Ο Πέτρος Ιωάννου παθολόγος-λοιμωξιολόγος επίκουρος καθηγητής Παθολογίας και ο Σταμάτης Καρακωσταντής επίκουρος καθηγητής Παθολογίας , εξηγούν γιατί η αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών είναι επικίνδυνη και έχει κόστος σε ανθρώπινες ζωές.
Η Παγκόσμια Εβδομάδα Ευαισθητοποίησης για τη Μικροβιακή Αντοχή (WAAW), που καθιέρωσε κάθε χρόνο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) από τις 18 έως τις 24 Νοεμβρίου, αποτελεί μια κρίσιμη υπενθύμιση για έναν από τους σοβαρότερους κινδύνους που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα: την αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά.
Η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης τονίζει την ανάγκη για ενημέρωση και συλλογική δράση, καθώς το φαινόμενο αυτό σχετίζεται με δυσμενείς εκβάσεις για τους ασθενείς που παθαίνουν λοιμώξεις από ανθεκτικά μικρόβια, αλλά και μεγάλο οικονομικό κόστος για την κοινωνία.
Πως «σκοτώνουν»
«Η μικροβιακή αντοχή, επισημαίνουν στην “Π”, είναι το φαινόμενο κατά το οποίο μικροοργανισμοί (όπως βακτήρια, ιοί, μύκητες) εξελίσσονται και αναπτύσσουν την ικανότητα να επιβιώνουν έναντι σε αντιμικροβιακά/αντιβιοτικά.
Τα αντιβιοτικά καθίστανται αναποτελεσματικά, με αποτέλεσμα οι λοιμώξεις να είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν, να απαιτούνται πιο πολύπλοκες, δαπανηρές, και ενίοτε τοξικές θεραπείες, ή ακόμα και να καθίστανται ανίατες.
Η μικροβιακή αντοχή έχει χαρακτηριστεί ως «σιωπηλή πανδημία», καθώς, αν δεν αναληφθεί δράση, θα μπορούσε να γίνει η κυριότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως τις επόμενες δεκαετίες.
Συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι 4,7 εκατομμύρια θάνατοι παγκοσμίως κατά το έτος 2021 σχετίζονταν με αντοχή των βακτηρίων στα αντιβιοτικά, νούμερο που αναμένεται να αυξηθεί στα 8.2 εκατομμύρια μέχρι το 2050.»
Οι βασικοί κανόνες για την χρήση τους
Η κύρια αιτία της ανάπτυξης αντοχής είναι η ακατάλληλη και αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών τόσο στην ιατρική όσο και στην κτηνοτροφία.
«Συνεπώς, για να μπορούμε να διατηρήσουμε τη δράση των αντιβιοτικών, υπάρχουν κάποιοι βασικοί κανόνες που πρέπει να ακολουθούμε», λένε και υπογραμμίζουν:
• Ποτέ αντιβιοτικά για ιώσεις: Τα αντιβιοτικά δρουν μόνο κατά των βακτηρίων. Δεν είναι αποτελεσματικά κατά των ιών, όπως το κοινό κρυολόγημα, η γρίπη, η COVID-19 ή οι περισσότερες περιπτώσεις πονόλαιμου. Η λήψη τους σε αυτές τις περιπτώσεις είναι άσκοπη και επιβλαβής.
• Πάντα με Ιατρική Συνταγή: Μην λαμβάνετε ποτέ αντιβιοτικά χωρίς συνταγή ιατρού. Μην πιέζετε τον γιατρό σας να σας τα συνταγογραφήσει αν κρίνει ότι δεν χρειάζονται.
• Λάβετε τη θεραπεία κατά τις οδηγίες του ιατρού: Η συνέχιση της αντιβιοτικής αγωγής πέραν της ενδεικνυόμενης διάρκειας ενέχει μόνο κινδύνους (παρενέργειες, προαγωγή αντιμικροβιακής αντοχής) και δεν προσφέρει κανένα πρόσθετο όφελος.
• Μην μοιράζεστε/κρατάτε περισσεύματα: Μην χρησιμοποιείτε αντιβιοτικά που περίσσεψαν από προηγούμενη θεραπεία ή που σας έδωσε κάποιος άλλος.
• Υγιεινή Χεριών: Το τακτικό και σωστό πλύσιμο των χεριών είναι ο απλούστερος και πιο αποτελεσματικός τρόπος για να αποτρέψουμε τη μετάδοση μικροβίων και, κατά συνέπεια, την ανάγκη χρήσης αντιβιοτικών.
• Εμβολιασμοί: Ο εμβολιασμός (όπως της εποχικής γρίπης και του πνευμονιόκοκκου) μειώνει τις λοιμώξεις, άρα μειώνει και την ανάγκη για χρήση αντιβιοτικών.»
Οι κ.κ.Ιωάννου και Καρακωνσταντής καταλήγουν: «Συμπερασματικά, η διατήρηση της αποτελεσματικότητας των αντιβιοτικών είναι κοινωνική ευθύνη. Η μείωση της μικροβιακής αντοχής εξαρτάται από την ψύχραιμη ενημέρωση και την συστηματική εφαρμογή των μέτρων ορθής χρήσης από τον κάθε πολίτη. Η συνεχής συνεργασία μεταξύ ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, υγειονομικών αρχών και του κοινού είναι κρίσιμη για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας αυτών των σωτήριων φαρμάκων για τις επόμενες γενιές.»