Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια νόσος, όχι απλώς ένα αισθητικό πρόβλημα. Προκαλείται από την υπερβολική συσσώρευση λίπους και συνδέεται με σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακά νοσήματα (π.χ. έμφραγμα του μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια), ύπνική άπνοια, λιπώδη νόσο του ήπατος και αυξημένο κίνδυνο ορισμένων τύπων καρκίνου (π.χ. Παχέος εντέρου, Μαστού).
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Ο βασικός δείκτης είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος υπολογίζεται βάση ύψους και σωματικού βάρους του ατόμου.
Ανάλογα με την τιμή του, ένα άτομο κατατάσσεται σε:
- <18,5: λιποβαρής
- 18,5–24,9: φυσιολογικός
- 25–29,9: υπέρβαρος
- ≥30: παχυσαρκία (Βαθμοί: Ι: 30–34,9, ΙΙ: 35–39,9, ΙΙΙ: ≥40)
Ωστόσο, ο ΔΜΣ δεν ξεχωρίζει λίπος από μυ, ούτε υπολογίζει πού εντοπίζεται το λίπος (π.χ. κοιλιά vs γοφοί). Συμπληρώνεται από μετρήσεις περιφέρειας μέσης και, όπου είναι διαθέσιμο, λιπομέτρηση. Ιδιαίτερα επικίνδυνο θεωρείται το σπλαχνικό λίπος (λίπος στην περιοχή της κοιλιάς).
Τι προκαλεί την παχυσαρκία;
Δεν ευθύνεται μόνο η διατροφή. Συμμετέχουν και έχουν πολλές φορές κυρίαρχο ρόλο:
- Γενετικοί και ορμονικοί παράγοντες
- Καθιστική ζωή
- Άγχος, έλλειψη ύπνου, ψυχολογική επιβάρυνση
- Περιβάλλον με εύκολη πρόσβαση σε θερμιδογόνα τρόφιμα
- Η παχυσαρκία δεν είναι έλλειψη δύναμης χαρακτήρα, αλλά πολυπαραγοντική ιατρική κατάσταση.
Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές;
Αλλαγή τρόπου ζωής
Περιλαμβάνει υγιεινή διατροφή, άσκηση, ψυχολογική υποστήριξη. Μπορεί να επιφέρει απώλεια 3–8 % του βάρους, η οποία μπορεί να έχει θεαματικά οφέλη στη συνολική υγεία του ασθενούς, όμως συχνά δεν επαρκεί για μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
Φαρμακευτική αγωγή
- Κύρια κατηγορία: αγωνιστές του GLP-1
- Liraglutide (Victoza, Saxenda)
- Semaglutide (Ozempic)
- Dulaglutide (Trulicity)
- και το νεότερο φάρμακο tirzepatide (Mounjaro).
Η φαρμακευτική αγωγή ενδείκνυται σε:
- ΔΜΣ ≥30 ή ≥28 με συνοδά ιατρικά προβλήματα/νόσους
- Στη χώρα μας αποζημιώνεται από τον ΕΟΠΥΥ μία συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή, το Saxenda, μετά από εξέταση σε ορισμένα κέντρα παχυαρκίας και αν ο ασθενής έχει ΔΜΣ ≥40 και συνοδή υπνική άπνοια ή άλλες συννοσηρότητες, όπως καρδιαγγειακή νόσο.
- Ανεπαρκή απώλεια βάρους με δίαιτα και άσκηση (τουλάχιστον 5 % σε 6 μήνες)
Χειρουργική αντιμετώπιση (βαριατρικές επεμβάσεις)
Προτείνονται σε ΔΜΣ ≥35 ή ≥30 με διαβήτη, άλλες συννοσηρότητες ή αποτυχία άλλων μεθόδων.
Επιτυγχάνεται μεγαλύτερη και διατηρήσιμη απώλεια βάρους (25–30 %), αλλά απαιτείται ιατρική παρακολούθηση εφ’ όρου ζωής, λόγω κινδύνου ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών και μετεγχειρητικών ζητημάτων.
Τι είναι το Mounjaro;
Το tirzepatide (Mounjaro) είναι νέας γενιάς ενέσιμο φάρμακο, που δρα:
- Μειώνοντας την πείνα
- Επιβραδύνοντας την πέψη
- Βελτιώνοντας τον μεταβολισμό σακχάρου και λιπιδίων
Χορηγείται εβδομαδιαία και από το 2024 διατίθεται και στην Ελλάδα (μόνο με ιατρική συνταγή, αλλά χωρίς αποζημίωση από το κράτος – τουλάχιστον προς το παρόν). Το κόστος κυμαίνεται περίπου από 200–400€/μήνα, ανάλογα με τη δόση.
Τι αποτελέσματα προσφέρει το Mounjaro;
- Απώλεια βάρους έως 26,6 % (~29 κιλά σε 84 εβδομάδες)
- Μακροχρόνια διατήρηση: όσοι συνεχίζουν τη θεραπεία, διατηρούν το 80 % της απώλειας
- Μείωση κινδύνου καρδιακής ανεπάρκειας κατά 38 %
- Προστασία νεφρικής λειτουργίας, ειδικά σε διαβητικούς
Υπάρχουν παρενέργειες;
Οι πιο συχνές είναι ήπιες: ναυτία, διάρροια, δυσκοιλιότητα, μείωση όρεξης.
Πιθανή είναι και απώλεια μυϊκής μάζας, για αυτό συνιστάται πρωτεΐνη και άσκηση ενδυνάμωσης με βάρη.
Σε ταχεία απώλεια βάρους (>1,5 kg/εβδομάδα), αυξάνεται ο κίνδυνος χολόλιθων – συνιστάται σταδιακή απώλεια, καλή ενυδάτωση και αποφυγή νηστείας.
Τι πρέπει να θυμάμαι;
- Η παχυσαρκία είναι ιατρική νόσος με επιπλοκές αλλά και λύσεις
- Η θεραπεία είναι πολυεπίπεδη: τρόπος ζωής, φάρμακα και επεμβάσεις όπου χρειάζεται
- Το Mounjaro είναι το πιο αποτελεσματικό φάρμακο σήμερα για απώλεια βάρους
- Η βαριατρική χειρουργική έχει ιδιαίτερη θέση ειδικά σε ασθενείς με νοσογόνο (ΔΜΣ ≥40) ή παχυσαρκία με συννοσηρότητες (π.χ. Σακχαρώδη Διαβήτη).
- Στόχος δεν είναι μόνο η απώλεια κιλών, αλλά η βελτίωση της συνολικής υγείας και ποιότητας ζωής.