρεμβάσεις ώστε να σταματήσει η εξάπλωση.
Αν και ορισμένες χώρες έχουν δείξει θετικά αποτελέσματα στον περιορισμό επιδημιών C. auris, πολλές αντιμετωπίζουν βασικά κενά. Παρά την αύξηση των περιστατικών, μόνο 17 από τις 36 συμμετέχουσες χώρες διαθέτουν επί του παρόντος εθνικό σύστημα επιτήρησης για την C. auris. Μόνο 15 χώρες έχουν αναπτύξει ειδικές εθνικές οδηγίες για την πρόληψη και τον έλεγχο λοιμώξεων. Η εργαστηριακή ικανότητα είναι συγκριτικά ισχυρότερη, με 29 χώρες να αναφέρουν πρόσβαση σε εργαστήριο αναφοράς ή ειδικό στη μυκολογία και 23 να προσφέρουν δοκιμές αναφοράς για τα νοσοκομεία.
Σύμφωνα με το ECDC, αν και ο αριθμός των λοιμώξεων από C. auris αυξάνεται σαφώς, χωρίς συστηματική επιτήρηση και υποχρεωτική αναφορά, η πραγματική έκταση του προβλήματος πιθανόν υποεκτιμάται. Το ECDC έχει αξιολογήσει τακτικά την επιδημιολογική κατάσταση, την εργαστηριακή ικανότητα και την ετοιμότητα για την C. auris σε τέσσερις έρευνες από το 2018 και έχει δημοσιεύσει ταχείες αξιολογήσεις κινδύνου, συμπεριλαμβανομένων επιλογών για την πρόληψη και τον έλεγχο λοιμώξεων. Στόχος είναι να υποστηρίξει τα κράτη μέλη στη βελτίωση της ετοιμότητας και της ικανότητας έγκαιρης ανταπόκρισης, ώστε να προληφθούν ή να περιοριστούν επιδημίες C. auris και να αποφευχθεί περαιτέρω μετάδοση.
Τα ανησυχητικά δεδομένα
1.346 περιστατικά λοίμωξης με C. auris καταγράφηκαν σε 18 ευρωπαϊκές χώρες μόνο το 2023
4.000 περιστατικά και πλέον έχουν καταγραφεί σε διάστημα δεκαετίας
5 χώρες είναι αυτές με τα περισσότερα καταγεγραμμένα κρούσματα στην Ευρώπη, ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα
15 χώρες στην Ευρώπη μόνο έχουν αναπτύξει ειδικές εθνικές οδηγίες για την πρόληψη λοιμώξεων στα νοσοκομεία.